غلامعلی حداد عادل در آستانۀ روز جهانی زبان مادری با توجه به ضرورت نام‌گذاری و ثبت روزی به نام زبان مادری در کنفرانس عمومی یونسکو گفت: با توجه این که زبان‌های مادری و گویش‌ها و لهجه‌ها در جهان امروز به علت گسترش حضور رسانه‌های رسمی در معرض خطر هستند؛ اختصاص روزی به نام زبان‌های مادری قابل درک و تحسین است. کشور ما هم به دلیل سابقه کهن تاریخی و موقعیت مهم جغرافیایی‌اش از تنوّع زبان‌های مادری برخوردار است و همین تنوّع باعث پدیدآمدن نوعی غنای فرهنگی در ایران شده است. آنچه مهم است، حفظ این تنوع در کنار حفظ زبان فارسی است به عنوان زبان واحد و مشترک بین همۀ مردمی که زبان‌های مادری متفاوتی از زبان فارسی دارند.

او با اشاره به سابقۀ همزیستی مسالمت‌آمیز زبان‌های مادری با زبان فارسی در ایرانِ فرهنگی گفت: همزیستی زبان‌های مادری و زبان فارسی تجربه‌ای تاریخی برای همۀ ایرانیان است. ایرانیان با هر زبان مادری که داشته‌اند، پذیرفته‌اند که هم زبان مادری خود را حفظ کنند و هم برای ارتباط با دیگر ایرانیان از یک زبان مشترک به نام زبان فارسی استفاده کنند. این یک انتخاب فراحکومتی است. حکومت‌ها و سلسله‌ها آمده‌اند و رفته‌اند، ولی ایرانیان این انتخاب و تصمیم خود را تغییر نداده‌اند.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به اصل ۱۵ قانون اساسی گفت: در انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی هم قانون اساسی و رفتار ۴۴ سالۀ ما نیز حول این محور شکل گرفته که هم زبان‌های مادری زنده بمانند و هم زبان فارسی به‌عنوان زبان مشترک، زبان رسمی جمهوری اسلامی ایران باشد و تقویّت شود؛ بنابراین سیاست فرهنگستان زبان و ادب فارسی در چهارچوب اصول جمهوری اسلامی حفظ همزمان هر دو است.

حداد عادل با اشاره به سیاست حمایتی فرهنگستان زبان و ادب فارسی نسبت به زبان‌های مادری افزود: ما در فرهنگستان زبان و ادب فارسی یک گروه پژوهشی به نام گروه زبان‌ها و گویش‌های ایرانی داریم و فرهنگستان هیچ سیاستی که به تضعیف زبان‌های مادری بینجامد، ندارد و برعکس مصمّم است که از زبان‌های مادری و گویش‌ها حمایت کند. ما تصوّر می‌کنیم که حفظ زبان‌های مادری حتّی به تقویت زبان فارسی به‌عنوان رسمی و مشترک کمک خواهد کرد.

او افزود: توصیۀ ما نیز به کسانی که می‌خواهند زبان مادری‌خود را حفظ کنند این است که در خانه با کودکانشان با زبان مادری صحبت کنند و این موهبت را از فرزندان خود دریغ نکنند. توصیه می‌شود؛ ترک‌ها، عرب‌ها، گیلک‌ها، مازنی‌ها، کرد، لر‌ها و دیگر اقوام در خانه، با فرزندان‌شان به زبان مادری صحبت کنند و به طور طبیعی آن‌ها را با این زبان آشنا کنند وچون فرزندان‌شان در محیط خانه، مدرسه و جامعه با زبان فارسی نیز آشنا می‌شوند خیلی راحت و طبیعی بر هر دو زبان تسلط پیدا می‌کنند.

حداد عادل با اشاره به تفاوت سیاست‌های جمهوری اسلامی با سیاست‌های حکومت‌های پیشین نسبت به زبان مادری گفت: سیاست جمهوری اسلامی این نیست که از انتشار کتاب و مجله به زبان مادری جلوگیری کند. این یکی از تفاوت‌های مهم دوران بعد از انقلاب با قبل از انقلاب است. پیش از انقلاب به‌هیچ‌وجه اجازۀ انتشار آثار مکتوب به زبان‌های مادری داده نمی‌شد، اما جمهوری اسلامی این مانع را برداشته است و ما اکنون به‌عنوان ایرانی زبان فارسی را به‌عنوان زبان رسمی مشترک میان همۀ مردم ایران عزیز می‌داریم و زبان‌های مادری را هم حفظ و تقویّت می‌کنیم و می‌کوشیم تا مثل تار‌های یک پر طاووس منظرۀ زیبایی از وحدت را در عین تنوّع ترسیم کنیم. این همان تصویری است که در طول تاریخ به دست نیاکان ما ترسیم شده و ما هم وظیفه داریم آن را حفظ و زیباتر کنیم.

او در بخش پایانی سخنانش با اشاره به فعالیت‌های فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ۳۰ سال اخیر گفت: در حوزۀ زبان‌ها و گویش‌های ایرانی پژوهش‌های گوناگونی در فرهنگستان زبان و ادب فارسی انجام شده و آثار فروانی هم در ادارۀ نشر فرهنگستان منتشر شده است که همکاران من می‌توانند فهرست آن‌ها را جداگانه به اطلاع علاقه‌مندان برسانند.