صنایع‌دستی، بیانگر هنر، ذوق و فرهنگ یک ملت است و آمیختگی زیادی با تاریخ سنت‌ها، محیط جغرافیایی و نیاز‌های مصرفی مردم دارد. مخصوصا با توجه به عدم نیاز به سرمایه زیاد، ابزار ساده، یادگیری آسان، همچنین اشتغالزایی فراوان و ایجاد تفاهم ملی و بین‌المللی در روند توسعه محلی و ملی، بسیار تاثیرگذار و ضروری است و ترویج و فعال کردن آن علاوه بر بازدهی‌های فرهنگی و اقتصادی، موجب جلب توریسم نیز می‌شود. صنایع‌دستی گنجینه فرهنگی یک ملت است که امروز به دلیل توسعه صنایع مدرن، مورد بی‌مهری قرارگرفته است.

هفتمین جشنواره بین‌المللی صنایع دستی و هنر‌های سنتی فجر (سرو سیمین ۷) که از ۲۶ بهمن کار خود را در موزه ملی ایران آغاز کرده بود حالا در ۴ اسفند ۱۴۰۱ در برج میلاد به کار خود پایان می‌دهد.

رونمایی از تمبر «سرو سیمین» و کاشت نمادین نخستین درخت سرو جشنواره توسط رئیس هفتمین جشنواره بین‌المللی «سرو سیمین» و آیین «علی‌خوانی» با اجرای مرشد ورمزیار با حضور مسئولان و هنرمندان از کار‌هایی بود که در مراسم افتتاحیه این جشنواره صورت گرفت.

در این دوره در کنار آثار ایرانی، آثار مرتبط با موضوع جشنواره از حدود ۱۲ کشور مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت امشب به هفت برگزیده شامل چهار برگزیده داخلی و سه برگزیده از کشور‌های دیگر، تندیس سرو سیمین اهدا می‌شود. هیأت داوران این جشنواره نیز شامل هفت نفر از پیشکسوتان و استادان صنایع دستی چهارداور ایرانی و  سه داور خارجی بودند.

این جشنواره حدود ۱۵ بخش جنبی داشت که نمایشگاه آثار راه‌یافته به جشنواره، شاهنامه‌خوانی (به‌صورت روزانه)، اجرای روزانه آواز‌های ایرانی با اجرای زنده گروه‌های موسیقی سنتی از مناطق مختلف کشور، برگزاری کارگاه‌های آموزشی با حضور استادان و مدرسان داخلی و خارجی همراه با ارائه گواهینامه معتبر و پخش زنده این کارگاه‌ها بر بستر وب، راه‌اندازی غرفه بومگردی با هدف ارائه تجربیات افراد موفق در این حوزه و تشریح عناصر مشترک بین حوزه‌های بومگردی، صنایع دستی و هنر‌های سنتی، نمایش یک یا دو فیلم ایرانی با محوریت صنایع دستی و هنر‌های سنتی در قالب برنامه «سینما سرو سیمین» همچنین راه‌اندازی «رادیو سرو سیمین» و «استودیو سرو سیمین» و برپایی گالری «سرو سیمین» در روز اختتامیه جشنواره از جمله بخش‌ها بودند.

برگزاری کارگاه‌های آموزشی یکی از برنامه‌هایی بود که در نمایشگاه صنایع دستی با حضور اساتید بین‌المللی صورت گرفت. حسین اسماعیلی؛ رئیس کمیته برنامه‌های جانبی هفتمین جشنواره بین‌المللی صنایع دستی و هنر‌های سنتی فجر، گفت: کارگاه «چطور کسب‌وکارمان را توسعه دهیم؟»، «حفظ صنایع دستی، حفظ هویت فلسطین، «فرهنگ پایه تولید، توسعه و آموزش طراحی»، «معرفی روند ثبت آثار و میراث ناملموس صنایع دستی ایران در یونسکو»، «طراحی و گسترش ساختار کسب‌وکار سازگار با پارادایم توسعه پایدار و با تاب‌آوری بالا در عرصه صنایع خلاق فرهنگی (به‌ویژه صنایع‌دستی و بوم‌گردی)» و «صنایع دستی و محیط زیست» در جریان نمایشگاه صنایع دستی برگزار شد.

۱۹ بهمن ماه بود که در دومین روز از برگزاری شانزدهمین نمایشگاه بین المللی گردشگری و صنایع وابسته با حضور ضرغامی وزیر وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی پوستر اصلی جشنواره سروسیمین رونمایی و امضاء شد.

مرتضی عمادی؛ دبیر اجرایی هفتمین جشنواره بین‌المللی صنایع دستی و هنر‌های سنتی فجر درباره مهمترین اهداف، رویکرد‌ها و ویژگی‌های این جشنواره، گفت: با توجه به ضرورت معرفی صنایع دستی و هنر‌های سنتی ایران در بازار‌های داخلی و خارجی و نیاز مبرم به استفاده از امکانات ترویجی برای تحقق این موضوع، با رایزنی‌های صورت گرفته، هفتمین جشنواره صنایع دستی و هنر‌های سنتی فجر، برای نخستین‌بار به‌صورت بین‌المللی برگزار شد.

دبیر اجرایی هفتمین جشنواره بین‌المللی صنایع دستی و هنر‌های سنتی فجر با اشاره به رویکرد‌های اصلی این جشنواره، گفت: افزایش جایگاه و حیثیت صنایع دستی و هنر‌های سنتی ایران در داخل و خارج از کشور به واسطه این جشنواره، به نمایش گذاشتن ظرفیت بالای تولید خلاقانه و نوآورانه در زمینه صنایع دستی و هنر‌های سنتی، معرفی هنرمندان و صنعتگران برجسته و درجه یک به جامعه و به یکدیگر و همچنین اخذ ایده‌های آن‌ها از آثار به نمایش درآمده و تحقق اقتصاد هویت‌بنیان و تلاش برای استقرار عدالت فرهنگی و توجه به عناصر هویتی استان‌ها، ازجمله رویکرد‌های این جشنواره است.

عمادی در بخش دیگری از سخنانش درباره یکی از ویژگی‌های شاخص این جشنواره، بیان کرد: شاید بتوان گفت مهمترین ویژگی و شاخصه هفتمین جشنواره بین‌المللی صنایع دستی و هنر‌های سنتی فجر، افتتاح آن با رونمایی از «تمبر سرو سیمین» بود این تمبر با همکاری شرکت ملی پست ایران و معاونت صنایع دستی و هنر‌های سنتی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تهیه و مقرر شده تا از آن به‌صورت کاربردی برای مراسلات سنتی و هنری ایران در سطح ملی و بین‌المللی استفاده شود.

جایگاه ایران در صنایع دستی جزو اولین کشورهاست

مریم جلالی معاون صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی و صنیع دستی گفت: جایگاه ایران در هنرهای سنتی و صنایع دستی از حیثتعدد و تنوع جزو اولین کشورها است. از حدود ۴۰۰ رشته موجود در جهان ۲۹۹ رشته از هنرهای سنتی و صنایع دستی متعلق به ایراناست.

جلالی ادامه داد: در جشنواره سرو سیمین داورهای ایرانی و خارجی حضور دارند و در حدود ۴۰ اثر از کشورهای منطقه آسیا واقیانوسیه و در حدود ۳۵۰ اثر داخلی به این جشنواره رسیده است.

وی افزوذ:  اگر نظام ارزیابی هنرهای سنتی را در جهان کیفیت و اصالت تلقی کنیم، ایران در جایگاه اول قرار می‌گیرد یا جزء سه کشوراول به‌شمار می‌آید، ولی اگر مراودات اقتصادی یا ارسال و مراسلات را بخواهیم رتبه‌بندی کنیم متاسفانه رتبه خوبی ندارد.

نوای موسیقی آذربایجانی و کردی در جشنواره سروسیمین

در سومین روز جشنواره، گروه‌های موسیقی سنتی «ماژور» از کردستان و «آزار ایلدریم» از استان آذربایجان شرقی با ترکیبی دلنواز از رقص و نوازندگی سازهای ایرانی به اجرای موسیقی مقامی پرداختند.

محمد محمدی؛ سرپرست گروه «آزار ایلدریم» از استان آذربایجان شرقی گفت: ۲۵ سال است که در زمینه حرکات آیینی و موسیقی فعالیت می‌کنم و نماینده هنری یونسکو در ایران و دبیر حوزه فولکلور و مروجان فرهنگی استانداری تبریز هستم.

وی افزود: حرکات آیینی برگرفته از زندگی روزمره مردم غیور آذربایجان است که در سه بخش بازگو می‌شود؛ بخش نخست از بدو تولد تا مرگ زمان است که بهترین آن آیین ازدواج و خواستگاری است. دومین بخش مرتبط با آیین‌های سال قمری و مناسبت‌های مذهبی است. سومین بخش نیز دربردارنده آیین‌های گوناگون سال شمسی است.

اکران فیلم برادر سیم خواهر زر

فیلم «برادر سیم، خواهر زر» ساخته علی مقامی با حضور لیندا کیانی در سومین روز جشنواره در «سینما سرو سیمین» اکران شد.

براساس محتوی این فیلم مستند، بافت پارچه‌های زربفت، تعیین کاربری برای پارچه است و بهترین نمونه‌های پارچه‌های نفیس زربفت در موزه ملی ایران نگهداری می‌شود.

یکی از فرش‌های زربفت که در این موزه نگهداری می‌شود، بافته‌ای به یادگار مانده از نوادگان سعدی شیرازی است که به سفارش شاه عباس صفوی بافته شد.

نقالی داستان رستم و اشکبوش

در چهارمین روز از جشنواره، محمدرضا معجونی به نقالی داستان «رستم و اشکبوس» از شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی پرداخت.

معجونی گفت: شاهنامه سند افتخار ایرانیان است. سه کلمه در شاهنامه بیشتر تکرار شده است: ایران، خرد و رستم. شاهنامه دو پایه مستحکم دارد: خداشناسی و خردگرایی که می‌توان این دو پایه محکم را در شاهنامه به روشنی دید.

این نقال پیشکسوت ادامه داد: در شاهنامه تمام جشن‌ها، آداب، رسوم و سنت‌ها دیده می‌شود. از نوروز گرفته تا فرهنگ مردم در این نامه سترگ وجود دارد.

نقش زیتون در اقتصاد فلسطین

«حفظ صنایع دستی، حفظ هویت فلسطین (تجربه محور)» عنوان کارگاه آموزشی پنجمین روز جشنواره بود که با همکاری شورای جهانی صنایع دستی برگزار شد.

اسامه استیتی در این کارگاه ابتدا به فهرست رشته‌های صنایع دستی بومی فلسطین پرداخت و بیان کرد: برخی از صنایع دستی در فلسطین رونق بسیاری در اقتصاد داشته است.

وی به نمونه‌هایی در این‌باره اشاره کرد و افزود: سرامیک، صنایع دستی از جنس چوب و زیتون (برگ، چوب و هسته) نقش بسیار زیادی در اقتصاد داشته و می‌توان گفت رونق بسیاری در کسب‌وکارها داشته است.

در پایان نیز شرکت‌کنندگان در این کارگاه، نسبت به تخصص و هنر خود پرسش‌هایی را با این هنرمند فلسطینی درباره فروش موفق، آموزش و ترویج در میان گذاشتند.

پیام رئیس شورای صنایع دستی

صنایع دستی قلب تپنده حیات بشری است که از میان اعصار و هزاره‌ها عبور کرده و در هر منزلگاهی نقاط قوت خود را تقویت و نقاط ضعیف خویش را اصلاح نموده و یکی از مهمترین شاخصه های فرهنگی تمام اقوام و سرزمین ها به شمار می آید. لذا پرداختن به این گنج لایزال در هر شکل و در هر زمانی مفید و بلکه ضروری است.

هفتمین جشنواره بین‌المللی صنایع دستی و هنرهای سنتی فجر ایران رویدادی است که به خوبی به این مهم توجه دارد و یکی از برنامه‌هایی است که می تواند زیرساخت های مورد نیاز را برای رشد کمی و توسعه کیفی صنایع دستی ایران فراهم آورد. آثاری که ارتباط فرمی و محتوایی فراوانی نیز با صنایع دستی کشورهای خاورمیانه دارد و می تواند به مثابه پل ارتباط فرهنگی به خوبی ایفای نقش نماید.

صنایع دستی، فناوری ارزنده‌ای است

حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه؛ دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در بازدید از جشنواره گفت: خدا را شاکرم که این هنر و میراث کهن ایران اسلامی ما، نه‌تنها هنوز زنده است، بلکه بالنده‌تر شده است.

وی افزود: نسل جدید هنرمندان در حوزه‌های قلم‌زنی، گلیم‌بافی و سایر فعالیت‌هایی که در حوزه صنایع دستی است، کارهای نو و ابتکاری انجام دادند و پیوندی بین سنت و مدرن در کارهای صنایع دستی مشاهده می‌کنیم. این آثار، پیوندی بین صنایع دستی و زندگی است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: اگر وسایل مورد نیاز و مورد استفاده مردم با صنایع دستی و هنر پیوند برقرار کند، در واقع بُعد فرهنگی ما تقویت می‌شود.

حجت‌الاسلام والمسلمین خسروپناه با اشاره به اینکه این آثار بسیار ارزنده هستند، ادامه داد: صنایع دستی ما صرفا یک تفنن نیست، بلکه فناوری بسیار مهمی است که پشتوانه آن حکمت و دانش است. کسانی که در حوزه حکمت اسلامی ایرانی کار کرده‌اند، متوجه می‌شوند نقش و نگارها در صنایع دستی ساری و جاری است و یک پشتوانه حکمی و معرفتی دارد.

صنایع دستی از حالت موزه‌ای خارج شود

غلامعلی حدادعادل؛ رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: جشنواره صنایع دستی، آئینه هویت و فرهنگ ایرانیان بوده و وجود صنایع دستی امروزی نشانه استمرار این هویت است.

وی افزود: روحیه زیبایی‌شناسی و زیباسازی هنرمندان ایرانی، صنایع دستی ایران را در جهان متجلی کرده است.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی‌ بیان کرد: امیدوارم برگزاری این جشنواره باعث دلگرمی بیشتری برای هنرمندان و همچنین رشد کیفی و کمی هنر صنایع دستی در داخل کشور و معرفی بهتر آن در جوامع جهانی شود.

وی ادامه داد: در این دوره حساس اقتصادی و با وجود تحریم‌های متعدد علیه کشور، نیازمند منابع ارزی جدید هستیم و ایجاد بازار جهانی صنایع دستی، در راستای ارزآوری بسیار مفید خواهد بود.

حداد عادل در پایان گفت: باید کمک کنیم تا صنایع دستی از حالت تک بُعدی و صرفا موزه‌ای، خارج و وارد سبد هزینه زندگی خانوار شود.

رویکرد جشنواره صنایع دستی محیط ریستی است

علی سلاجقه؛ معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست بیان کرد: صنایع دستی در این جشنواره هویت ما را در معرض نمایش قرار داده و پشت این هویت اندیشیدن‌های رو به جلو داشته که از پیشینیان ما به یادگار مانده است.

وی افزود: رویکرد اصلی این جشنواره محیط زیستی است و هر کدام از این هنرها در دنیا بی‌نظیر هستند. آثاری که در جشنواره شرکت کرده‌اند، هر کدام یک مولفه محیط زیستی دارند. همه این آثار الهام‌گرفته از طبیعت است، چه از بُعد حیوانی و گیاهی و فرهنگی و چه از بُعد آداب و رسوم همه از طبیعت نشأت گرفته و روح زنده حاکم بر همه نمایشگاه برگرفته از طبیعت است که نشان می‌دهد که انسان احترامی به محیط پیرامون خود داشته است.

علی سلاجقه گفت: الهامی که هنرمندان از محیط زیست می‌گیرند، براساس صور مختلف طبیعت و بسیار ارزنده است. تمام مواد اولیه که در آثار جشنواره استفاده شده، دوستدار محیط زیست است. مردم هر منطقه با توجه به داشته‌های طبیعت خود سعی کردند از مواد منطقه خود بهره‌گیری کنند.

جشنواره صنایع دستی را نمی‌شناسیم

سید عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی به برگزاری جشنواره بین‌المللی هنرهای سنتی و صنایع دستی اشاره کرد و افزود: ما جشنواره فیلم، تئاتر و موسیقی را می شناسیم اما جشنواره صنایع دستی و هنرهای سنتی که بسیار گسترده و با حضور هنرمندان سراسر کشور برگزار شده است، آشنایی نداریم.

او افزود: این جشنواره امسال برای نخستین بار به صورت بین المللی برگزار شده است و جزو نادر نشست های صنایع دستی در جهان به شمار می رود و رئیس شورای جهانی صنایع دستی نیز به همراه هنرمندان، داوران و کارشناسانی از ۱۲ کشور در آن حضور دارند.

مراسم اختتامیه و تقدیر از «هنرمندان هفتمین جشنواره بین المللی صنایع دستی و هنرهای سنتی فجر» شامگاه پنج‌شنبه چهارم اسفند برگزار خواهد شد.