روستای رادکان در فاصله ۷۵ کیلومتری شمال غربی شهر مقدس مشهد، در دامنه‌های جنوبی سلسله جبال هزارمسجد و درحاشیه دشت کشف رود واقع شده است.

بنا بر شواهد تاریخی، روستای رادکان، یکی از چهار شهر خراسان قدیم به شمار می‌آمد و روزگاری مرکز تاج گذاری شاهزادگان، پادشاهان و مرکز علم، صنعت و گردشگری بود و نیز به عنوان رقیب شهرهایی، چون توس مطرح می‌شد. منطقه رادکان تا سال ۱۳۴۴ به عنوان مرکز بخش در تقسیمات کشوری، جایگاهی رفیع داشت.

اگر بخواهیم به رادکان سفر کنیم، باید ۱۵ کیلومتر از جاده چناران به قوچان را سپری کرده و سپس در جاده فرعی آسفالته‌ای که ۹ کیلومتر طول دارد، طی طریق کنیم تا به شهر حکایت‌های تاریخ و سرگذشت ها، وارد شویم.

بنا بر شواهد تاریخی، روستای رادکان، یکی از چهار شهر خراسان قدیم به شمار می آمد و روزگاری مرکز تاج گذاری شاهزادگان، پادشاهان و مرکز علم، صنعت و گردشگری بود و نیز به عنوان رقیب شهرهایی چون توس مطرح می شد.

براساس کاوشها و یافته های باستان شناسی و با توجه به شرایط اقلیمی مناسب، حاصلخیزبودن خاک، وجود رودخانه دائمی، چشمه سارهای فراوان و ییلاق های مفرح در حدود چهار هزار سال و به قولی هفت هزار سال پیش، زندگی اجتماعی و مدنی در این منطقه شکل گرفته و همچنان نیز ادامه دارد.

در منطقه پر رونق رادکان، برپایی زندگی اجتماعی، موجب شکل گیری و تحکیم شالوده های فرهنگی گردیده است. رادکان در دوران باستان و دوره اسلامی، یکی از شهرهای مهم توس به شمار می آمد. همچنین با توجه به برخی از نوشته های قدیمی، «توس» نام ناحیه ای از خراسان بزرگ به مرکزیت «رادکان» بوده که هفتاد هزار نفر جمعیت داشته است و هچنین در ادوار مختلف، از توجه ویژه ای نزد حاکمان و امراء برخوردار بوده است.

مرغزار یا النگ رادکان

مرغزار یا النگ رادکان، چمنزاری طبیعی بوده که به دلیل سرسبزی و زیبایی به «بهشت خراسان» شهرت یافته است. این محل مکانی برای شکار، تفریح و نیز محلی برای همایش ها، تجمع، آموزشهای نظامی، ارتش حکام و پرورش اسب بوده که رودخانه مهم کشف رود از داخل آن می گذشته است.

مسجد جامع رادکان

بنای تاریخی مسجد جامع رادکان در حاشیه خیابان اصلی روستای رادکان واقع شده است؛ مسجد مزبور شامل یک شبستان ستون‌دار و حیاطی مستطیل شکل است. شبستان مسجد با وسعت تقریبی ۳۳۰۰ متر مربع، دارای ۱۲ ستون و ۱۲ نیمه ستون بوده و محراب ساده‌ای نیز در ضلع جنوب غربی در ردیف میانی فضای آن تعبیه شده است.

مسجد رادکان فاقد هرگونه عناصر تزیینی بوده و تنها کتیبه موجود در این مسجد، موید بنیان آن در سال ۱۳۳۲ ق است. مضمون این کتیبه، راجع به وقفیات مسجد است. به نقل از مولف مطلع الشمس، رادکان در سال ۱۱۶۲ ه.ق مورد توجه رضا قلی میرزا، پسر نادرشاه قرار گرفت و قلعه‌ای خشتی و گلی، با یازده برج در آن جا ساخته شد که مسجد جامع رادکان نیز در میانه آن بنیان گردیده بود.

میل رادکان

 میل رادکان  در یک کیلومتری جنوب شرقی روستای رادکان واقع شده و  ارتفاع آن ۳۵ متر، قطر داخلی‌اش ۱۴ متر و قطر خارجی‌اش ۲۰ متر است؛ منظر بیرونی بنا تا ارتفاع ۲٫۵ متری به شکل ۱۲ ضلعی و از آن جا تا زیر گنبد به صورت ۳۶ ترک نیم ستونی ساخته شده است.

میل رادکان دارای گنبدی مخروطی شکل است که ساخت آن احتمالا در سال ۶۰۷ ه.ق به پایان رسیده است.

بنابر تحقیقات انجام شده، این بنا کاربرد تقویمی و نجومی نیز داشته که به دلیل تخریب راه پله به واسطه عوامل طبیعی و فرسایش، امکان دسترسی به طبقه نجوم شناسی آن وجود نداشته و به همین سبب اطلاعات کاملی از آن در دسترس نیست.

این اثر در تاریخ ۱۳۱۰/۱۰/۱۵ با شماره ۱۴۶ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است. در بقایای کتیبه بالای برج، بخشی از یک تاریخ مشاهده می‌شود؛ ارنست هرتسفلد باستان‌شناس و ایران‌شناس آلمانی، تاریخ احداث برج را ۶۸۰ می‌داند و برخی از پژوهشگران نیز آن را ۶۰۲ خوانده‌اند. هرتسفلد برج را مقبره یکی از حکام مغول می‌داند که برخی وی را امیر ارغون مغول می خوانند.‌ گدار مستشرق فرانسوی آن را آرامگاه یک زن و مطلع الشمس، آن را از آثار دیلمی‌ها می‌داند که اطلاع دقیقی در دست نیست.

صاحب‌نظران، بر این باورند که خواجه نصیرالدین طوسی ریاضی‌دان، ستاره‌شناس و دانشمند بزرگ ایرانی، معمار و سازنده این برج بوده و این اثر منحصر به فرد را به وی نسبت می دهند.

معمار بنا، دو دیوار موازی از ۱۲ دیوار اولیه این برج را در راستای نصف‌النهار ساخته‌ و درها هم در امتداد طلوع زمستان و غروب تابستان است. جایی در پهنه برج که می‌توان با توجه به آن‌ها، چهار فصل، سال کبیسه و آغاز نوروز را تعیین کرد. در حقیقت این درها طوری تعبیه شده‌اند که پس از حرکت ۶۰ درجه‌ای خورشید در افق، نور خورشید از دو در می‌گذرد و طلوع، آغاز زمستان و غروب، آغاز تابستان در افق برج دیده می‌شود.

این راستاها پیش از بنای برج طراحی شده و اگر زمانی دیدید که طلوع از میان درها دیده می‌شود و به اوج جابه‌جایی خود می‌رسد، باید بدانید که یلدا گذشته و آن روز، شروع زمستان و دی ماه است. این امر باعث شده که برخی کارکرد برج را صرفا نجومی بدانند چرا که در این دو تصویر می‌توانید طلوع یلدایی و غروب تابستانی را ببینید.در زیر گنبد بنا هم ۱۲ دریچه وجود دارد که به منجمان امکان پیدا کردن آغاز ۴ ماه تعیین‌کننده سال یعنی فروردین، تیر، مهر و دی را می‌داد و به این ترتیب، آن‌ها می‌توانستند شروع هر فصل را با قطعیت اعلام کنند. اما امکانات تشخیصی برج رادکان به همین جا ختم نمی شود و در تمام سال، زمانی که خورشید به اوج خود می‌رسد، می‌توان آفتاب و سایه را بر دو دیوار برج دید که به یک اندازه می‌شوند و نیم روز نجومی یا هنگام اذان ظهر را نشان می‌دهند که یکی از ویژگی های منحصر به فرد این اثر محسوب می‌شود.

معماری منحصر به فرد و کارکرد نجومی برج، آن را به یکی از جاذبه‌های مهم گردشگری استان و کشور تبدیل کرده است. به‌طوری‌که هر ماه، گردشگران خارجی زیادی از سراسر کشور برای بازدید از برج به چناران سفر می‌کنند. تاکنون اتباع بیش از ۴۵ کشور عمدتا اروپایی، آمریکایی و جنوب شرق آسیا، از برج بازدید کرده‌اند و جالب اینکه در برخی از موارد، برج رادکان تنها مقصد گردشگری آن‌ها در ایران بوده است. علاوه بر گردشگران خارجی، هر ماه دانشجویان و علاقه‌مندان نجوم برای رصد ستارگان، شب را در اطراف برج سپری می‌کنند.

اقامتگاه بومگردی ارگ رادکان

اما اگر قصد سفر به روستای رادکان و بازدید از جاذبه های گردشگری آن را دارید توصیه می کنیم که زمانی را برای اقامت و اسکان در خانه بوم گردی ارگ رادکان در نظر بگیرید.

اقامتگاه بوم گردی ارگ رادکان، خانه ای با قریب به صد سال قدمت در روستای رادکان و در نزدیکی میل تاریخی رادکان واقع شده‌ و با رنگهای زیبا و تزئینات اصیل آراسته‌شده‌است. این خانه سنتی امکان اقامت بومی، طبیعت‌گردی، رصد آسمان پر ستاره، پذیرایی محلی و امکان خرید محصولات بومی برای ظرفیت حداکثر هفتاد نفر را فراهم می‌آورد.

این اقامتگاه بومگردی به بهترین شکل امکانات خود را ارائه کرده است به طوری که در سال ۱۳۹۶ به عنوان برترین اقامتگاه بوم‌گردی کشور، واحد برتر اقامتگاه‌های بوم‌گردی استان خراسان رضوی، کار آفرین نمونه روستایی کشور و کار آفرین گردشگری کشور در سال ۱۳۹۶ انتخاب شد. از ویژگی‌های ظاهری و زیبای این اقامتگاه می‌توانیم به دیوار نگاره‌ای از استاد محمد رضا شجریان اشاره کنیم که ۵۹ سال پیش در روستای رادکان در مدرسه‌ای تدریس می‌کردند که با ویرانی مدرسه به این اقامتگاه منتقل شد.

اقامتگاه بوم‌گردی ارگ رادکان دارای ۱۲ اتاق است و جمعا ظرفیت پذیرش ۷۰ میهمان را دارد. معماری اقامتگاه متناسب با فضای روستا بوده و با طبیعت آن کاملا هماهنگ می‌باشد. حوض بزرگی در مرکز این ارگ قرار دارد که در فصل گرما هوای محیط را مطبوع می‌سازد. تمام درب‌های اقامتگاه از جنس چوب بوده و دور تا دور حیاط منظره زیبایی به وجود آورده‌اند. همچنین پرسنل به زبان انگلیسی مسلط می‌باشند.