درمورد تاریخ ولادت امام سجاد (ع) اختلاف است و اگرچه قول معروف، پنجم شعبان را روز میلاد با سعادت امام چهارم شیعیان(ع) بیان کرده است، ولی در سال آن اختلاف زیادی وجود دارد و گفته شده است که این معصوم (ع) در سال ۳۸ هجری قمری در شهر مدینه به دنیا آمدند. 

مادر امام سجاد (ع)، شهربانو دختر یزدگرد؛ آخرین پادشاه ساسانی و پدر بزرگوارشان، امام حسین (ع) بودند و زین العابدین و سیدالساجدین از القاب امام چهارم شیعیان(ع) بودند.

پیامبر اکرم (ص)، امام سجاد (ع) را این طور معرفی کردند: «سید العابدین و زین اولیائی الماضین؛ او آقای عبادت کنندگان و زینت اولیای پیشین من است.»

کلام حضرت امیر مومنان(ع) به امام سجاد(ع)

محمد حسین رجبی دوانی، مورخ و پژوهشگر تاریخ اسلام، درمورد فضیلت امام چهارم شیعیان بیان کرد: امام سجاد (ع) هنگام شهادت جد عظیم الشأن خود، امیر مومنان (ع) دو ساله و یا حداکثر، چهار ساله بودند و وجود مقدس حضرت علی (ع) را درک کردند. حتی نقل است که وقتی امام علی (ع) در بستر شهادت بودند فرزندان خود را جمع کردند و خطاب به آن‌ها فرمودند مَثَل من همچون حضرت یعقوب (س) است که او هم دوازده فرزند داشت و سفارش حسن و حسین را به سایر فرزندان می‌کنم که آن‌ها فرزندان پیامبر اکرم (ص) هستند و فرمودند: پس از من، امامت به حسن و سپس به حسین (ع) می‌رسد و پس از آن، به امام سجاد (ع) اشاره کردند و به ایشان فرمودند: پس از پدرت حسین (ع)، تو به امامت خواهی رسید و پس از تو هم فرزندت محمد امامت خواهد کرد و من، ایشان را ندیده ام و سلام مرا به ایشان برسان. 

این پژوهشگر تاریخ اسلام گفت: بعد از شهادت امیر مومنان (ع) و با به خلافت رسیدن امام حسن مجتبی (ع)، امام سجاد (ع)، ۱۰سال از امامت عموی عظیم الشأن خود را درک کرده و توفیق پیدا کردند که سه معصوم و سه امام بزرگوار را ببینند و از محضر آن بزرگواران بهره‌مند شوند.

امام سجاد(ع)؛ شاهد واقعی جریان کربلا 

به گفته او، امام سجاد (ع) پس از اتمام دوره امامت و خلافت امیر مومنان (ع)، به همراه امام حسن (ع) و پدر بزرگوارشان، امام حسین (ع) در کوفه بودند و پس از این که امام حسن مجتبی (ع)، کوفه را ترک کردند و به مدینه رفتند همه خاندان امیر مومنان (ع) که در کوفه بودند از این شهر به مدینه رفتند و در پایان دوره امامت امام حسن (ع)، امام سجاد (ع) ۱۴-۱۲ ساله بوده و شاهد شهادت جانگداز شهادت عموی عظیم الشأن خود بودند و سپس، امامت امام حسین (ع) آغاز شد که تا ۱۰ سال یا ۱۰ سال و نیم ادامه پیدا کرد که با شهادت امام حسین (ع)، امام سجاد (ع) به امامت رسیدند و سن این معصوم (ع) در آن زمان، ۲۴-۲۲ ساله بودند.

رجبی دوانی ادامه داد: امام سجاد (ع) در زمان حیات پدر بزرگوارشان، امام حسین (ع) ازدواج کردند و بنابر نقل مشهور، حضرت امام محمدباقر (ع) نیز، به دنیا آمده بودند و ایشان هم، به عنوان طفل کوچکی در سفر دردناک کربلا همراه امام چهارم (ع) و کاروان بنی هاشم و یاران امام حسین (ع) بودند.

آیا امام سجاد (ع) فرزند اول امام حسین (ع) بودند؟

این پژوهشگر تاریخ اسلام تصریح کرد: نقلی وجود دارد که به خاطر جنایت و خیانتی که امویان و معاویه مرتکب شده و انتخاب نام علی را منع کرده بودند امام حسین (ع) فرمودند اگر تا قیامت زنده باشم و خداوند به بنده فرزند پسر عطا کنند نام او را علی می‌گذارم. به همین دلیل، گفته شده است که همه فرزندان پسر امام حسین (ع) نام علی داشتند. علی اکبر، علی اوسط و علی اصغر که امام سجاد (ع)، علی اوسط بوده اند، اما برخی از افراد معتقد بودند که امام حسین (ع) دو فرزند پسر به نام علی داشتند و تقریباً، این نقل مطرح است که امام سجاد (ع) فرزند ارشد امام حسین (ع) نبودند و پسر دوم ایشان بودند.

رجبی دوانی با اشاره به عظمت شخصیت امام سجاد(ع) افزود: بزرگواری و عظمت شخصیت امام سجاد (ع) به حدی بود که دشمنان دیروزشان را در پناه خود گرفتند و از خطرات، محفوظ نگه داشتند کما این که اگر بر اساس معیار‌های عادی بود باید به شدت با آن‌ها برخورد می‌کردند، ولی امام چهارم (ع) بزرگ منشی کردند و آن‌ها را در پناه خود گرفتند.