محمدعلی زلفی گل در پیامی که در مراسم افتتاحیه نخستین همایش ملی زبان‌ها و گویش‌های مناطق مرزی ایران قرائت کرد، گفت: زبان به منزله ابزار ارتباط و تفکر انسان و نیز نهاد هویت‌بخش، از جهات گوناگون می‌تواند مورد توجه مجامع دانشگاهی و سازمان‌های فرهنگی باشد.

وی ادامه داد: هنگامی که زبان‌ها و گویش‌ها در نواحی مرزی در مجاورت هم قرار می‌گیرند، در خلال زمان، داد و ستد‌های زبانی در میان آن‌ها قابل ردیابی است که موضوع مرز و تعامل زبان‌ها و گویش‌ها در نواحی مرزی و سرحدات و بررسی داد و ستد آن‌ها برای زبان‌شناسان و مردم‌شناسان از زوایای مختلف در عرصه ملی و بین‌المللی، جذاب و جالب توجه به نظر می‌رسد.

وزیر علوم، تحقیقات و فناوری تصریح کرد: بررسی تعامل این زبان‌ها و گویش‌ها با زبان فارسی به عنوان عامل وحدت و انسجام ملی به سهم خود می‌تواند گامی در راستای همگرایی فرهنگی میان ایران و کشور‌های همسایه تلقی شود.

وی بیان کرد: در این میان، زبان‌ها، گویش‌ها و لهجه‌های محلی، نمونه‌هایی از میراث فرهنگی معنوی هستند که علیرغم کاربرد پررنگ و مشهود آن‌ها در زندگی روزمره مردم، همسو با گسترش ارتباطات و تنوع وسایل ارتباط جمعی، رشد شهرنشینی، درگیری در زندگی صنعتی و ماشینی و در نهایت مهاجرت‌های گسترده، اکنون بیش از هر زمان دیگر در معرض نابودی قرار دارند.

زلفی گل با بیان اینکه از سویی با مرگ گویش‌ها بسیاری از جلوه‌های فرهنگی مرتبط، چون افسانه‌های عامیانه و ترانه‌های محلی نیز با همان سرعت به فراموشی سپرده می‌شوند، اظهار کرد: در همین راستا، یونسکو دهه ۲۰۲۲-۲۰۳۲ را به عنوان "دهه زبان‌های بومی" معرفی کرده است تا شرایط بهتری برای نگهداری و احیای این زبان‌ها فراهم آید، این ارزشمندی ناظر به هر زبان، به عنوان یک میراث بشری است، ولی اهمیت موضوع آنگاه مصاعف می‌شود که سخن از نقش زبان‌ها و گویش‌ها در تعامل دوجانبه و چندجانبه میان ملت‌ها باشد؛ آنچه به طور عام بخشی از دیپلماسی عمومی است و به طور خاص می‌توان آن را دیپلماسی زبانی نامید.

وزیر علوم، تحقیقات و فناوری بیان کرد: با این دیپلماسی باید گفت مطالعه و بازخوانی زبان‌ها و گویش‌های مرزی، بازخوانی سوابق همزیستی میان مردمانی است که با مرز‌های کنونی در کشور‌های مختلف زندگی می‌کنند و ارتقای این زبان‌ها، گامی مهم در ارتباط روابط فیمابین است.

زلفی گل ادامه داد: زبان‌ها و گویش‌های مرزی ظرفیتی مهم در تعامل همگرا میان کشور‌های دو سوی مرزند که بالقوه وجود دارند و تنها باید این ظرفیت بالقوه فعال شود و کشور عزیزمان ایران هم به دلیل تنوع موجود در اطلس زبانی آن و هم به دلیل تنوع همسایگان از غنایی کم‌نظیر در حوزه زبان‌ها و گویش‌های مرزی برخوردار است.

وی اظهار کرد: در واقع نمایندگانی از خانواده‌های مختلف زبانی در نواحی ایران حضور دارند و این ظرفیت عظیمی را برای جمهوری اسلامی ایران در حوزه دیپلماسی زبانی رقم زده است.

وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با بیان اینکه بیرجند در زمره شهر‌های مرزی ایران است و مرزی بودن از حیث مطالعات گویشی از مزایای نسبی آن محسوب می‌شود، افزود: برگزاری «نخستین همایش ملی زبان‌ها و گویش‌های مناطق مرزی ایران» می‌تواند زمینه تبادل دانش بین صاحب‌نظران مرتبط و نیز معرفی دستاورد‌های پژوهشی استادان و دانشجویان در زمینه زبان‌ها و گویش‌های نواحی مرزی ایران محسوب شده و از رهگذر آن پرتوی نو به مطالعات این حوزه افکنده شود.

وی بیان کرد: این همایش می‌تواند فرصتی برای پیشتازی دانشگاه بیرجند در این عرصه پژوهشی تلقی و به سهم خود گامی در راستای حمایت از زبان‌ها و گویش‌های رو به زوال محسوب شود.

محمدامین ناصح، دبیر نخستین همایش ملی زبان‌ها و گویش‌های مناطق مرزی ایران نیز گفت: تبادل زبان‌ها و گویش‌های مناطق مرزی ایران، تبادل دانش بین صاحب‌نظران مرتبط و نیز معرفی دستاورد‌های پژوهشی استادان و دانشجویان در زمینه زبان‌ها و گویش‌های نواحی مرزی ایران به‌ویژه از منظر تطبیقی با زبان‌ها و گویش‌های مرتبط در آن سوی مرز و در سطح کلان و حمایت از زبان‌ها و گویش‌های رو به زوال در این مناطق از اهدف این همایش است.

وی با بیان اینکه در مجموع ۱۵۰ مقاله به دبیرخانه همایش رسید که در نهایت ۳۰ مقاله برای ارائه در این همایش پذیرش شد، افزود: هشت مقاله نیز به صورت مجازی در برنامه زمان‌بندی ارانه می‌شود.

ناصح یادآور شد: منتخبی از مقالات برتر به تشخیص کمیته علمی همایش در مجله علمی پژوهشی مرتبط منتشر خواهد شد و تدوین کتاب مجموعه مقالات همایش نیز حاوی جمیع مقالات پذیرفته شده پس از پایان همایش در دستور کار دبیرخانه قرار می‌گیرد.