خلیل الله کاظمی رئیس سازمان عمران و نگهداری حرم مطهر رضوی گفت: این پروژه عظیم به همت متخصصان و تیم تلاشگر سازمان عمران و نگهداری حرم مطهر رضوی و در مدت زمانی کمتر از ۳۰۰ روز به اتمام رسید.
او افزود: این کلان پروژه در بخش‌های مختلف و به صورت هم زمان، طی زمان بندی از پیش تعیین شده به اتمام رسیده است.
رئیس سازمان عمران و نگهداری حرم مطهر رضوی ادامه داد: تعویض سنگ‌فرش در صحن انقلاب (عتیق) یکی از مهم‌ترین بخش‌های این پروژه است که از مرغوب‌ترین سنگ‌های بومی و ملی تهیه است تا این صحن تاریخی و خاطره‌ساز برای اعیاد شعبانیه و عید نوروز با شکل و شمایلی جدید، میزبان زائران بارگاه منور رضوی در نوروز ۱۴۰۲ باشد.
کاظمی در خصوص ضرورت احیا و بهسازی مجدد این صحن نیز بیان کرد: با توجه به قدمت این صحن و همینطور آخرین بازسازی که در دهه ۸۰ در این صحن صورت گرفت، نیاز بود تا اصلاحات و مرمت‌هایی در صحن انقلاب صورت گیرد تا از هرگونه آسیب و تهدید احتمالی که با آن مواجه بود جلوگیری شود. در اوایل دهه ۸۰ و پس از احداث رواق دارالحجه سنگ فرش آن تعویض شد. جنس سنگ‌های قدیمی از نوع سنگ خلج بود که حدود ۲ سانتی متر ضخامت داشت و قریب ۲۰ سال عمر کرده بود.
ضرورت تعویض سنگ فرش‌های صحن انقلاب
او تصریح کرد: این نوع سنگ در مواجهه با شرایط طبیعی، برف، شستشو به ویژه شستشو با شوینده‌ها دچار خردگی شده بود و از آنجایی که ضخامت سنگ نیز کم انتخاب شده بود نیاز تعویض مجدد داشت. طبق مطالعاتی که انجام شد در این صحن به سنگی نیاز داشتیم تا ضخامت آن حداقل ۴ یا ۵ سانتی متر باشد و علاوه بر آن با رعایت تنش‌های حرارتی، شرایط محیطی و تردد ماشین آلات در آن بتواند طول عمر بیشتری داشته باشد.
به گفته رئیس سازمان عمران و نگهداری حرم مطهر رضوی، جدای از بحث کیفی سنگ، با توجه به از بین رفتن ایزولاسیون کف صحن و نشت رطوبت به سقف رواق دارالحجه که زیر صحن انقلاب واقع شده، تعویض سنگ فرش‌های صحن انقلاب ضروری بود و نیاز به یک درمان اساسی داشت، بنابراین سه ماهه آخر سال ۱۴۰۰ طرح مطالعاتی سنگ فرش صحن انقلاب آغاز و پس از آن طرح و نقشه اجرای ۶۸۰۰ متر سنگ‌فرش آماده شد. همچنین ضرورت داشت تا بر روی ایوان طلا و پنجره فولاد نیز مرمت‌هایی صورت بگیرد.
کاظمی اظهار کرد: با جمع‌بندی نهایی از خرداد ماه سال ۱۴۰۱ عملیات اجرایی این پروژه ضمن انجام ایزولاسیون کف صحن آغاز شد و کار به صورت شبانه روزی دنبال شد و طبق زمان‌بندی که انجام گرفت و پس از ۹ ماه در اسفندماه این پروژه به اتمام رسید.
سقاخانه‌ای جدید برای زائران
اما یکی دیگر از زیباسازی‌های چشم نواز در صحن انقلاب، بهسازی سقاخانه صحن انقلاب (سقاخانه اسماعیل طلایی) بود. رئیس سازمان عمران و نگهداری حرم مطهر رضوی در این باره نیز گفت: سقاخانه یکی از نقاط بسیار پر توجه و ترددی است که در مرکز صحن انقلاب و در مقابل هر چهار ایوان بلند این صحن قرار گرفته است. در طرح بهسازی سقاخانه، ضمن توسعه و افزایش تعداد شیر‌های آبخوری به نحوی برنامه ریزی شد تا فضای صحن از سقاخانه جدا باشد و نظامات حرکتی و عملکرد صحن و سقاخانه با هم تداخل نداشته باشد.
کاظمی در مورد معماری جدید سقاخانه نیز گفت: معماری داخلی سقاخانه یک طرح هشت وجهی است که در هر وجه سه شیرآب‌خوری روی آن نصب شده است. با توجه به حجم بالای مراجعه زائران برای برداشت آب از سقاخانه، فضای داخلی سقاخانه به گونه‌ای طراحی شد تا ورودی برادران و خواهران تفکیک شده باشد و شیر‌ها نیز برای آشامیدن طراحی خاص و ویژه‌ای داشته باشد. نورپردازی ویژه در داخل سقاخانه، نظام دفع آب و جمع‌آوری لیوان‌های استفاده شده هم از دیگر موضوعاتی بود که به طور خاص و ویژه ساعت‌ها کار کارشناسی انجام گرفته است.
سلام دوباره به پنجره فولاد
پنجره فولاد، میعادگاه عاشقان و نذر و نیاز دلدادگان بارگاه امام هشتم (ع) است. رئیس سازمان عمران و نگهداری حرم مطهر رضوی درباره بهسازی شرایط پنجره فولاد حرم رضوی نیز گفت: از آنجایی که سال‌ها پنجره فولاد تعمیر و بهسازی نشده بود ضرورت داشت تا مشبک‌های شبکه داخلی آن که دچار فرسودگی و زنگ‌زدگی شده بود مرمت شود، از همین‌رو کل شبکه داخلی و بیرونی آن اصلاح و کار نورپردازی پنجره فولاد نیز انجام شد و اصلاحاتی نیز روی کاشی‌ها و بدنه و جداره پنجره فولاد صورت گرفت.
ایوان طلای چشم نواز
یکی دیگر از اقدامات انجام شده در پروژه عظیم صحن انقلاب، بهسازی ایوان جنوبی صحن انقلاب (ایوان طلا) یا همان ایوان نادری بود، ایوانی با ۲۱ متر ارتفاع که بدنه آن با کتیبه‌ها و خشت‌های طلا، تزیین شده است.
رئیس سازمان عمران و نگهداری حرم رضوی در این باره نیز گفت: سنگ بدنه و کتیبه‌های داخلی این ایوان هم چند سالی است که نیاز به مرمت و اصلاح داشت و این فرصت مناسبی بود تا تمام ایرادات صحن از جمله ایوان طلا رفع شود.
کاظمی بیان کرد: ستون‌های سنگی استوانه‌ای جداره ایوان طلا نیز به دلیل آسیب دیدگی شدید، تعویض شد، اما اصل سنگ به دلیل خاص وفاخر بودن به صورت ویژه نگهداری می‌شود، علاوه بر آن نورپردازی داخل ایوان نیز به طور ویژه انجام گرفت. همچنین نرده سنگی اطراف ایوان هماهنگ با طرح جداره بیرونی سقاخانه طراحی و اجرا شد.
جلوه‌های تازه روشنایی در صحن انقلاب
او تصریح کرد: یکی دیگر از پروژه‌ها در مجموع اقدامات انجام شده در این کلان پروژه، افزایش روشنایی صحن انقلاب بود. افزایش لوکس نوری در تمام صحن، نورپردازی در صحن و غُرفه‌های طبقه بالا، سیستم برق و تاسیسات و همچنین شبکه کل صحن بهسازی شد، ضمن اینکه استاندارد‌های آتش‌نشانی و اعلام و اطفاء حریق و بهسازی تمام غرفه‌های ضلع شمالی نیز از دیگر اقداماتی بود که صورت پذیرفت.
رئیس سازمان عمران و نگهداری حرم مطهر رضوی گفت: برای کلیه اتاق‌های داخل صحن نیز تابلو‌های یکسانی طراحی و اجرا شد و سیم بکسل‌های تزئیناتی ریسه و چراغانی‌های وسط صحن نیز بازبینی و عمده آن‌ها تعویض شدند. قابل ذکر است که این صحن با حدود ۶ هزار و ۸۰۰ متر مربع مساحت، دارای چهار ایوان، دوازده صفّه، چهل حجره و ایوان کوچک در طبقه اول و چهل حجره در طبقه دوم است. بخش جنوبی این صحن در دوران تیموریان و به دستور سلطان حسین بایقرا بنا شد و ضلع‌های شمالی، شرقی و غربی نیز در دوران صفویان احداث و تکمیل شد.
