از گذشته تا کنون ایرانیان نان‌های مختلفی را می‌پزند تا به تنهایی یا همراه غذا میل کنند در هر گوشه از کشور مردم با انواع غلات نان‌هایی را طبخ می‌کنند که طعم و مزه جادویی دارند.

استان کرمان هم از این قاعده مستثنی نیست نان‌هایی که مزه و شکل‌های متفاوتی دارند که هر کدام نیز با غذاهای خاصی خورده می شود.

نان کُرنو، روغن جوشی، تیری، بورک یونجه، کُپو خرمایی، نان محلی و... انواع نان‌هایی است که در استان کرمان طبخ می‌شوند و برخی به ثبت ملی نیز رسیده اند.

زنان کرمانی از قدیم گندم را پاک کرده به آسیاب می‌فرستادند و سپس انواع نان را می‌پختند البته هنوز عده‌ای اینکار را انجام می‌دهند و به اصطلاح نان محلی می‌پزند که بسیار پرطرفدار است و فقط اگر آشنایی در روستا‌ها داشته باشی دستت به نان محلی می‌رسد.

یکی از نان‌های معروف کرمان که با آبگوشت کرمانی بسیار خوشمزه می‌شود نانی است که شباهت زیادی به تافتون دارد البته زخامت بیشتری دارد و به اصطلاح نرم است و زیره و سیاه دانه و... داخل خمیر ریخته می‌شود و سپس در تنور‌های گلی می‌پزند.

این نان به ثبت ملی رسیده است و در ایام محرم با آبگوشت امام حسینی که کرمانی‌ها طبخ می‌کنند بسیار خوشمزه می‌شود که طرفداران بسیاری دارد.

اما نان بعد نان کُرنو از شهر بابک است نانی باظاهری عجیب که طبخ جالبی هم دارد خمیر این نان بر روی قلوه سنگ‌ها گذاشته می‌شود و اصلا به نان سنگک شباهت ندارد و نانی است که باب دندان است این نان هم ثبت ملی شده است.

روغن جوشی نان دیگری است در کرمان  بیشتر برای طلب فاتحه برای اموات طبخ می‌شود و خمیر آن که با انواع گیاهان دارویی مزه گرفته در روغن کنجد سرخ می‌شود که بوی بسیار مطبوعی دارد این نان نیز مانند کرنو و نان تافتون به ثبت ملی رسیده است.

اما کُپو دیگر نان کرمانی است که برخی میانه خمیر را خرما یا سیب زمینی قرار می‌دهند و با نام کُپوی خرمایی یا سیب معروف است مردم کرمان در شیرینی‌های سنتی خود بیشتر از خرما استفاده می‌کنند و به همین علت در نان نیز از این ترفند استفاده کرده و مزه جادویی به نان داده اند این نان نیز بسیار پر طرفدار است و می‌تواند با یک لیوان شیر صبحانه خوبی باشد این نان از شهرستان زرند ثبت ملی شده است.

اما بورک یونجه نوعی دیگر از نان محلی است که زنان با چیدن برگ‌های جوان گیاه یونجه و پختن و سرخ کردن آن با پیاز مواد حاصل را داخل خمیر می‌گذارند و در تنور گلی می‌پزند این نان نیز بسیار مغزی است و مردم به عنوان وعده غذایی از آن استفاده می‌کنند، اما به ثبت ملی برای استان کرمان نرسیده است.

فاطمه رضاپور مسئول مردم شناسی میراث فرهنگی استان کرمان و مسئول ثبت آثار ناملموس استان در باره نان‌های معروف کرمانی گفت:نان محلی یا همان تافتون، کرنو، تیری عشایری، روغن جوشی، کپو زرندی و نان چرب و شیرین سیرجان و بافت که کلوچه مانند است به ثبت ملی رسیده اند.

او با اشاره به این که درباره این نان‌ها تحقیق  و مستند سازی شده اند، افزود: برای مستند سازی در منطقه مورد نظر گروهی ساکن می‌شوند و سپس با تهیه فیلم و عکس، مورد برای ثبت ملی ارسال می‌شود.

رضا پور تصریح کرد:برای شناساندن نان‌های کرمان می‌توان از ظرفیت خانه‌های بوم گردی همراه با غذا‌های محلی استفاده کرد.

او در خصوص علت ثبت نشدن نان بورک یونجه گفت: ثبت‌ها باید به همت مسئولان میراث فرهنگی در شهرستان‌ها مستند سازی و اعلام شود تا در جریان امور باشیم متاسفانه برخی اعلام نمی‌کنند و این اثر ثبت نمی‌شود.

رضا پور ادامه داد:نان بورک در خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و بم طبخ می‌شود و اگر مسئول میراث در شهرستان اقدام کند کار ثبت جلو می‌رود.

او تاکید کرد:اگر مردم سنت و آیین خاص دارند می‌توانند برای ثبت آن به اداره میراث فرهنگی کرمان مراجعه کنند.

ثبت ناملموس سنت ها، آثار، غذا‌ها و... می‌تواند در شناساندن هر چه بیشتر این تاریخ کهن موثر باشد البته میراث فرهنگی در این میان نقش بیشتری دارد تا با سرعت آثار را ثبت کند و از نابودی میراث گذشته  جلوگیری شود و در این راه بودجه ملی باید صرف شود تا تاریخ باقی بماند.

گزارش از حمیده یزدی نژاد