اگرچه مریخ در حال حاضر یک بیابان یخ زده است، اما دانشمندان در مطالعات اخیرشان نشان داده اند که مریخ حاوی شواهدی از دریاچه‌های باستانی است که چند میلیارد سال قبل روی این سیاره وجود داشته اند و همین امر می‌تواند شواهدی برای حیات باستانی و شرایط آب و هوایی خاص آن باشد.

دکتر جوزف میکالسکی، زمین‌شناس دانشکده علوم زمین دانشگاه هنگ‌کنگ (HKU) با بررسی فراتحلیلی داده‌های ماهواره‌ای چندین ساله‌ای که شواهدی از دریاچه‌های مریخ را نشان می‌داد، اظهار کرد که دانشمندان ممکن است به طور چشمگیری تعداد دریاچه‌های مریخ باستانی را که زمانی وجود داشته‌اند، کم اهمیت تلقی کرده باشند.

میکالسکی در این باره گفت: ما تقریبا ۵۰۰ دریاچه باستانی را می‌شناسیم که در مریخ وجود دارند؛ اما تقریبا همه دریاچه‌هایی که می‌شناسیم بزرگ‌تر از ۱۰۰ کیلومتر مربع هستند. اما روی زمین، ۷۰ درصد دریاچه‌ها کوچک‌تر از این اندازه هستند و در محیط‌های سردی که یخچال‌های طبیعی عقب‌نشینی کرده‌اند، به وجود آمده‌اند.

شناسایی این دریاچه‌های کوچک در مریخ توسط ماهواره‌های سنجش از راه دور دشوار است، اما احتمالا تعداد زیادی از دریاچه‌های کوچک در این سیاره وجود داشته‌اند. به احتمال زیاد حداقل ۷۰ درصد از دریاچه‌های مریخ هنوز کشف نشده‌اند. دانشمندان برای درک تغییرات آب و هوایی، این دریاچه‌های کوچک روی زمین را زیر نظر دارند؛ اما دریاچه‌های کوچک گم شده در مریخ نیز ممکن است حاوی اطلاعات مهمی در مورد آب و هوای گذشته این سیاره باشند.

همچنین نتایج مطالعات اخیر نشان می‌دهند که بیشتر دریاچه‌های شناخته شده مریخ مربوط به دوره‌ای بین ۳.۵ تا ۴ میلیارد سال پیش هستند، اما هر یک از این دریاچه‌ها ممکن است در طول این بازه زمانی از نظر ساختار سیاره‌ای فقط یک زمان کوتاه (۱۰ هزار تا ۱۰۰ هزار سال) دوام آورده باشند. این بدان معنی است که مریخ باستانی احتمالا عمدتا سرد و خشک بوده است، اما برای مدت کوتاهی نیز به طور دوره‌ای گرم شده است.

میکالسکی در ادامه افزود: به دلیل گرانش کمتر در مریخ و خاک فراگیر و ریزدانه، دریاچه‌های مریخ بسیار کدر می‌شدند و همین امر ممکن بود اجازه ندهد نور به عمق سیاره نفوذ کرده و زندگی فتوسنتزی را (اگر وجود داشت) به چالش بکشد.

دریاچه‌ها، حاوی آب، مواد مغذی و منابع انرژی از جمله نور برای فتوسنتز برای حیات میکروبی هستند. بنابراین، دریاچه‌ها هدف اصلی برای اکتشافات اختر زیستی توسط مریخ‌نورد‌هایی مانند مریخ نورد استقامت ناسا که اکنون در مریخ است، هستند.

میکالسکی هشدار داد همه دریاچه‌ها برابر نیستند. به عبارت دیگر، شرایط برخی از دریاچه‌های مریخ برای حیات میکروبی مساعدتر از بقیه است؛ زیرا برخی از دریاچه‌ها بزرگ، عمیق و دارای طیف وسیعی از محیط‌ها مانند سیستم‌های گرمابی هستند که می‌تواند برای شکل‌گیری زندگی ساده مفید باشند. از این منظر، ممکن است منطقی باشد که دریاچه‌های بزرگ، باستانی و متنوع از نظر محیطی را برای اکتشافات آینده هدف قرار دهیم.

زمین میزبان بسیاری از محیط‌ها است که می‌توانند شبیه به سیارات دیگر باشند. با بررسی زمین‌های سخت سوالبار گرفته تا اعماق دریاچه مونو ما می‌توانیم تعیین کنیم که چگونه ابزار‌هایی برای تشخیص حیات در جای دیگر طراحی کنیم. بیشتر این ابزار‌ها برای شناسایی بقایای حیات میکروبی مناسب هستند.

چین اولین فرودگر خود به نام ژورونگ را در ماه می ۲۰۲۱ با موفقیت بر روی مریخ فرود آورد. ژورونگ در حال حاضر در دشت‌های یوتوپیا پلنیتیا (Utopia Planitia) مریخ حرکت می‌کند ​​و عوامل کانی شناسی و شیمیایی تاثیرگذار در تغییرات آب و هوایی اخیر را بررسی می‌کند. چین همچنین در حال برنامه‌ریزی برای پرتاب یک ماموریت بازگشت نمونه است که احتمالا در پایان این دهه انجام خواهد شد و می‌تواند یکی از دریاچه‌های مریخ را مورد هدف قرار دهد.

یافته‌های این مطالعه در مجله Nature Astronomy منتشر شد.