آنچه که به ماه مبارک رمضان جلوه‌ای ویژه می‌بخشد، میل به انجام ارزش‌ها در این ماه است؛ ارزش‌هایی که متأثر از فضای سراسر معنویت این ایام است. با این نگاه، روزه‌داری مهم‌ترین عمل برای بهره از خصلت‌های آسمانی ماه رمضان است، لذا خداوند آن را واجب کرد و فرمود «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ»؛ یعنی «اى کسانى که ایمان آورده‌اید، روزه بر شما مقرر شده است، همان گونه که بر کسانى که پیش از شما [بودند]مقرر شده بود، امید که تقوا پیشه کنید.»

یکی از خصلت‌های این ماه پر خیر و برکت طبق روایات، کلمه‌ی رحمت است؛ رسول الله صلی الله علیه و آله ضمن بیان برخی مراقبت‌های این ماه فرمود «هُوَ شَهْرٌ أَوَّلُهُ‏ رَحْمَةٌ»؛ یعنی ماهی است که اول آن رحمت است. منظور از «اول»، همان دهه‌ی اول ماه رمضان است، به این معنا که خداوند در دهه‌ی اول این ماه با بندگانش با اوج رحمت رفتار می‌کند.

نکته اول اینکه هرچند رحمت خداوند در تمام ایام سال وسعت دارد، اما در این ایام به اوج خود می‌رسد، همچنان که خداوند در آیه ۱۸۶ سوره بقره که در سیاق آیات ماه رمضان است، می‌فرماید «وَ إِذا سَأَلَکَ عِبادی عَنِّی فَإِنِّی قَریب‏ ...»؛ یعنی هنگامی که بندگانم درباره من از تو سؤال می‌کنند، پس بسیار نزدیک هستم. هرچند خداوند همواره به بندگان نزدیک است و خواسته‌های آن‌ها را می‌شنود و به مصلحت خویش برخی را اجابت می‌کند، اما میزان قرب در ماه رمضان بیشتر است.

نکته‌ی دوم، درباره مفهوم رحمت است. رحمت یعنی عطای بدون استحقاق؛ یعنی در عین اینکه انسان لایق محبت خداوندی نیست، به او محبتی عطا شود؛ از ویژگی مهم کلمه «رحمت»، گستردگی آن است به گونه‌ای که تمام اشیای عالم درون رحمت خداوند شکل می‌گیرند و خداوند درجات بالای آن را نصیب بندگان با تقوای خود قرار داده است. در آیه ۱۵۶ سوره‌ی اعراف می‌خوانیم «وَ رَحْمَتی‏ وَسِعَتْ کُلَّ شَیْ‏ءٍ فَسَأَکْتُبُها لِلَّذینَ یَتَّقُونَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ الَّذینَ هُمْ بِآیاتِنا یُؤْمِنُون‏» یعنی «و رحمتم همه چیز را فرا گرفته است؛ و به زودى آن را براى کسانى که پرهیزگارى می‌‏کنند و زکات می‌دهند و آنان که به آیات ما ایمان می‌‏آورند، مقرر می‌‏دارم.»

نکته سوم اینکه دو انشعاب و شاخه‌ی مهم رحمت، رحمانیت و رحیمیت است. اسم «رحمان» طبق روایات، رحمت عام خداوند بر تمام مخلوقات و اسم «رحیم»، رحمت خاص الهی بر انسان‌ها است، به گونه‌ای که خطا‌های آن‌ها را می‌بخشد، گرد و غبار را از روح و جان آن‌ها می‌زداید و دست آن‌ها را می‌گیرد و بلند می‌کند. حال به تصریح قرآن، خداوند رسول الله صلی الله علیه و آله را صاحب کلمه‌ی «رحمت» قرار داده آنجا که فرمود «وَ ما أَرْسَلْناکَ إِلاَّ رَحْمَةً لِلْعالَمین‏»؛ یعنی ما تو رحمتی برای تمام عالم قرار دادیم. با این توضیح، تمام رحمت خداوند از مجرای این نبی بزرگوار بر عالم جریان می‌یابد بدون اینکه خلایق از این معرفت آگاهی داشته باشند. این معرفت به ما این نکته را تفهیم می‌کند که خداوند ابتدای برترین و پر خیر و برکت‌ترین ماه سال را مزیّن به صفتی از صفات برترین رسول درگاه خویش یعنی محمد مصطفی صلی الله علیه و آله کرده است؛ لذا ما همواره محتاج سفره خوان کرم نبی تمام خلایق و خاندان عترت هستیم و با تمسک و توسل به این انوار مقدس است که می‌توان از نعمت‌های خداوند بهره‌های وافر برد.

منبع: تسنیم