مجموعه تاریخی آق قلعه در غرب شهر نقاب، مرکز شهرستان جوین واقع شده است که جاده این شهرستان از وسط آن می‌گذرد. بنای اصلی آق قلعه شامل یک ایوان ورودی بزرگ و رفیع منتهی به گنبد بزرگ و ۲ شبستان عظیم است.

این مجموعه کم نظیر تاریخی به صورت مربعی کامل به عنوان بخش عمومی شهر برای اسکان کشاورزان، دامداران، پیله وران و تمام مشاغل آن روزگار بنا شده و مربعی نیز متصل به ضلع جنوبی آن به عنوان ارگ حکومتی برای اسکان خوانین و فرماندهان و وابستگان آنان ساخته شده بود.

بنای آق قلعه طی سه سال در دوران ایلخانان مغول ساخته شده و وجه تسمیه "آق قلعه" نیز به سبب خاک روشنی است که از آن ساخته شده و از فواصل دور قابل رویت است و هر بخش از شهر دارای سازه‌های اصلی مانند حمام، مسجد و آب انبار است و علاوه بر آن به گفته باستان شناسان زندان آن نیز در ارگ حکومتی شهر قرار دارد.

این شهر دارای دروازه شرقی با نام دروازه مشهد و دروازه غربی با نام دروازه عراق بوده و دروازه اصلی آن که در وسط ضلع شمالی قرار گرفته است به نام آخرین متولی آن به 'دروازه حسن لنگ' مشهور است.

شهر تاریخی آق قلعه

این شهر که پس از سه بار حمله سپاهیان فتحعلی شاه قاجار تسخیر و خالی از سکنه شد تا اواسط دوران پهلوی کامل و دست نخورده باقی مانده بود، اما برای جلوگیری از قیام مردم و استفاده از آن به عنوان پایگاهی مستحکم به دستور رضاشاه بخشی از دیوار‌های آن از ارتفاع چهار متری تخریب شد.

در کنار بنای شاخص شهر تاریخی آق قلعه، بقعه تاریخی امامزاده هفت معصوم کروژده، آرامگاه سعدالدین حمویه جوینی، آرامگاه شیخ نجم الدین کبری، آبشار بید، سد یام و مجموعه گردشگری روستای بیدخور از دیگر جاذبه‌های تاریخی و طبیعی جوین است.

آرامگاه شیخ نجم الدین کبری

بنای آرامگاهی واقع در روستای زیرآباد، هسته مرکزی یک مجموعه معماری منتسب به خواجه نجم الدین کبری، عارف نامی و بنیانگذار مسلک کبرویه است.

این بقعه دارای طرحی شانزده ضلعی است که گنبدی بر فراز آن قرار دارد و پیرامون بنا را چهارتاقی قرار گرفته است. می‌توان بنیان این بنا را به دوره سلجوقی و سده ششم هجری نسبت داد، این بقعه در هفت کیلومتری شهر نقاب قرار دارد.

امامزاده هفت معصوم کروژده

بقعه این امامزادگان در شمال روستای کروژده از توابع شهرستان جوین واقع شده است. پلان بنا، از بیرون هشت ضلعی است و قدمت آن، با توجه به اسلوب معماری و حجم بنا، مربوط به دوره تیموری است و در کتاب مرآة البلدان درباره این بنا آمده است که در این قلعه هفت تن از امامزادگان مدفونند و سلاطین صفویه گنبد و ایوانی بر آن ساخته اند.

بقعه امامزاده قاسم

بقعه منسوب به مدفن امامزاده قاسم یا شاهزاده قاسم در فاصله پنج کیلومتری نقاب قرار دارد و ساختار معماری آن، ویژگی‌های ابنیه دوره تیموری را القا می‌کند. نمای بیرونی آرامگاه هشت ضلعی است که در ضلع جنوبی آن ایوان با پوشش گنبدی و سکو‌های طرفین واقع شده است.

آرامگاه سعد الدین حمویه

سعدالدین حمویه از جمله عرفای بزرگ خراسان در سده هفتم هجری است که در مدرسه سلطانیه نیشابور تعلیم می‌کرد و به مناطق مختلفی از جمله حجاز و شام و مسجد الاقصی سفر کرد. آرامگاه این عارم و عارف بزرگ، که از وی آثار بسیاری برجای مانده است، در روستای بحرآباد قرار دارد.

مجموعه گردشگری بیدخور

این منطقه روستایی در فاصله ۴۵ کیلومتری شهر نقاب و در دهستان پیراکوه شهرستان جوین واقع شده است. روستای بیدخور به دلیل استقرار در دامنه کوه‌های جنوبی دارای آب وهوای کوهستانی با زمستان‌های سرد و تابستان‌های معتدل و خوش وآب وهوا است.

همچنین به دلیل وجود بقعه امامزاده سیداحمد (ع) از نقاط زیارتی شهرستان جوین نیز محسوب می‌شود. افزون بر این در محدوده روستا چند اثر تاریخی از جمله برج قلعه، حمام قدیمی، آسیاب، غار و پناهگاه وجود دارد.

سد یام

این سازه آبی در فاصله ۲۰ کیلومتری جنوب غربی شهر نقاب واقع شده که از نوع خاکی با هسته رسی است. سد یام به عنوان یکی از نقاط گردشگری منطقه جوین به دلیل آب و هوای مطبوع و محیط مصفای دریاچه، همه روزه تعداد زیادی از گردشگران و دوستداران طبیعت را میزبانی می‌کند.

جوین دارای ۶۹ اثر تاریخی شناسایی شده است که تاکنون ۱۲ اثر از این تعداد در فهرست آثار ملی ثبت شده است. شهرستان جوین به مرکزیت شهر نقاب در سال ۱۳۸۶ به شهرستان ارتقا یافت که مرکز آن در ۳۰۰ کیلومتری مشهد مقدس قرار دارد.

منبع: ایرنا