سامانه انتقال سهام  عدالت متوفیان به وراث که در سال گذشته اخباری زیادی مبنی بر زمان راه اندازی آن نقل قول شد، در آخرین وعده‌ها بنا بود از شهریور ۱۴۰۱ به سمت اجرایی شدن حرکت کند.

در ۶ اسفند ۱۴۰۰ آقای باغستانی مدیر عامل شرکت سپرده گذاری مرکزی گفته بود: برای انتقال قهری سهام عدالت به زیرساخت‌های متفاوتی نیاز است که به دلیل پیچیدگی‌های آن، قدری راه‌اندازی سامانه مربوطه طولانی شد که امیدواریم ظرف ۶ ماه آینده (شهریور ۱۴۰۱) به بهره‌برداری برسد.

سامانه ای که در شهریور ۱۴۰۱ هم آماده نشد و باشگاه خبرنگاران جوان در ۳۰ مهر ۱۴۰۱ برای پیگیری بیشتر به سراغ قائم مقام مدیر عامل شرکت سپرده گذاری مرکزی آقای ابوترابی رفت و او در این زمینه بیان کرد: در خصوص سامانه انتقال سهام عدالت به وراث باید گفت این سامانه دو بخش دارد. بخش اول که باید یک سری زیر ساخت‌ها در قسمت فناوری اطلاعات آماده می‌شد که همکاران من در شرکت سپرده گذاری در حال تلاش هستند. اما یک بخش دیگر از این پروژه خارج از حیطه اختیارات سپرده گذاری مرکزی است.

او در ادامه افزود: قوه قضاییه باید به سپرده گذاری یک سرویسی ارائه کند که در آن متوفیان را مشخص و اطلاعات را به ما دهد تا ما بتوانیم بر اساس گواهی انحصار وراثتی که قوه قضائیه اعلام می‌کند و زیر ساخت‌های سرویسی که به ما می‌دهند موارد را اجرایی کنیم. پیگیر این موضوع هستیم و این مورد یکی از خواسته‌های خود مسئولان بازار سرمایه و سپرده گذاری مرکزی است.

اما جامعه آماری وراث چقدر است؟ بر اساس آخرین مصاحبه‌های اعلامی بیش از ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر از مشمولان سهام عدالت در سال‌های گذشته فوت شده اند که اگر برای هر فوت شده میانگین ۴ وارث را در نظر گرفت بیش از ۱۴ میلیون نفر در برگیری وجود دارد.

همچنان که راه اندازی سامانه انتقال سهام عدالت به وراث در هاله‌ای از ابهام بود، در ۱۲ بهمن ۱۴۰۱ آقای محمد کاظمی فرد رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه درباره اطلاعات فردی متوفیان سهامدار سامانه سهام عدالت به صورت الکترونیکی مطرح کرد: سازمان ثبت احوال کشور این خدمت را ارائه می‌دهد و اطلاعات متوفیان را به صورت برخط در اختیار دارد.

او افزود: ما داده‌های خدمت انحصار ورثه را در اختیار سازمان بورس قرار داده ایم تا سهام عدالت متوفیان را به خانواده‌های آن‌ها منتقل کنند. این داده‌ها به صورت وب سرویس در اختیار سازمان بورس قرار گرفته و این سازمان می‌تواند در سامانه‌های خود استفاده کند.

اما برخلاف گفته رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه مبنی بر اعطای کامل اطلاعات فوت شدگان به سازمان بورس به علت انجام فرآیند انحصار وراثت به شکل دستی تحویل آمار فوت شدگان به طور کامل انجام نشده است که در همین رابطه آقای باغستانی مدیر عامل شرکت سپرده گذاری مرکزی در گفت و گو با رسانه ملی گفت: فوتی‌ها از سال ۱۳۸۵ بودند از سال ۹۷ به قبل تنها عکس انحصار وراثت مبتنی بر سرویس به سازمان داده شده است و سال ۹۷ به بعد عملا تعداد متوفیان را کاور (پوشش) نمی‌کند.

تصمیم جدید برای انتقال سهام عدالت متوفیان به وراث

البته لازم به ذکر است مطرح شده که هم اکنون دفاتر پیشخوان قضایی در حال تکمیل اطلاعات فوت شدگان هستند. اما برای سرعت بخشیدن به روند راه اندازی سامانه انتقال سهام متوفیان به وراث، سازمان بورس زیر ساخت فنی را مجدد تغییر داده و طرحی دیگر در شورای عالی بورس مطرح کرده است که در همین رابطه آقای عشقی رئیس سازمان بورس می‌گوید: مصوب شد تقسیم بندی سهام عدالت بر مبنای گواهی انحصار وراثت از طریق شعب کارگزاری انجام شود.

حالا بر مبنای این طرح جدید شرکت سپرده گذاری باید زیر ساختی برای شرکت‌های کارگزاری تهیه تا این شرکت‌ها اقدامات لازم و مشخص را انجام دهند.

بنابر این پس از اعطای اطلاعات توسط قوه قضائیه و فراهم شدن زیر ساخت‌ها توسط شرکت سپرده گذاری مرکزی باید منتطر اجرایی شدن سامانه انتقال سهام به وراث باشیم؛ سامانه ای که رئیس سازمان بورس آقای عشقی در خصوص زمان احتمالی عملیاتی شدن فرآیند آن در آخرین نشست خبری خود در اسفند ۱۴۰۱ می‌گوید: این موضوع حداکثر تا ۲ الی ۳ ماه آینده قطعی می شود و این انتقال‌های قهری می‌تواند صورت گیرد.

حالا باید منتظر ماند و دید آیا سرانجام راه اندازی سامانه انتقال سهام عدالت متوفیان به وراث عملیاتی خواهد شد؟ یا همچنان بنا است راه اندازی آن به زمان های دیگری موکول شود.