بر اساس ماده یک قانون حمایت از کودکان و نوجوانان فاقد سرپرست که در سال ۱۳۹۲ تصویب شد به منظور تأمین نیاز‌های مادی و معنوی آنان با اذن، ولی فقیه به اشخاصی غیر از پدر و مادر ایشان واگذار می‌شود.

بر اساس ماده پنج قانون حمایت از کودکان و نوجوانان به طور کلی سه دسته افراد می‌توانند سرپرستی کودکان و نوجوانان از سازمان بهزیستی درخواست کنند.

یک. زن و شوهری که پنج سال از تاریخ ازدواج آنان گذشته باشد و این زوج صاحب فرزند نشده باشند، مشروط به اینکه یکی از آنان بیش از ۳۰ سال سن داشته باشند. البته باید توجه داشت که اگر به تشخیص سازمان پزشکی قانونی، امکان بچه دار شدن زوجین وجود نداشته باشد، درخواست کنندگان از شرط سپری شدن مدت پنج سال از ازدواجشان معاف می‌شوند؛ اما شرط دیگر، یعنی داشتن سن بیش از سی سال برای حداقل یکی از آنان لازم است.

دو. زن و شوهر دارای فرزند، مشروط بر اینکه یکی از آنان بیش از سی سال سن داشته باشد. سه. دختران و زنان بدون شوهر، درصورتی که حداقل سی سال داشته باشند. در این خصوص باید توجه داشت که دختران و زنان بدون شوهر فقط حق سرپرستی اناث را خواهند داشت. اگر زنی دارای شوهر بوده و بعدا به دلیلی مانند فوت شوهر یا طلاق، بی شوهر شده باشد، او نیز می‌تواند با رعایت شرایط، سرپرستی کودکان دختر را بر عهده گیرد. در قانون حداکثر سنی برای سرپرستی تعیین نشده است. اما حداقل سن سی سال لازم است، چه در خصوص دختران مجرد و زنان بدون شوهر که باید حداقل سی سال سن داشته باشند و چه در خصوص زوجینی که قصاد سرپرستی دارند و باید حداقل یکی از آن‌ها بیش از سی سال سن داشته باشد.

یک. بر اساس تبصره سه ماده پنج قانون حمایت از کودکان و نوجوانان، اولویت نخست با زن و شوهر بدون فرزند، سپس با زنان و دختران بدون شوهر و در نهایت، زن و شوهر دارای فرزند است. یعنی در شرایط مساوی ابتدا سرپرستی طفل را به زن و شوهر بدون فرزند می‌دهیم. اگر زن و شوهر بدون فرزند متقاضی سرپرستی نباشد یا شرایط مناسب را نداشته باشند، سرپرستی طفل را به دختران و زنان بدون شوهر و بدون فرزند می‌دهیم و اگر چنین زن یا دختری نیز برای سرپرستی نباشد یا شرایط لازم را نداشته باشد، سرپرستی را به زن و شوهر دارای فرزند می‌دهیم. دو. درخواست کنندگان کمتر از ۵۰ سال، نسبت به درخواست کنندگانی که پنجاه سال و بیشتر دارند، در شرایط مساوی اولویت دارند؛ بنابراین درست است که قانون برای سرپرستی، حداکثر سنی قرار نداده است، ولی در شرایط مساوی برای سنین کمتر از پنجاه سال اولویت قرار داده است، مثلا اگر دو زن بدون شوهر یکی ۴۰ ساله و دیگری ۵۲ ساله تقاضای سرپرستی کنند، سرپرستی کودک به آن زنی داده می‌شود که ۴۰ ساله است.

سه. در صورتی که متقاضی سرپرستی، ادعای یافتن طفلی را کند و ادعای وی در دادگاه ثابت شود، اگر واجد شرایط مندرج در این قانون سرپرستی باشد در اولویت واگذاری سرپرستی قرار می‌گیرد. درخواست کنندگان سرپرستی باید دارای شرایط زیر باشند: - تقید به انجام واجبات و ترک محرمات؛ بنابراین صرف مسلمان بودن کافی نیست، بلکه باید شخص متقاصی سرپرستی به انجام فرایض دینی و دوری از امور حرام نیز مقید باشد. البته در این خصوص باید توجه داشت که اگر طفل تحت سرپرستی مسلمان نباشد، ممکن است سرپرست مسلمان نباشد و اعتقاد به یکی از ادیان مصرح در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران کافی است. رعایت اشتراکات دینی میان سرپرست و افراد تحت سرپرستی الزامی است؛ بنابراین سرپرستی طفل یهودی و سرپرستی طفل مسیحی به سرپرست مسیحی سپرده می‌شود.

سرپرستی کودک مسلمان را به هیچ وجه نمی‌توان به شخص غیرمسلمان سپرد، ولی سرپرستی کودکان و نوجوان غیرمسلمان را با رعایت مصلحت او می‌توان به شخص مسلمان سپرد. - عدم محکومیت جزائی موثر، طبق تبصره ماده چهارم ماده قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ منظور از محکومیت موثر، محکومیتی است که به تبع اجرای حکم براساس مواد ۲۵ و ۲۶ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ محکوم را از حقوق اجتماعی محروم کند. - تمکن مالی. - عدم حجر. - سلامت جسمی و روانی لازم و توانایی عملی برای نگهداری و تربیت کودکان و نوجوانان تحت سرپرستی؛ برای مثال، خود سرپرست دچار بیماری جسمی نباشد، به نحوی که با توجه به سن طفل مورد درخواست نتواند آن طفل را کنترل و نگهداری کند. - نداشتن اعتیاد به موادمخدر، موارد روان گردان و الکل - صلاحیت اخلاقی، ممکن است شخص متقاضی مقید به انجام واجبات و ترک محرمات باشد، اما به دلایلی مانند عصبانبت و زودرنجی، اخلاق مناسب برای تحمل سرپرستی نداشته باشد. -عدم ابتلا به بیماری عای داگیردار یا صعب العلاج. - داشتن تابعیت ایرانی. -درخواست کنندگان نمی‌توانند بیش از دئ ککودک و نوجوان را سرپرستی کند، مگر در مواردی که کودکان یا نوجوانان تحت سرپرستی، اعضای یک خانواده باشند.

منبع: فارس