«آیینه اقوام» عنوان مجموعه نمایش رادیویی به روایت و کارگردانی زنده‌یاد مهرداد عشقیان است که سفری به دنیای آئین‌های رمضان در ایران زمین است. این مجموعه ۳۰ قسمتی از تولیدات اداره‌کل هنر‌های نمایشی رادیو است که به پیشنهاد و همراهی ایوب آقاخانی در خبرگزاری مهر منتشر می‌شود.

کرامت رودساز، محمد یگانه، محمد آقامحمدی، حسن تسعیری، هرمز سیرتی، بهادر ابراهیمی، احمد لشینی به عنوان بازیگر این مجموعه حضور دارند و دیگر عوامل مجموعه رادیویی «آئینه اقوام» نیز عبارتند از نویسنده: سهیلا خدادادی، محقق: ناصر ملاییان، افکتور: محمدرضا قبادی‌فر، صدابرداران: پیروز صدرایی و محسن جوادی، تهیه‌کننده و سردبیر: ناهید گودرزی.

بیست و هفتمین قسمت «آئینه اقوام» با مدت زمان ۲۵ دقیقه و ۲۰ ثانیه با سفر به تهران به آئین‌های مردم این شهر در ماه مبارک رمضان می‌پردازد.

بیست و هفتمین روز سفر به «آئینه اقوام» این چنین آغاز می‌شود:

«هر روز با حوادث و ماجرا‌هایی که در دلش داره مثل یه هدیه‌ست، یه هدیه از طرف خدا. هدیه‌های خداوند هیچوقت بد نیستن، این ماییم که با بی‌تدبیری اونا رو بد معنی می‌کنیم. بار‌ها تجربه کردم وقتی از ته دل به خدا توکل می‌کنم همه راه‌ها جلو روم هموار می‌شه و هیچ مانعی سر راهم نمی‌بینم. نمونه‌ش همین سفری که از روز اول ماه رمضان شروع کردم تا امروز که بیست و هفتمین روز از ماه مبارک رمضانه همه چیز با توکل به خداوند به خیر و خوبی پیش رفت، سفری به دل آئین‌های و فرهنگ‌های رمضان در شهر‌های مختلف ایران.»

«اسماعیل» و «حاج عمو» در شهر تهران ما را با آئین‌های رمضانی تهرانی‌های قدیم آشنا می‌کنند.

در تهران قدیم خانواده‌های زیادی با آب و آئینه روی پشت‌بام خانه می‌رفتند تا هلال ماه رمضان را ببینند و خانه‌ها و محله‌ها را تمیز می‌کردند.

در قدیم وقت سحر و افطار را با شلیک توپ جنگی اعلام می‌کردند که در چند نقطه شهر قرار گرفته بودند. این توپ‌ها با هم شلیک می‌شدند.

در قدیم صاحبان خانه‌ها و مغازه‌هایی که در بلندی بودند یکی دو ساعت مانده به اذان صبح جلوی در خانه یا مغازه چراغ نفتی آویزان می‌کردند تا مردم با دیدن این نشانه از زمان سحر مطلع شوند و خود را برای سحری آماده کنند.

در تهران قدیم کاسب‌های کم‌فروش با شروع ماه مبارک رمضان سنگ‌های تقلبی را در انبار و وزنه‌های دقیق را در ترازو‌ها می‌گذاشتند. کسب و کار مردم حلال‌تر می‌شد. برخی صنف‌ها در ماه رمضان تعطیل می‌شد و برخی صنف‌ها مانند قهوه‌خانه‌ها بعد از افطار، زورخانه‌ها و شیرینی فروشی‌ها رونق بیشتری پیدا می‌کردند.

در تهران قدیم روشنایی معابر فقط تا ۲ ساعت بعد از غروب آفتاب بود و بعد از آن گزمه‌های حکومتی به طبل‌ها ضربه و فانوس‌ها را خاموش می‌کردند، اما در ماه مبارک رمضان نه تنها فانوس‌ها تا سحر خاموش نمی‌شد بلکه رفت و آمد مردم بعد از افطار در خیابان‌ها آزاد بود.

مراسم «گل‌خندانی» در تهران قدیم برگزار می‌شد که طی آن وقتی ۲ نفر از هم کینه‌ای به دل داشتند پیش از شروع ماه رمضان با هم آشتی می‌کردند تا با قهر و کینه وارد ماه مبارک رمضان نشوند.

در تهران قدیم وقتی در ماه رمضان برخی صنوف تعطیل می‌شد مردم برای پر کردن اوقات خود از حضور مارگیر‌ها و دراویش کشکول به دست در محله‌ها استقبال می‌کردند و به تماشای آن‌ها می‌نشستند.

منبع: مهر