چند سالی است که زایمان در تاریخ‌های رُند که به «سزارین تقویمی» معروف است، رواج بالایی در کشور یافته و بسیاری از والدین اصرار دارند حتما فرزند خود را در این تاریخ‌های لاکچری به دنیا بیاورند. پارسال تب زایمان در تاریخ ۰۱/۱/۱ و ۰۱/۲/۳ را شاهد بودیم و قبل از آن هم تولد در تاریخ ۹۹/۹/۹ متقاضیان خود را داشت و نیز تاریخ‌های خاص دیگر در سال‌های قبل‌تر. امسال نیز تاریخ رُند و لاکچری ۰۲/۲/۲ را در پیش داریم و پیش‌بینی می‌شود بیمارستان‌ها در این تاریخ، روز بسیار شلوغ و پرکاری داشته باشند. 

بیشتر بخوانید

• خوش‌یمن، استثنایی یا لاکچری؟! / گفتگو با پسری که متولد ۶۶/۰۶/۰۶ است

با آنکه برخی پزشکان ادعا می‌کنند آمار زایمان‌های لاکچری در کشور بالا نیست، اما واقعیت این است که آمار زایمان در روز‌های خاص در مقایسه با روز‌های دیگر چند برابر گزارش می‌شود. این موضوع منحصر به استان خاصی هم نیست. برای مثال در تاریخ ۹۹/۹/۹ آمار تولد‌ها در استان کوچکی مثل یزد ۴ برابر موالید در روز‌های معمولی بود و حدود ۲۱۵ نوزاد در این تاریخ رند متولد شدند. یعنی افزایش ۳۰۰ درصدی تولد در این تاریخ رند! این در حالی بود که میزان تولد‌ها در این استان در سال ۱۳۹۸، روزانه ۵۳ مورد بود.

سال ۹۹ برخی والدین حتی اصرار داشتند فرزندشان درست روز ۹/۹ و رأس ساعت ۰۹:۰۹ به دنیا بیاید و برای رسیدن به هدف، بعضا رقم‌های نجومی هم پرداخت کردند. برخی والدین برای رزرو اتاق عمل تا ۲۰۰ میلیون تومان نیز هزینه کردند که رقم بسیار بالایی برای یک زایمان بود. این در حالی بود که سال ۹۹ ایران در اوج بیماری کرونا به سر می‌برد و بیمارستان‌ها به شدت با کمبود تخت و اکسیژن و نیروی انسانی مواجه بودند.

بعضی بیمارستان‌ها انجام زایمان در تاریخ لاکچری را نمی‌پذیرند، اما تعدادی از بیمارستان‌ها به دلایل مختلف ازجمله دلایل طبی یا با در نظر گرفتن تاریخ واقعی زایمان، تن به این موضوع می‌دهند و در معرض هشدار‌ها و تهدید‌های وزارت بهداشت نیز قرار می‌گیرند.

سال ۱۳۹۹ سازمان ثبت احوال کشور در اقدامی مبتکرانه و هوشمندانه و به جای استفاده از شیوه «تهدید و هشدار»، اعلام کرد برای آن‌که در بیمارستان‌ها ازدحام ایجاد نشود و نوزادان به خاطر تولد زودرس مشکلی پیدا نکنند، در صورت تمایلِ والدین، شناسنامه‌های متولدین ۵ تا ۱۵ آذر ۱۳۹۹ را با همان تاریخ ۹۹/۹/۹ صادر می‌کند؛ بنابراین برای زایمان در روز نهم، اصرار نکنند و خود و نوزاد را به خطر نیندازند.

وزارت بهداشت امسال هم مثل سال‌های قبل درباره سزارین تقویمی در تاریخ «۰۲/۲/۲» هشدار داده و آن را غیراخلاقی و غیرقانونی خوانده و تاکید کرده که پزشکان و بیمارستان‌های متخلف جریمه می‌شوند. وزارت بهداشت در این رابطه بخشنامه‌ای هم به معاونت‌های درمان دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور ابلاغ کرده تا حتما از انجام این اقدام جلوگیری کنند. وگرنه تنبیه می‌شوند. موضوعی که دکتر سودابه کاظمی اسکی، رئیس انجمن متخصصین زنان و زایمان ایران آن را شیوه درستی نمی‌داند و می‌گوید: «وزارت بهداشت به جای گفتگو با انجمن‌های علمی و به جای حل درون‌سازمانیِ مساله، هر سال نامه می‌زند و تهدید می‌کند و هشدار می‌دهد.»

زایمان در تاریخ لاکچری در ایران سابقه دارد؟ / آمار‌ها خیلی کمتر از چیزی است که رسانه‌ها نشان می‌دهند
رئیس انجمن متخصصین زنان و زایمان ایران می‌گوید: زایمان در تاریخ‌های رُند در سال‌های قبل این طور رواج نداشت. کلا از سالیان قبل، دو تاریخ بود که خانواده‌ها همیشه درخواست داشتند فرزند خود را در آن به دنیا بیاورند؛ یکی ۳۱ شهریور بود، آن هم برای این که فرزندشان نیمه دومی نشود. تاریخ دیگر، یکم فروردین بود که زنانی که تاریخ زایمان‌شان اواخر اسفند بود، تمایل داشتند زایمان را در نیمه اول سال انجام دهند. این درخواست هم برای بحث تقویمی موضوع بود و هم این که می‌خواستند بچه نیمه دومی نشود و مجبور نشود یک سال دیرتر به مدرسه برود. همچنین خیلی به ندرت و موردی پیش می‌آمد که خانواده‌ها درخواست می‌کردند فرزندشان در تاریخ تولد ائمه یا در روز تولد خود مادر و پدر به دنیا بیاید. اما این موضوعی که الان جریان دارد، جدید است و خود من که ۳۰ سال در این زمینه کار کرده‌ام، ندیده بودم.

دکتر سودابه کاظمی اسکی ادامه می‌دهد: زایمان در تاریخ رُند که مورد خواست والدین است، اصلا از نظر علمی و پزشکی مورد قبول نیست. چون این پزشک است که باید تصمیم بگیرد زایمان در چه زمانی انجام شود. درضمن زایمان زمان خاص خودش را دارد. البته اگر زایمان ۲ روز زودتر یا دیرتر انجام شود، مشکلی ندارد و خیلی از مادرانی که اصرار دارند نوزاد خود را در روز‌های رند به دنیا بیاورند، در این دسته می‌گنجند.

فلوشیپ طب مادر و جنین می‌گوید: جدیدا خیلی از مسائل دارد تحت تاثیر فرهنگسازی‌های اشتباه در جامعه رایج می‌شود. این موضوع هم همین است. البته واقعیت این است که خیلی از مادران که اصرار به تولد نوزادشان در تاریخ مشخص و رُند دارند، وقتی با آن‌ها صحبت می‌کنیم و از خطرات و آسیب‌های کار آگاهشان می‌کنیم، کوتاه می‌آیند و منصرف می‌شوند. به نظر من این حجم از اخبار که در رسانه‌ها به آن پرداخته می‌شود، با آن چیزی که در واقعیت وجود دارد، منطبق نیست. یعنی به نظر می‌رسد که در واقعیت آمار خیلی کمتر باشد و فکر می‌کنم نیاز نیست رسانه‌ها این همه به آن بپردازند و لازم است که خود وزارت بهداشت هماهنگ با انجمن‌های علمی بنشینند مشکل را درون‌سازمانی حل کنند. چون پرداختن زیاد به این موضوع باعث می‌شود که این پدیده اتفاقا بیشتر در جامعه معرفی شود و کسانی که خبر ندارند هم مطلع و حساس می‌شوند و می‌گویند چه خوب! یک تاریخ لاکچری هست که می‌توانیم فرزندمان را در آن روز به دنیا بیاوریم.

سزارین تقویمی را توصیه نمی‌کنیم، مگر در یک مورد/ تولد‌های لاکچری چه آسیبی به نوزاد می‌زند؟
این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: ما این مدل زایمان (سزارین تقویمی) را هم به دلیل عوارض و آسیب‌هایی که دارد، اصلا توصیه نمی‌کنیم و هم این که، چون در آن روز خاص، ازدحام در بیمارستان زیاد می‌شود و ارائه خدمات را دچار مشکل می‌کند. چون ممکن است نیرو کم بیاید یا از نظر اصول بهداشتی ممکن است مشکلاتی پیش بیاید و مسائل دیگر. البته گاهی تاریخ زایمان فقط ۲ روز جابجا می‌شود و ۲ روز تاثیری در سلامت نوزاد ندارد و می‌شود به خواست مادر درباره زایمان در تاریخ لاکچری به عنوان یک نکته مثبت نگاه کرد. اما بحث ازدحام در بیمارستان را نمی‌شود ندیده گرفت.

دکتر کاظمی می‌گوید: زایمان در موعد خودش یک فرآیند فیزیولوژیک بدن است و در موعدی که بچه رسیده باشد، فرآیند زایمان خودبه‌خود شروع می‌شود. در مواردی که به هر دلیلی زن باردار قرار است زودتر از موعد زایمان کند؛ مثلا زایمان‌های قبلی مادر سزارین بوده است، یا دلایل طبی دارد، یا هیچ دلیلی ندارد و فقط درخواست مادر است؛ در این مواقع توصیه می‌شود زایمان حتما بالای سن ۳۹ هفته انجام شود. یعنی مادر، ۳۹ هفته تمام را گذرانده باشد که نوزاد دچار مشکل نارسی نشود. اگر مورد طبی ندارد که زایمان زودتر از موعد انجام شود، به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود که زیر سن ۳۹ هفته ختم بارداری انجام گیرد.

رئیس انجمن متخصصین زنان و زایمان ایران درباره نوزادانی که به دلیل اصرار والدین در تاریخ لاکچری مُرده به دنیا می‌آیند هم توضیح می‌دهد: مرگ‌های داخل رحمی بیشتر در مواردی رخ می‌دهد که والدین در اواخر اسفند سعی دارند تاریخ را عقب بیندازند که فرزندشان در نیمه اول سال بعد متولد شود. بعضی خانواده‌ها متاسفانه چنین کاری می‌کنند. در این موارد مادر و پدر اصلا به بیمارستان مراجعه نمی‌کنند. موارد تاخیر در زایمان بیشتر به مرگ‌های داخل رحمی منجر می‌شود. مرگ‌های ناشی از نارسی هم وقتی که زایمان خیلی زودتر انجام شود، رخ می‌دهد. متاسفانه کامل نشدن ریه، مهم‌ترین عارضه زایمان زودرس است.

دکتر کاظمی می‌گوید: جنینی که کامل رسیده باشد، بین سن ۳۸ هفته تا ۴۲ هفته است. زیر این سن، هر یک روزی هم که کمتر می‌شود، برای نوزاد خطرآفرین است. به خصوص اگر بچه زیر سن ۳۷ هفته باشد.

فلوشیپ طب مادر و جنین می‌گوید: زایمان زودتر یا دیرتر از موعد به سلامت مادر آسیب نمی‌زند و ما بیشتر نگران سلامت نوزاد هستیم. سلامت مادر از این نظر مهم است که اتاق زایمان آن روز شلوغ می‌شود و ازدحام بالا است و ممکن است مشکلاتی در این رابطه پیش بیاید.

توصیه مهم پزشک زنان به مادران باردار/ تاریخ تولد در شناسنامه گم می‌شود، حتی اگر لاکچری باشد
این جراح و متخصص زنان و زایمان با اشاره به تاریخ رند ۰۲/۲/۲ که در پیش رو است، می‌گوید: به خانواده‌ها توصیه اکید می‌کنیم که شیرینی تولد و شادی ناشی از تولد فرزند را فدای یک تاریخ و یک عدد نکنند. تاریخ تولد در شناسنامه گم می‌شود و کسی هم متوجه آن نمی‌شود. این سلامت نوزاد و سلامت مادر در دوران بارداری است که مهم است. خانم‌ها حتما حرف پزشک خود را گوش کنند و خودسرانه تصمیم‌گیری نکنند. این موضوع یک موضوع کاملا پزشکی است و اصلا لزومی ندارد که خانواده‌ها روز تولد فرزندشان را تعیین و روی آن پافشاری کنند.

دکتر کاظمی ادامه می‌دهد: بعضی اوقات خانواده‌ها، پزشک را برای تاریخ مورد علاقه خود تحت فشار قرار می‌دهند. البته معمولا هیچ پزشکی زیر بار نمی‌رود. ولی گاهی به دلایل مختلف این موضوع را می‌پذیرد. درواقع این موضوع، روز به روز بیشتر دارد در جامعه افزایش پیدا می‌کند و درخواست‌ها برایش بیشتر می‌شود. نظر شخصی من این است که خیلی به این موضوع نباید پرداخت و خودمان باید درون‌سازمانی برای آن برنامه‌ریزی و آن را حل کنیم. موضوع باید توسط تیمی از متخصصان زنان بررسی شود. نه این که منتظر باشیم اتفاق بیفتد و بعد تنبیه وزارت بهداشت را دریافت کنیم.

وزارت بهداشت فقط خط و نشان می‌کشد
رئیس انجمن متخصصین زنان و زایمان ایران می‌گوید: سال‌ها است این موضوع (زایمان سزارین در تاریخ‌های رند) دارد رخ می‌دهد. وزارت بهداشت از چند ماه قبل از تاریخ رُندی که در پیش رو است و قرار است این همه هم درباره‌اش سر و صدا بشود، باید انجمن علمی را بخواهد و با هم بنشینند به عنوان یک موضوع علمی آسیب‌شناسی کنند و درباره‌اش راه حل ارائه شود. وزارت بهداشت تا الان چند بار انجمن علمی را خواسته است؟ راه حل این نیست که یک هفته مانده به تاریخ رند، همه رسانه‌ها به موضوع بپردازند و بعد وزارت بهداشت نامه بزند که اگر سزارین در فلان تاریخ زیاد باشد باشد، فلان تنبیه را برای پزشک و بیمارستان متخلف در نظر می‌گیریم.

آمار‌ها چه می‌گویند؟ / آیا زایمان در تاریخ لاکچری، پدیده‌ای جهانی است؟
با وجود افزایش آمار‌های زایمان در تاریخ‌های رند در مقایسه با سال‌های قبل، رئیس انجمن متخصصین زنان و زایمان ایران می‌گوید: ما یک آمار درست و حسابی در این رابطه نداریم و معلوم نیست این آمار افزایش داشته باشد. باید تحقیق شود که آیا واقعا آمار به آن شدت و حدت که به آن پرداخته می‌شود، هست؟ نمی‌شود همه زایمان‌ها را در این آمار گنجاند. ببینید مثلا خانمی فرضا ۳۹ هفته‌اش می‌شود ۳۹ هفته و ۲ روز و دوست دارد در تاریخ رند بچه‌اش به دنیا بیاید. تعداد درخواست این دسته از والدین بیشتر است؛ و نکته این است که ۲ روز جابجا شدن زمان زایمان از نظر علمی هیچ فرقی نمی‌کند و واقعا تاثیری در سلامت فرزند ندارد.

دکتر کاظمی می‌گوید: در اوضاعی که آمار بارداری در کشور پایین آمده و این همه بحث فرزندآوری جدی است، می‌توان در آن روز خاص، از یک زاویه خوب به موضوع نگاه کرد و مثلا تیم پزشکی بتواند درباره‌اش تصمیم بگیرد. اما متاسفانه وزارت بهداشت همیشه از شیوه «هشدار و برخورد» استفاده می‌کند. برخورد وزاررت بهداشت این طور است که دو هفته مانده به آن تاریخ خاص، به جای برخورد علمی، نامه می‌دهد که تنبیه می‌کنیم و جلویش را بگیرید و ....

این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که آیا این پدیده، جهانی است یا منحصر کشور ما است، می‌گوید: این موضوع اصلا جهانی نیست و در دنیا رواج ندارد. جوامع دیگر اصلا درگیر چنین موضوعاتی نیستند. خود من که ۳۰ سال است دارم در حوزه زنان و زایمان کار می‌کنم، تاریخ رند را اولین بار در همین نامه‌های وزرت بهداشت و در رسانه‌ها شنیدم و دیدم. همان طور که گفتم، تمام درخواست‌های ما قبلا ۳۱ شهریور و ۱/۱ بود و نهایتا تولد ائمه.

رئیس انجمن متخصصین زنان و زایمان ایران می‌گوید: ما هیچ آماری از زایمان‌ها در تاریخ رُند و این که کدام استان‌ها بیشترین آمار را دارند، نداریم. اما در بررسی‌های محلی در استان خودمان (گیلان) موردی از زایمانی که خیلی زودتر یا دیرتر رخ داده باشد، در پرونده‌ها نداشتیم. یعنی همه زایمان‌ها در تاریخ رند، دلایل طبی داشته‌اند.

منبع: همشهری