رودخانه دز که تامین کننده آب آشامیدنی چندین شهر جنوب خوزستان است و حیات جانداران بسیاری نیز به وجود آن بستگی دارد مدت هاست دچار آلودگی شده و اکنون در یک وضعیت ناخوشی به سر می‌برد؛ ورود انواع فاضلاب‌های خانگی، صنعتی و بیمارستانی به آب دز را می‌توان از جمله این آلودگی‌ها دانست.

البته آلودگی‌های دیگری هم چهره رودخانه را نازیبا کرده و هم موجب مرگ آبزیان می‌شود؛ رها کردن هزاران قطعه زباله از سوی مردم که به دلیل غفلت و بی توجهی نسبت به محیط زیست و کم کاری متولیان فرهنگی از دیگر مسائلی است که دز با آن درگیر است.

هدی نیکو راد یکی از فعالان محیط زیست دزفول می‌گوید: وجود آلودگی‌های مختلف در آب رودخانه دز که خطری برای سلامتی انسان و آبزیان محسوب می‌شود نیازمند توجه بیشتر مدیران شهرستان برای بررسی و حل مسئله است، زیرا که این رودخانه مهم‌ترین رکن حیات جانداران محیط اطرافش است.

به گفته او ۷ الی ۸ دریچه فاضلاب در رود دز می‌ریزند که اگر رودخانه «خود پالایی» داشته باشد می‌تواند بخشی از آلایندگی‌ها را پاکسازی کند، اگرچه برخی دیگر از آلودگی‌ها با خود پالایی از بین نمی‌روند که البته باید بگویم رودخانه دز در اغلب مواقع ساکن بوده و جوش و خروش زیادی ندارد بنابراین نمی‌تواند خود پالایی زیادی انجام دهد.

او گفت: رودخانه می‌تواند گیاهان، جانوران و ذائدات انسانی که در طول زمان تجزیه می‌شوند را از طریق «خودپالایی» برطرف کند، اما مواد آلی مصنوعی و همچنین ترکیبات فلزی و عناصر رادیواکتیو از طریق خودپالایی رودخانه از بین‌نمی‌رود و در نتیجه در آب باقی می‌ماند.

این فعال محیط زیستی که همواره دغدغه‌مند مشکلات زیست محیطی است، ادامه داد که نباید فراموش شود آلودگی‌های رودخانه از طریق شنا کردن نیز موجب بیماری‌های مختلف پوستی می‌شود.

تاثیر نامطلوب محیط زیستی انسان بر رودخانه دز

رئیس اداره حفاظت محیط زیست دزفول در خصوص تاثیر انسان‌ها بر رودخانه‌ی دز با بیان اینکه این رود یکی از با اهمیت‌ترین رودخانه‌های کشور است گفت: این مسئله بر هیچکس پوشیده نیست چرا که حیات منطقه به آن بستگی دارد.

مسعود نوری پور با اشاره به اینکه جوامع انسانی و صنعتی در ارتباط با رود دز تاثیر مستقیم دارند، ادامه داد: طبیعی است که با گسترش صعنت، افزایش شهر نشینی و مجاور نشینی، تاثیرگذاری انسان بر رودخانه نیز شکل می‌گیرد و این تاثیرات که بخشی از آن آلایندگی‌ها هستند به مرور زمان بیشتر هم می‌شوند.

به گفته‌ او در سالهای پر بارشی که امسال نیز شاهدش بوده‌ایم بخشی از این آلایندگی‌ها بطور طبیعی از آب رودخانه پاک می‌شود و این بدین معنی است که خود طبیعت خود می‌تواند بسیاری از مشکلات زیست محیطی را حل کند‌؛ اما آلاینده‌های مختلفی که از سوی انسان به یک اکو سیستم مانند رودخانه وارد می‌شود بالاتر از توان پالایش رودخانه است که در نهایت موجب بروز مشکلاتی می‌شود.

رئیس اداره حفاظت محیط زیست دزفول ادامه داد: آن دسته از معضلاتی که مرتبط به ما بوده و پیگیری ما را می‌طلبد موضوع تغییر در کیفیت آب خواهد بود. نوری پور افزود: به دلیل ورود فاضلاب‌ و دیگر آلایندگی ها به رودخانه دز کیفیت آب رودخانه دچار تغییراتی شده و اتفاقات ناخوشایندی را رقم‌ می‌زند چرا که شرایط در بالا دست مطلوب و در پایین دست آب رودخانه از کیفیت کمتری برخوردار است.

به گفته‌ رئیس حفاظت محیط زیست دزفول اگر شبکه جمع آوری فاضلاب شهر که اکنون حدود ۴۰درصد پیشرفت کرده، تکمیل شود، کل فاضلاب از تمامی مسیرهای شهری جمع آوری و برای تصویه شدن به تصویه خانه هدایت می‌شود.

او در خصوص آب‌های سطحی نیز می‌گوید: در همه‌ جای کشور هیچ تشکیلاتی این توانایی را ندارد که بتواند مانع از ورود آب بارندگی به منابع آب رودخانه‌ها شود زیرا شیب به گونه‌ای است که آب‌‌های بارندگی‌ به خودی خود به برخی از منابع موجود منتهی می‌شوند و در این میان نیز میتواند هر چه را که بر سر راهش وجود دارد ویران کند.

رئیس اداره آب و فاضلاب دزفول میگوید: شبکه فاضلاب دزفول تا کنون ۴۲ درصد پیشرفت فیزیکی داشته‌ و چهل و یک هزار فقره مشترک خانگی نیز از مزایای رفع بهداشتی فاضلاب بهره‌مند هستند.

حسین سعادتی فر کمبود و تخصیص قطره چکانی اعتبار را تنها مشکل موجود بر سر راه اجرای شبکه فاضلاب‌ دزفول دانست و گفت: با این وجود اگر ظرف پنج سال کل اعتبار مورد نیاز که ۳۵۰۰میلیارد تومان است اختصاص یابد میتوان به اتمام صد‌ درصدی شبکه فاضلاب دزفول امیدوار بود البته باید بگویم اعتبار ملی است و بصورت سالیانه تخصیص می یابد‌. دز رودخانه‌ ای است که از به هم پیوستن رودخانه‌های سزار و بختیاری در استان لرستان تشکیل می‌شود و پس از ورود به استان خوزستان به رود کارون می‌ریزد.

این رود که بخشی از حوضه کارون بزرگ محسوب میشود در اطرافش جنگل‌های نیمه گرمسیری قرار دارد که آخرین باقی مانده‌ی جنگل‌های نیمه گرم سیری ایران هستند.

رودخانه دز به دلایل مختلفی آلوده می‌شود که مهمترین این آلودگی‌ها ورود فاضلاب‌های خانگی و بیمارستانی و رها شدن زباله های انسانی است که هم بر کیفیت آب تاثیر بد گذاشته و هم شکل رودخانه را از زیبایی به دور می‌کند.

همچنین در نقاط مختلفی از مسیر رودخانه زهکش‌های کشاورزی نیز قرار دارد که دارای مواد شیمیایی بوده و این وارد آب رودخانه می‌شوند؛ که در نتیجه باید توجه کرد که همه‌ی این آلودگی‌ها می‌تواند خطرات جدی برای سلامت انسان، آبزیان و سایر جانداران منطقه باشد،بنابراین رفع معضل ورود انواع آلایندگی‌ها به آب این رودخانه که هم جاودانگی محیط زیست را رقم می‌زند و هم نقش مهمی در تولیدات کشاورزی منطقه دارد نیازمند توجه بالا و‌ پیگیری بی درنگ مدیران و ادارات مربوطه است.

گزارش از مریم اسدی عیسوند