فناوری اطلاعات و فناوری‌های نوین نقش بسزایی در سرعت دهی به روند‌ها داشته اند. دنیای امروز دنیایی فناورانه محور است. چرخش‌های تحول آفرین با بهره گیری از فناوری‌های نوین تحقق می‌یابد و سرعت دستیابی به خدمات به شکل عجیبی با فناوری پیوند خورده است. قوه قضائیه اقدامات مهمی در راستای استفاده از فناوری‌های نو داشته است.

بهره گیری از فناوری‌های نو باعث سهولت در کار‌ها و سرعت در فرایند‌ها‌ می‌شود. کاهش اطاله دادرسی و اتقان آرای قضائی از دیگر ویژگی‌های هوشمندسازی قوه قضائیه است. نقش استعلامات برخط و پایان روش‌های کاغذی در این مسیر بسیار مهم و مورد توجه است. تاکید سند تحول قضائی نیز بر همین رویکرد است. موضوعی که در سند تحول قضائی نیز بر آن تاکید شده است بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و روز دنیا است. به گفته مسئولان عالی قضائی بیش از ۶۰ درصد سند تحول قضائی پایه فناورانه دارد.

این موضوع نشان از جایگاه وضعیت فناوری و توجه دستگاه قضائی به موضوع فناوری و روزآمدسازی خود با شیوه‌های روز دنیا دارد یکی از اقداماتی که با بهره گیری از فناوری‌های روز دنیا انجام می‌شود استعلام‌های برخط و در لحظه است.

رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه با بیان اینکه در سند تحول قضائی بر موضوع استفاده از فناوری‌های نو و روز دنیا تاکید شده است گفت: کاهش اطاله دادرسی و اتقان آرای قضائی با بهره گیری از فناوری‌های نوین تحقق می‌یابد. استفاده از فناوری‌های نو باعث سرعت در فرایند‌ها‌ می‌شود. فرایند‌هایی که در گذشته زمان طولانی را به خود می‌گرفت امروز در لحظه و به صورت برخط انجام می‌شود.

محمد کاظمی فرد در ادامه با بیان اینکه استعلامات برخط یکی از کارکرد‌های فناوری‌های نو است بیان کرد: در سند تحول قضائی بر موضوع هوشمند سازی تاکید شده است. هوشمند سازی باعث شده است که روش‌های قدیمی که با مشکلاتی همراه بود از میان برود و روش‌هایی نو جای آن را بگیرد. روش‌هایی که قطعاً باعث کاهش اطاله دادرسی و اتقان آرای قضائی شده است.

رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه با بیان اینکه در سال گذشته بیش از یک میلیون و ۷۳۵ هزار و ۱۳۴ استعلام برخط در سامانه هوشمند استعلامات قضائی توسط قضات صورت گرفته است گفت: در حال حاضر ۲۸ استعلام برخط در این سامانه قرار داده شده است. قضات با استفاده از این سامانه باعث سرعت دهی به فرایند‌های قضائی شده اند. این فرایند‌ها در گذشته گاهاً ماه‌ها زمان می‌برد، اما امروز به سرعت انجام می‌شود.

کاظمی فرد با بیان اینکه در گذشته استعلامات به صورت دستی صورت می‌گرفت این فرایند با چالش‌هایی بود ادامه داد: استفاده از فناوری‌های روز دنیا باعث سرعت دهی در امور شده است. در حال حاضر استعلامات متفاوتی در اختیار قضات قرار دارد. سامانه استعلام قضائی قضات یکی از آنهاست. در این سامانه قضات با ۲۸ استعلام نقش مهمی در فرایند امور قضائی ایفا می‌کند. استعلام‌های مربوط به شاغل بودن، استعلام‌های مرتبط با چک، استعلام‌های مربوط به اسناد الکترونیکی و استعلام‌های مرتبط با هویت افراد برخی از استعلام‌های برخط است که جزو این ۲۸ مورد قرار می‌گیرد.