از روزی که بشر به کار تدوین و نگارش تاریخ مبادرت ورزید برای مکان‌های جغرافیایی نیز نام‌های با مسمایی انتخاب کرد که آبراه جنوبی و جدا کننده فلات ایران از شبه جزیره عربستان نیز یکی از این موارد بوده که با نام «دریای پارس» از آن دوران کهن به یادگار مانده است.

نسخه خطی «المسالک والممالک» تألیف ابواسحاق ابراهیم بن محمد اصطخری در قرن ۴ قمری یعنی هزارسال قبل که در گنجینه نسخه‌های خطی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود یکی از قدیمی‌ترین منابعی است که به این قضیه اشاره دارد.

اصطخری در این اثر سراسر خلیج فارس و بحر عمان و بخش بزرگى از اقیانوس هند از ساحل شرقى افریقا، زنگبار تا حدود سراندیب (سیلان) را دریای پارس نامیده است و گاه انتهای این دریا را به سرزمین چین رسانده است. 

اسناد تاریخی راوی نام خلیج فارس

اسنادی از مکاتبات سیاسی دوره قاجار در مرکز اسناد آستان قدس رضوی موجود است که به وضوح از نام خلیج فارس در آن نام برده شده است.

قدیمی‌ترین این اسناد متعلق به سال ۱۲۳۸ قمری و دوره مظفرالدین‌شاه قاجار است که در آن‌ها نام خلیج فارس به روشنی ذکر شده و در آن نام خلیج فارس به زبان‌های فارسی، آلمانی و انگلیسی درج شده است. 

انعقاد قراردادی بین محمد زکی خان سردار فارس و سرحددار انگلیس در هندوستان پیرامون همکاری‌های متقابل برای برقراری امنیت در بنادر و جزایر واقع در خلیج فارس و توافق بر سر حضور نیرو‌های انگلیسی در آن حدود را که به تاریخ ۱۲۳۸ قمری منعقد شده است، برگ دیگری از این اسناد است.

همچنین نامه شرکت کشتی‌رانی هلند به سید جلال‌الدین تهرانی برای مراجعه و دریافت برگ حواله تحویل کالا به تاریخ ۱۳۳۷ شمسی و سواد عریضه رؤسای ایرانی ساکن کویت به شیخ محمد خالصی در خصوص تعدی عبدالعزیز بن مسعود، حاکم نجد، به ایرانیان ساکن کویت و درخواست مذاکره با سردار سپه برای توجه به ایرانیان دور از وطن و تسلط اجانب بر جزایر ایرانی خلیج فارس به تاریخ ۱۳۴۲ ق از دیگر اسناد تاریخی است که به نام خلیج فارس اشاره دارد.
دستور تلگرافی حسین قلی خان نظام السلطنه مافی به شوکت الملک برای توقیف کاروان حامل سلاح از مبدا خلیج فارس به مقصد افغانستان و اعلام نتیجه آن به تاریخ ربیع الاول ۱۳۲۶

 تصویر بریده روزنامه الوطن حاوی یک سند تاریخی از نامه شیخ مبارک الصباح، امیر کویت و تصریح به کلمه «خلیج فارس» به تاریخ جمادی الاول ۱۴۲۷ق، جواز نامه صادره توسط دولت انگلیس در خلیج فارس مربوط به حمل مال‌التجاره از بندر بوشهر به داخل ایران برای محمد شفیع تاجر کازرونی به تاریخ ۱۳۱۷ ق و صورت قیمت اجناس و کالا‌های تجاری در بازار‌های انگلیس و هزینه تحویل آن در بنادر خلیج فارس به تاریخ ۱۳۲۴ ق از دیگر اسنادی است که به این امر اشاره داشته است.

خلیج فارس در موزه رضوی

همچنین از دیگر آثار راوی نام خلیج فارس در گستره تاریخ ایران می‌توان به نقشه اهدایی توماس کلستیل رئیس‌جمهور اتریش به رهبر انقلاب متعلق به قرن ۱۹ میلادی اشاره کرد که در موزه هدایای رهبری آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.

دو کره جغرافیایی ساخت انگلستان به تاریخ ۱۸۵۰ و ۱۸۴۵ میلادی که نام خلیج فارس به انگلیسی در آن‌ها درج شده نیز از جمله آثار موجود در موزه هدایای رهبری آستان قدس رضوی که از نام خلیج فارس در گستره تاریخ روایت می‌کند.