منطقه هویزه یکی از مناطق استراتژیک و تاثیرگذار برای ایران بود که پیش از این عملیات نیز بار‌ها توسط نیرو‌های انقلابی و بسیجی و نظامی کشور، تلاش‌هایی برای آزادسازی آن صورت گرفته بود. حماسه هویزه در سال ۱۳۵۹ که شهید سیدحسین علم‌الهدی و دیگر همرزمانش در آن حضور داشتند و منجر به شهادت ایشان شد، یکی از این تلاش‌ها بود.

سرانجام عملیات بیت‌المقدس در ۳۰ دقیقه بامداد روز ۱۰ اردیبهشت ۱۳۶۱ با قرائت رمز عملیات «یا علی ابن ابی طالب» از سوی فرماندهی آغاز شد.

در حالی که اشغال خرمشهر توسط عراق به عنوان آخرین و مهم‌ترین برگ برنده این کشور برای وادار ساختن ایران به شرکت در هرگونه مذاکرات صلح تلقی می‌شد، آزادسازی این شهر می‌توانست سمبل تحمیل اراده سیاسی جمهوری اسلامی بر متجاوز و اثبات برتری نظامی‌اش باشد.

بر همین اساس، با توجه به این که منطقه عمومی غرب کارون آخرین منطقه مهمی بود که همچنان در اشغال عراق قرار داشت؛ از یک سو فرماندهان نظامی ایران برای انجام عملیات در این منطقه اشتراک نظر داشتند، و از سوی دیگر عراق نیز که طراحی عملیات آزادسازی خرمشهر را پس از عملیات فتح‌المبین قطعی و مسجل می‌پنداشت، با درنظر گرفتن اهمیت این شهر و جایگاه آن در دفاع از بصره، به ضرورت حفظ این منطقه معتقد بود.

از این‌رو، بلافاصله پس از اتمام عملیات فتح‌المبین در اوایل سال ۶۱، در حالی که قوای ارتش عراق در منطقه عمومی خرمشهر تقویت می‌شد، به نیروی‌های دشمن، حداقل بیش از دو لشکر افزوده شد.

"آزادسازی حدود پنج هزار و ۴۰۰ کیلومتر مربع از خاک ایران از جمله شهر‌های خرمشهر، هویزه و پادگان حمید"، "خارج کردن شهر‌های اهواز، حمیدیه و سوسنگرد از برد توپخانه دشمن"، "تامین مرز بین‌المللی (حدفاصل پاسگاه طلائیه تا شلمچه) " و "آزادسازی جاده اهواز – خرمشهر و خارج شدن جاده اهواز – آبادان از برد توپخانه دشمن‌" بخشی از اهداف این عملیات بود.

منطقه عمومی عملیات بیت‌المقدس در میان چهار مانع طبیعی محصور است، که از شمال به رودخانه کرخه کور، از جنوب به رودخانه اروند، از شرق به رودخانه کارون و از غرب به هور الهویزه منتهی می‌شود.

منطقه مزبور غیر از جاده به نسبت مرتفع اهواز – خرمشهر، فاقد هرگونه عارضه مهم برای پدافند است. همین امر موجب شد تا زمین منطقه به دلیل مسطح بودن برای مانور زرهی مناسب، و برای حرکت نیرو‌های پیاده به دلیل در دید و تیر قرار داشتن نامناسب باشد. نقاط حساس و استراتژیک منطقه شامل بندر و شهر خرمشهر، پادگان حمید، جفیر، جاده آسفالت اهواز – خرمشهر، شهر هویزه و رودخانه‌های کارون، کرخه کور و اروند بود.

در دومین مرحله از عملیات بیت‌المقدس که حدود ساعت ۲۲:۳۰ شانزدهم اردیبهشت ۱۳۶۱ آغاز شد، آزادسازی خرمشهر از دستور کار عملیات خارج و تصمیم گرفته شد که قرارگاه‌های فتح و نصر از جاده اهواز–خرمشهر به سمت مرز پیشروی کنند و قرارگاه قدس هم مأموریت یافت تا به طور محدود برای تصرف سرپل در جنوب کرخه کور اقدام کند و سپس آن را گسترش دهد.

نیرو‌های قرارگاه فتح در همان ساعات اولیه به جاده مرزی رسیدند و یگان‌های قرارگاه نصر هم با اندکی تاخیر و تحمل فشار‌های دشمن به مرز رسیدند و با قرارگاه فتح الحاق کردند.

دشمن با مشاهده جهت پیشروی نیرو‌های ایران به طرف مرز، لشکر‌های پنج و شش خود را به عقب کشاند که به نظر می‌رسید، این عقب‌نشینی با دو هدف انجام شده باشد، ابتدا جلوگیری از محاصره و انهدام این لشکرها، و دیگری تقویت هرچه بیشتر خطوط پدافندی بصره و خرمشهر بود.

به دنبال این عقب‌نشینی که از ساعات اولیه روز هجدهم اردیبهشت سال ۶۱ آغاز شده بود، نیرو‌های قرارگاه قدس ضمن تعقیب نیرو‌های دشمن، تعدادی از آن‌ها را که از قافله عقب مانده بودند به اسارت خود در آوردند و در نتیجه جاده اهواز–خرمشهر (تا انتهای جنوب منطقه‌ای که توسط قرارگاه نصر به عنوان سرپل تصرف شده بود) و همچنین مناطقی همچون جفیر، پادگان حمید و هویزه آزاد شدند.

با توجه به اهمیت این پادگان در سال ۸۹ به عنوان سی‌وششمین اثر دفاع مقدس در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد.

هم اکنون "پادگان حمید" محل استقرار یکی از یگان‌های لشکر ۹۲ زرهی اهواز و مکانی برای اسکان زائران کربلای خوزستان است.

منبع: ایرنا