غار سهولان دو در دارد که یکی از ورودی ها که معمولا از این در به داخل غار استفاده می شود دارای ۱۰۰ پله است، مطالعات باستان‌شناسی نشان می‌دهدحدود ۹ هزار سال پیش (۷ هزار سال قبل از میلاد) انسان با این مجموعه ارتباط داشته است. 

به طور قطع نمی توان قدمت این غار و کشف آن توسط انسان را بیان کرد اما در قسمت ورودی این مجموعه آبی، محوطه‌های باستانی به قدمت حدود ۹ هزاسال قبل باقی مانده است و به طور رسمی دمورگان از این غار در نوشته های خود نام برده است. 

سهولان در زبان کردی به معنای (جای سرد) است اما در بین کُردها به "خانه کبوتر" معروف است چون کبوترهای وحشی در این مجموعه زندگی می کنند.

همچنین در این مجموعه علاوه بر کبوتر، خفاش و ماهی ها نیز زندگی می کند.

 مجموعه غارسهولان از بخش خشکی و آبی تشکیل شده،  دارای رطوبت بسیار بالایی است و دمای داخل غار بین ۱۰ تا  ۱۵ سانتیگراد است. 

غار سهولان غاری آهکی است بعد از غار علی صدر جزو جاذبه های گردشگری بسیار مهم در سطح غارهای آبی ایران و جزو غارهای آبی بزرگ کشور است. 

هیچ آبی به این مجموعه راه ندارد و صرفاً از طریق چشمه های جوشان، آب این غار تامین می شود. 

 در این غار قایقرانی انجام می شود و عمق آن بین ۲۰ و ۶۰ متر و ارتفاع آن از سطح آب تا سقف در حدود ۵۰ متر است. 

طبق اعلام معاون گردشگردی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان غربی، طی سال گذشته بیش از ۱۷۰ هزار نفر از این مجموعه بازدید کردند و در سال جاری نیز تعداد بازدیدکنندگان از غار سهولان مهاباد به حدود ۴۷ هزار نفر رسیده است. 

غار سهولان تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست است و در فهرست آثار تاریخی و طبیعی آذربایجان غربی به ثبت رسیده است.

گفتنی است در داخل این مجموعه آثار تاریخی از دوران اشکانیان به جای مانده است.

جالب است بدانید در بالای این غار قلعه ای از ۳هزار سال پیش وجود دارد که توسط تونلی به داخل غار راه دارد و از داخل غار نیز پله هایی به سمت قلعه تراشیده شده است که تصور می‌شود در زمان حمله برای پنهان شدن و یا تامین نیاز آبی از بالای قلعه توسط تونل به داخل غار وارد می شدند.