گرچه فضای مجازی پر از فرصت‌های خوب است اما در کنار آن مضرات و خطرهایی هم وجود دارد که این قشر از جامعه را با توجه به روحیه ایرانی - اسلامی کشور و خانواده‌ها تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.

بنابراین به‌رغم نگرانی‌های موجود در شهریور۱۴۰۱ سرویس اینترنت کودک و نوجوان (سرویس ۴۵۶) از سوی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات براساس سند بالادستی صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی که از سوی شورای‌عالی فضای مجازی به تصویب رسیده بود، رونمایی شد.

 مدیریت والدین، شرط استفاده از اینترنت کودکان

عیسی زارع پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در جلسه رونمایی از این سرویس عنوان کرده بود با راه‌اندازی اینترنت کودکان، امکان مدیریت آنها در فضای مجازی برای خانواده‌ها فراهم می‌شود تا از طریق آن‌ در معرض محتوای نامناسب قرار نگیرند. همچنین این سرویس سامانه‌ای است که والدین می‌توانند دسترسی فرزندان خود را به سایت‌های مختلف اینترنتی مدیریت کنند. در این سامانه والدین می‌توانند از طرق مختلف انتخاب کنند که چه سرویس، سایت یا اپلیکیشنی برای کودکان فعال شود و برای هرکدام از اعضای خانواده می‌توان سطح دسترسی ویژه‌ای را تعریف کرد. حالا که چندی است از اجرا و رونمایی این سامانه می‌گذرد، باید ارزیابی کرد که در این مدت این سرویس چقدر توانسته نگرانی‌ خانواده‌های ایرانی را برطرف کند و مؤثر باشد. آیا توانسته نیازهای جامعه ما را مدیریت کند یا خیر؟

اجرای اینترنت کودکان در چه مرحله‌ای است؟

در این باره سینا تفنگچی، کارشناس فضای مجازی می‌گوید: «مصوبه اینترنت کودکان و نوجوانان در دولت دوازدهم تصویب شد و تلاش کرد با اتخاذ ساز و کار‌هایی به آن جامه عمل بپوشاند.» وی با اشاره به این‌که بخش اعظم محدودیتی که برای کودکان در نظر گرفته شده، مشمول بزرگسالان نیز می‌شود، چراکه ما ساز و کار مناسبی نداریم برای این‌که به‌طور ویژه به کودکان خدمتی ارائه دهیم، می‌گوید: «برای سنین زیر ۱۸سال سیمکارتی صادر نمی‌شود و والدین اگر سیمکارتی برای فرزند خود بخرند، محدودیتی خواهند داشت که به اسم والدین و در واقع برای کودکان ایجاد می‌شود.»

تفنگچی می‌افزاید: «ما در این حوزه روی فرهنگ‌سازی و استفاده از ابزار تاکید نکردیم و ابزار و بستری را آموزش ندادیم. لازم است حتی بدون نیاز به انجام کار‌های عجیب برای محدود کردن دسترسی ها، با آموزش والدین، این فرآیند را اجرایی کنیم.»

این کارشناس فضای مجازی تاکید می‌کند: «در حوزه محدود کردن فضای مجازی برای کودکان، باید اختیار به والدین داده شود، زیرا شاید والدینی صلاح بدانند برای تقویت زبان آلمانی فرزند خود، اجازه استفاده از سایتی آلمانی را به او بدهند اما در حال حاضر محدودیت اینترنت به کودکان به طور کلی اعمال می‌شود و فضاهای خاصی برای استفاده در نظر گرفته می‌شود.»

به گفته تفنگچی، یکی از لایه‌های اینترنت طبقاتی قرار بوده اینترنت کودکان باشد و اولین لایه در واقع ارائه شده و ما عملا منتظر چهار،پنج لایه بعدی اینترنت طبقاتی هستیم. بحث کودکان بخش متفاوتی است که کل دنیا روی آن اجماع دارند، چراکه همه مخالف محدود کردن و موافق تعلیم صحیح هستند؛ همچنین دنبال این هستیم که فرزند در بستری رشد کند که در ۱۸‌سالگی بتواند تشخیص دهد یک فرد نامناسب مجازی باشد یا شخص فرهنگیِ مجازی.

لزوم بالا بردن فرهنگ والدین در مواجهه با فضای مجازی

تفنگچی می‌گوید: «راهبری والدینی باید وجود داشته باشد و نگذاریم همه سیاست‌گذاری‌ها از سمت دولت باشد، چراکه تفکر یکسویه‌ قالب و نقش والدین در تربیت حذف می‌شود.»

وی می‌افزاید: «در حال حاضر بیشتر از این‌که نیاز داشته باشیم اینترنت را برای کودکان محدود کنیم، نیاز داریم که فرهنگ و دانش والدین را بالا ببریم، چراکه می‌بینیم والدین از طریق کودکان خود درآمدزایی می‌کنند و کودک قبل از این‌که به دنیا بیاید، صفحه‌ای در فضای مجازی دارد که از طریق اکانت‌های بالای ۱۸سال ساخته شده است، بنابراین باید والدگری مجازی را پیگیری کنیم تا در ادامه بتوانیم در حوزه کودک مؤثر باشیم.»

۱۶میلیون دانش‌آموز محروم از اینترنت کودکان

طبق آخرین آماری که وزیر ارتباطات اعلام کرده است، بیش از ۱۶میلیون دانش‌آموز در سراسر کشور وجود دارد که از زمان رونمایی اینترنت کودکان تاکنون فقط یک میلیون نفر از این خدمت استفاده کرده‌اند. چنین آماری نشان‌دهنده آن است که در مجموع تعداد کمی از دانش‌آموزان توانسته‌اند از اینترنت کودکان بهره‌مند شوند و حجم بالایی همچنان از فضای مجازی ایمن به دور هستندکه ممکن است دلایل متعددی داشته باشد.

دراین خصوص مهرداد ویس کرمی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی می‌گوید: «ضرورت و عملی بودن اینترنت کودکان دو نکته‌ای است که مورد توجه قرار می‌گیرد. در حوزه ضرورت همه دنیا این موضوع را پذیرفته‌اند و به تناسب و توان تلاش شده که مصونیتی برای کودکان در مقابل آسیب‌هایی که در فضای مجازی وجود دارد، اتخاذ کنند.»

وی با اشاره به این‌که به عنوان مثال محاکمه تیک تاک باعث شد استفاده از آن در ایالت‌های مختلفی از آمریکا ممنوع شود، می‌افزاید: «یکی از بحث‌های اصلی، آسیب‌هایی بود که متوجه جوانان و نوجوانان می‌شد، چراکه از ۱۵۰میلیون کاربر تیک تاک بخش عمده‌ای، جوانان و نوجوانان بودند. ویس کرمی می‌افزاید: «سطح تحلیل، آگاهی و رشد عقلی یک کودک بسیار آسیب پذیر است و نمونه‌هایی هم در این زمینه مشخصا وجود دارد.»

منبع: جام جم