رقابت ماراتن بین چین و آمریکا بر سر هوش مصنوعی

نگرانی‌ها درباره تأثیرات آسیب‌زای هوش مصنوعی هم‌زمان‌شده است با تلاش آمریکا برای محدود کردن دسترسی چین به تکنولوژی‌های اساسی.

تا این لحظه به نظر می‌رسد ایالات‌متحده در مسابقه هوش مصنوعی از همه جلوتر است. محدودیت‌هایی که آمریکا برای صدور قطعات نیمه‌رسانا به چین وضع کرده است ممکن است بتواند پیشرفت تکنولوژی چین را با مشکل مواجه کند.

اما به نظر تحلیلگران، چین می‌تواند جلو بیفتد، چون فنّاوری هوش مصنوعی سال‌ها طول می‌کشد تا کامل شود. کندرا شافر، رئیس تحقیقات فن‌آوری در ترویوم چین به بی‌بی‌سی می‌گوید: شرکت‌های اینترنتی چینی پیشرفته‌تر از شرکت‌های آمریکایی هستند. البته بستگی دارد شما پیشرفته بودن را به چه تعبیر کنید.

او افزود: توانایی چین در تولید قطعات پیچیده و اساسی حدوداً ۱۰ تا ۱۵ سال عقب‌تر از کشور‌های پیشروی جهان است.

عنصری به نام سیلیکون ولی 

بزرگ‌ترین نقطه قوت ایالات‌متحده آمریکا داشتن سیلیکون ولی است که می‌توان گفت پررونق‌ترین و بهترین ناحیه کارآفرینی در جهان است. جایی که زادگاه غول‌های تکنولوژی مانند گوگل، اپل و اینتل است و توانسته زندگی مدرن امروز ما را شکل بدهد.

پاسکال فانگ، مدیر مرکز تحقیقات هوش مصنوعی در دانشگاه علم و تکنولوژی هنگ‌کنگ گفت: نوآوری درزمینهٔ تکنولوژی در این کشور حاصل فرهنگ منحصربه‌فرد تحقیق و مطالعه است.

او بیان کرد: محققان معمولاً سال‌ها روی پروژه‌هایی به قصد بهبود تکنولوژی کار می‌کنند بی‌اینکه محصول خاصی در نظر داشته باشند.

مثلاً اوپن‌ای آی، ابتدا برای چندین سال به‌عنوان یک سازمان غیرانتفاعی فعال و مشغول کار روی مدل‌های مختلف آموزش به ماشین‌ها تراسفورمر‌ها بود. درنهایت فعالیت آن‌ها توانست چت جی پی تی را ایجاد کند.

او گفت: در بیشتر شرکت‌های چینی هرگز چنین محیط کاری وجود نداشته است. آن‌ها بعد از آنکه موفقیت و محبوبیت مدل‌های بزرگ ماشین‌های آموزش‌دیده که برای آموختن زبان به کار می‌روند را می‌بینند، تازه شروع به ساختن سیستم‌های آموزش ماشینی می‌کنند. این فرهنگ یک چالش اساسی برای پیش رفت هوش مصنوعی در چین است.

سرمایه‌گذاران آمریکایی حامی تحقیقات در این کشور هستند و آن را به جلو می‌رانند. در سال ۲۰۱۹، شرکت مایکروسافت گفت یک میلیارد دلار در اوپن‌ای آی سرمایه‌گذاری می‌کند.

ساتیا تادلا، مدیر اجرایی مایکروسافت می‌گوید: هوش مصنوعی یکی از تکنولوژی‌هایی است که زمانه ما را متحول خواهد کرد و این قابلیت را دارد که بتواند در حل بسیاری از چالش‌های جهان امروز ما را کمک کند.

نقطه قوت چین

از طرف دیگر چین از جمعیت بالای مصرف‌کنندگانش سود می‌برد. این کشور با حدود ۱.۴ میلیارد نفر دومین کشور پرجمعیت جهان است.

ادیت یانگ، یکی از شرکای شرکت سرمایه‌گذاری ریس کپیتال می‌گوید، این کشور، شرکت‌های اینترنتی رو به رشدی دارد.

مثلاً تقریباً همه در این کشور از یک ابر اپلیکیشن به نام وی چت استفاده می‌کنند. این برنامه برای همه کار‌ها استفاده می‌شود از فرستادن پیغام تا وقت گرفتن از پزشک و پرداخت مالیات.

درنتیجه این برنامه حاوی چنان دریای وسیعی از اطلاعات است که می‌تواند در پیشرفت آن بسیار کمک کند. خانم یانگ می‌گوید: سیستم هوش مصنوعی تا جایی خوب کار می‌کند که داده‌های زیادی برای یادگرفتن در دسترس داشته باشد.

بنا به دلایلی که برای بعضی ناخوشایند و برای بعضی قابل‌قبول است کشور چین قوانین بسیار کمی برای حفظ حریم شخصی افراد دارد. به همین دلیل اطلاعات بیشتری در مقایسه با ایالات‌متحده به دست می‌آورد. در همه جای چین دوربین‌های سی سی تی وی با تکنولوژی تشخیص چهره وجود دارند؛ تصورش را بکنید چنین حجمی از اطلاعات چقدر می‌تواند به صنعت تصویرسازی هوش مصنوعی کمک کند.

هرچند تا اینجا به نظر می‌رسد که شرکت‌های فنّاوری چینی از ایالات‌متحده آمریکا عقب‌مانده‌اند، اما توسعه‌دهندگان چینی یک نقطه قوت‌دارند. لی کای فوی در کتابش به نام قدرت‌های برتر دوران هوش مصنوعی: چین، سیلیکون، ولی و نظم جدید جهانی این ایده را پیش می‌کشد و درباره آن توضیح می‌دهد.

لی که یکی از فعالان سرشناس حوزه اینترنت در چین و رئیس سابق گوگل در چین بود در کتابش نوشته است: آن‌ها در جهانی زندگی می‌کنند که سرعت در آن‌یکی از ضروریات است و کپی کردن کار دیگران کار پذیرفته‌شده‌ای است و هیچ‌چیز رقبا را برای به دست آوردن یک بازار جدید متوقف نمی‌کند.

این فضای به‌ظاهر مغشوش با فضای حاکم بر سیلیکون، ولی که در آن کپی‌برداری از کار دیگران تابو فرض می‌شود و بسیاری از شرکت‌های اجازه دارند بر اساس ایده‌ای بکر و منحصربه‌فرد شانس خود را بیازمایند، فرق دارد.

دوران کپی کاری چین البته مشکلات خاص خودش را هم دارد. از جمله مشکلات بزرگی که در زمینهٔ مالکیت معنوی محصولات وجود دارد. آقای لی می‌نویسد این فضا باعث شده نسلی از کارآفرینان جان‌سخت و پرسرعت همیشه آماده به رقابت در میدان حاضر باشند.

فانگ می‌گوید، از دهه ۱۹۸۰ میلادی کشور چین در حال گسترش اقتصاد خود از اقتصادی وابسته به تولید به اقتصاد وابسته به تکنولوژی بوده است.

او بیان کرد: در دهه گذشته ما شاهد نوآوری‌هایی از شرکت‌های اینترنتی چینی که متأثر از کاربران خود هستند بوده‌ایم و آن‌ها طراحی‌های سطح بالای چینی را وارد بازار کرده‌اند.

آیا چین خواهد توانست در این رقابت فاصله‌اش را کم کند؟

هرچند شرکت‌های فن‌آوری چینی قطعاً مزیت‌های منحصربه‌فردی در دست دارند، تأثیری اقتدارگرایی حکومت چین در این روند هنوز روشن نیست.

خانم یانگ می‌گوید: فکر نمی‌کنم کسی در چین، در اول راه از بادیو یا ارنی سؤال‌های مناقشه برانگیز بپرسد. آن‌ها می‌دانند که سانسور وجود خواهد داشت.

موضوعات حساس تنها بخش کوچکی از مصرف چت بات‌ها هستند. خانم فانگ می‌گوید، آن‌ها فقط خیلی مورد توجه رسانه‌ها قرار می‌گیرند.

نگرانی بزرگتر برای چین این است که محدودیت‌های حاکم شده برای صدور قطعات تکنولوژی خاص به چین باعث عقب ماندن صنعت هوش مصنوعی این کشور شود.

تراشه‌های با کارایی بالا و مواد نیمه‌رسانا حالا تبدیل به موضوع چالش‌برانگیزی بین واشنگتن و پکن شده‌اند. این قطعات در بسیاری از محصولاتی که روزانه استفاده می‌کنیم مانند لب تاپ‌ها و تلفن‌های هوشمند به کار برده می‌شوند و در ضمن می‌توانند کاربرد نظامی هم داشته باشند. این قطعات برای سخت‌افزار مورد نیاز برای آموزش هوش مصنوعی حیاتی هستند.

شرکت‌های آمریکایی مانند انویدیا هم‌اکنون در تولید تراشه‌های کاربردی در هوش مصنوعی پیشرو هستند. خانم فانگ می‌گوید: «شرکت‌های معدودی در چین توان رقابت با چت جی بی تی را دارند.»

هر چند کمبود این قطعات می‌تواند شرکت‌های فن‌آوری چینی را در رسیدن به هوش مصنوعی عقب بیاندازد، اما نمی‌تواند تولید دیگر کالا‌های تکنولوژی که مصرف روزانه دارند مانند گوشی‌های موبایل‌ها یا لب تاپ را تحت تأثیر قرار بدهد، شافر گفت: محدودیت‌های ایالات‌متحده فقط برای قطعاتی که در هوش مصنوعی و یا تولیدات نظامی کاربرد دارند وضع شده‌اند.

فانگ گفت: چین برای اینکه بتواند از تأثیر این محدودیت در امان بماند باید سیلیکون، ولی خودش را درست کند. فرهنگ تحقیق و مطالعاتی را ایجاد کند که بتواند استعداد‌های شاخص با پس‌زمینه‌های مختلف را به خود جذب کند.

او ادامه داد: تا اینجا چین بیشتر بر استعداد‌های داخلی خودش و یا کشور‌هایی که میراث چینی دارند بهره برده است. اما فرهنگ و تفکری که از اعضا یکدست تشکیل شده باشد قطعاً محدودیت‌هایی خواهد داشت.

پکن در تلاش است با ایجاد مشوق‌هایی مانند کمک‌هزینه مالی بزرگ، شرکت‌های تولیدکننده تراشه را به تولید تشویق کند.

از طرف دیگر دولت سعی کرده این بخش از تولیدات فن‌آوری را بیشتر تحت کنترل خود داشته باشد. در ماه مارس، ژاوو ویگو آخرین مرد پرقدرت در زمینهٔ تکنولوژی بود که با اتهام فساد از طرف حکومت محکوم شد.

توجه بیشتر حکومت چین به حوزه‌های خاص معمولاً سرمایه بیشتری روانه آن‌ها می‌کند و بعضی خط قرمز‌ها محوتر می‌شود، اما تجسس، دخالت و ترس و بی‌ثباتی هم در آن صنایع بیشتر می‌شود.

شافر گفت: دستگیر کردن ژائو پیامی به دیگر شرکت‌های دولتی بود تا حواسشان باشد با پول دولت نمی‌شود بازی کرد خصوصاً در حوزه ساخت تراشه. حالا وقت جدی کار کردن است.

اینکه این پیام چه تأثیری بر آینده صنعت هوش مصنوعی چین خواهد داشت فعلاً مشخص نیست.

منبع: BBC