قاسم عموعابدینی معاون آموزشی وزیر علوم گفت: در طرح  تحول آموزش عالی ۱۰ موضوع با اقدامات مختلف مشخص شده و به دانشگاه‌ها دستور داده‌ایم تا بر حسب وظیفه خود اقدامات خود را به وزارت علوم اعلام کنند.

وی ادامه داد: یکی از این موضوعات حکمرانی داخل دانشگاه است که برای این امر پیشنهاد داده‌ایم دانشگاه‌هایی که ۸۰ درصد تولید علم در کشور را برعهده دارند؛ یعنی شامل حدود ۲۰ دانشگاه که به دلیل وجود توانمندی و زیرساخت‌ها می‌توانند در تولید علم در آینده در جمهوری اسلامی ایران نقش افرینی کنند برای ایجاد دانشکده علوم و فناوری‌های راهبردی آینده اقدام کنند.

استاد دانشگاه تهران همچنین گفت: این دانشگاه‌ها شناسایی شده اند تا روی نوع دانشکده‌ای کار کنند که این دانشکده مدل حکمرانی آن مانند مدل حکمرانی در ۱۰۰ دانشگاه برتر دنیا است، این مسیر را همزمان با فرهنگ و تمدن ایران اسلامی پیش می‌بریم. ایران ظرفیت تمدنی خوبی دارد، اما ظرفیت تمدنی گذشته ما کل دانشگاه را نمی‌تواند اداره کند، چون دانشگاه سابقه ۷۰ یا ۸۰ ساله دارد. برنامه جدید بر اساس تمدن ایران و حکمرانی دانشگاه‌های برتر دنیا باید در یک دانشکده اعمال شود، جامعه فرهیخته دانشگاه این مدل را می‌بیند و اگر موفق بود از این مدل استفاده می‌کند در بقیه دانشگاه هم شکل می‌گیرد.

عموعابدینی تصریح کرد: یک قطعه کوچک این دانشگاه یک دانشکده است که فقط برای علوم و فناوری‌های راهبردی آینده در کشور ایران برنامه‌ریزی شده و با حکمرانی خاص اداره می‌شود، برای مثال اعضای هیات علمی این دانشکده باید از نخبگان و استعداد‌های درخشان باشند و یک نوبت در دوره تحصیل شاگرد اول شده‌اند. پس مشخص است این فرد ظرفیت قوی دارد. روند ارتقا هم در این دانشکده متفاوت است؛ اگر فرد عادی بخواهد استاد دانشگاه شود ارتقای او مدت طولانی زمان می‌برد، ولی اعضای هیات علمی این دانشکده با ارائه موفق برنامه‌های مختلف و با تشخیص کمیته مربوطه می‌توانند ارتقا بگیرند. در غرب هم همینطور است و لازم نیست یک عضو هیات علمی جوان (که توان خوبی داشته باشد)، مدتی صبر کند تا به مقام استادی برسند.

او افزود: مدل دانشکده‌های مذکور اینطور است که استاد می‌تواند با شاگردپروری دانشجو جذب کند، در فرهنگ گذشته ایران هم همینطور بوده است. یعنی در حکمت‌خانه‌ها یا دانشگاه‌هایی که داشتیم شاگردپروری و حکیم پروری می‌کردند. این مطلب را موضوع ترویج آن را هم شروع کردیم. سرامدی آموزش دقیقا با همین مسیر است که اکنون سرآمدان آموزشی انتخاب شده‌اند، بنابراین این دانشکده یکی از بند‌های موضوع طرح تحول آموزش عالی است. وظایف قانونی این دانشکده هم تصویب شده است.

معاون وزیر علوم تاکید کرد: این دانشکده آیین‌نامه‌های پژوهشی، آموزشی، فناوری و حکمرانی خاص خود را دارد و از نظر تمدنی و نوع مدیریت حاکم بر آن با گذشته ایران مرتبط است و بهترین و جدیدترین روش‌هایی که در ۱۰۰ دانشکده برتر دنیا اجرا می‌شود در این دانشکده هم اجرا می‌شود.

عموعابدینی خاطرنشان کرد: دانشجویانی که برای این دانشکده در نظر گرفتیم، هم می‌دانیم دانشجویان واقعا مستعد هستند برای نمونه دانشجویان رتبه زیر ۲۰۰۰ به این دانشکده‌ها می‌روند. هر دانشگاهی از این ۲۰ دانشگاه یک دانشکده به نام علوم و فناوری‌های راهبردی آینده خواهد داشت. یعنی دانشگاه‌ها که دانشکده‌هایی عنوان آن را تغییر می‌دهند و در مورد رشته‌ها هم رشته‌های آینده را در کمیته‌ای در معاونت اموزشی شناسایی و به دانشگاه ابلاغ کرده‌ایم. این یک بند از طرح تحول آموزش عالی است. پذیرش در این دانشکده‌ها هم به شکل استادمحوری است.

وی تاکید کرد: این سوال به طور کلی مطرح است که دانشجویان برای چه منظوری باید تربیت شوند، یک فناوری‌های آینده است که برای آن دانشجو به دانشکده فناوری‌های آینده می‌رود. همچنین یکی از موضوعات طرح تحول نیازمحوری است که نیاز‌های صنعت و جامعه را در حوزه علوم انسانی و غیر علوم انسانی رفع می‌کند. اینجا باید دانشکده‌هایی شکل بگیرد که نیازمحور است. دانشکده علوم‌پایه نیازمحور است؛ ولی نمی‌توانیم به جای خاصی اشاره کنیم که به آن نیاز دارد، بلکه آینده علم، فلسفه علم، نوآوری و مرز‌های دانش می‌خواهد.

تاسیس دانشکده خانواده در ۳ دانشگاه

معاون آموزشی وزیر علوم همچنین گفت: بخش سوم نیز موضوع خانواده‌محوری است که راه اندازی دانشکده خانواده را فعلا در سه دانشگاه تهران، الزهرا و شهید بهشتی تصویب کردیم، ۱۵ رشته هم برای تدریس در این دانشکده‌ها به تصویب رسیده است. براساس مصوبه دانشکده خانواده همانند دانشگاه‌های پیام نور می‌توانند آموزش حضوری و غیرحضوری داشته باشند.

باید بپذیریم فضا و خواسته‌ها در حوزه نوع اموزش تغییر کرده است و فضای طرح تحول ایجاد می‌کند که حتما انجام شود.

عموعابدینی به موضوع دیپلماسی علمی اشاره و تصریح کرد: دیپلماسی علمی هم یکی دیگر از موضوعات در ۱۰ موضوع طرح تحول است. مفهوم دیپلماسی علمی در دنیا روشن است. فضای فکر، عقل و اندیشه در حوزه تحولات بین المللی هرگز محدود نشده؛ ولی باید ببینیم چطور باید شکل بگیرد. ما فضا را باز کردیم و جزو برنامه‌های ما است. وزیر علوم و کل مجموعه هم دنبال آن هستند که دانشجویان بتوانند در کشور‌های اسلامی و کشور‌هایی که مناسبات خوبی داریم، یک ترم بگذرانند و دانشجویان آن‌ها هم در ایران یک ترم تحصیلی بگذرانند. وقتی هم واحدی را گذراندند، آن واحد جزء واحد‌های پذیرفته شود و تا ۲۰ واحد به این شکل امکان تحصیل وجود دارد. آیین‌نامه این موضوع هم نوشته شده است.

وی تاکید کرد: این روند در کشور‌های مختلف؛ مانند کشور‌های اروپایی هم وجود دارد. شرایط را برای تبادل دانشجو بین کشور‌ها تسهیل کردیم تا اتفاق بیفتد. اکنون تبادل دانشگاه تهران با دانشگاه مسکو روسیه رسما اعلام شده. شیوه نامه آن باید شورای برنامه‌ریزی باید مصوب کند در دستور است و به طور قطع این اتفاق می‌افتد.

معاون وزیر علوم توضیح داد: البته تبادل دانشجو فقط با کشور‌های اسلامی مطرح نیست، با کشور‌هایی که همکاری‌های علمی آموزشی داریم، هم ممکن است. اما کشور‌های اسلامی فضای واحد هستند. کشور‌های دیگر مانند کشور‌های اروپایی یا کشور‌های روس‌زبان هم ممکن است، اما با کشور‌هایی که یک مجموعه هستند مثلا کشور‌های روس زبان به دلیل هماهنگی مقررات آموزشی برخی کشور‌ها راحت‌تر است. کار‌های دیگری هم در دیپلماسی علمی انجام خواهیم داد؛ ولی فعلا این اقدام را تسهیل کردیم.

۴۰ واحد در اختیار دانشگاه‌ها برای کارورزی و کارآموزی

عموعابدینی گفت: همچنین موضوع دیگری که هم در بازنگری آموزش عالی و هم طرح تحول مطرح است، این است که دانشجو بعد از تحصیلات شغل داشته باشد. بر اساس طرح تحول این موضوع مطرح است که آیا این فرد برای کسب شغل توانمند است؟ این چالش را باید حل کنیم. برای حل این چالش در شورای برنامه ریزی آموزش عالی تصویب کردیم که دانشگاه‌ها می‌توانند ۴۰ واحد درسی را برتی ترنبتط بت صنعت و جامعه در رشته‌های علوم انسانی و غیرعلوم انسانی برنامه ریزی کنند.

البته ۱۵ واحد را کارورزی و کاراموزی در نظر گرفتیم که فرد در صنعت باید کار را یاد بگیرد، در این صورت فرد در صنعت توانمند می‌شود که به عنوان برنامه درسی حرفه‌ای دوره‌های کارشناسی نام گرفته است. شیوه‌نامه این ۴۰ واحد جزء مصوب جلسات ۹۵۴ و ۹۵۹ شورای برنامه‌ریزی آموزش عالی است، پیش‌نویس شیوه‌نامه در اجلاس ۲ روزه معاونان آموزشی بررسی و نهایی خواهد شد و به زودی ابلاغ می‌شود. دانشگاه‌هایی که قصد داشته باشند این برنامه‌ها را اجرا کنند بر اساس این شیوه‌نامه باید عمل کنند.

تسهیل تبادل دانشجو، تاسیس دانشکده‌های خانواده، علوم و فناوری‌های آینده

استادمحوری برای اولین بار در نظام آموزش عالی

استاد دانشگاه تهران همچنین در مورد جذب دانشجویان با شیوه استادمحوری گفت: یکی دیگر از بحث‌ها در طرح تحول، استادمحوری است که برای اولین بار در کل نظام آموزشی انجام می‌شود. این موضوع را هم از استعداد‌های درخشان شروع کردیم و ۲۰ درصد از دانشجویان عادی هم هستند، ولی باید توسعه یابد. این موضوع در فرهنگ ما هم سابقه دارد، مثلا ابوعلی سینا شاگرد خود را انتخاب می‌کرد و در واقع استاد باید شاگرد خود را انتخاب کند.

عموعابدینی تاکید کرد: آیین نامه استادمحوری تدوین شده، ولی باید اشکالات آن رفع شود. استادمحوری در پژوهش هم باید انجام شود البته پذیرش از طریق سنجش است، ولی برای استعداد‌های درخشان، چون قانون داشتیم در شورای برنامه ریزی اموزش عالی مصوب کردیم و به این شکل با مصاحبه ۱۰ استاد دانشجو انتخاب می‌شود در مرحله اول بخشی از جذب استعداد‌های درخشان با استادمحوری است و باید تا سال بعد کل این ظرفیت با استادمحوری جذب شود.

وی تصریح کرد: وقتی استعداد درخشان شناسایی شد، باید همه قواعد را برداریم تا بتواند راحت‌تر درس بخواند و بودجه‌ای هم برای این کار در نظر بگیریم. امسال و در مرحله اول مقداری از سخت‌گیری‌های قبلی را برداشتیم. جوان استعداد درخشان باید خیلی راحت زیر نظر علمی یک استاد قرار بگیرد تا شاگردپروری شکل بگیرد. این موارد را در لایحه برنامه هفتم توسعه آورده‌ایم و امیدواریم تصویب شود. استعداد‌های درخشان خوبی داریم باید فضا را باز و مدل‌ها را عوض کنیم.

معاون آموزشی وزیر علوم ادامه داد: همچنین اگر استادی طرح پژوهشی دارد که در سامانه «نان» تصویب شده است، در این صورت ۱۰ یا ۲۰ نفر برای جایگاه همکاری با این استاد معرفی می‌شوند و استاد می‌تواند با مصاحبه یک یا چند نفر را انتخاب و به سازمان سنجش آموزش کشور معرفی کند و این سازمان هم با بررسی مدارک آن‌ها را برای پذیرش در این رشته می‌پذیرد.