کشور‌های عضو سازمان کشور‌های صادرکننده نفت (اوپک) سرانجام پس از سه سال و سه ماه برای برگزاری یک‌صد و هشتاد و ششمین نشست عادی خود در ساختمان دبیرخانه دائمی این سازمان در وین گردهم می‌آیند، آخرین نشست حضوری اعضای اوپک به ۱۵ اسفندماه سال ۱۳۹۸ بر می‌گردد، از این تاریخ به بعد همه نشست‌های اوپک به دلیل شرایط ناشی از شیوع ویروس عالم‌گیر کرونا و نبود امکان برگزاری نشست حضوری در وین به‌صورت ویدئوکنفرانس برگزار شد.

آخرین نشست عادی اوپک (نشست ۱۸۵ اوپک) ۱۲ آذرماه ۱۴۰۱ به‌صورت ویدئوکنفرانس برگزار شد. اعضا در این نشست ضمن تصویب بودجه سال ۲۰۲۳ این سازمان، گابریل امباگا اوبیانگ لیما، وزیر وقت صنعت، معدن و انرژی گینه استوایی را به‌عنوان رئیس دوره‌ای نشست‌های اوپک و وینسنت دی پل ماساسا، وزیر نفت، گاز، هیدروکربن و معادن گابن را به‌عنوان ریاست علی‌البدل دوره‌ای اوپک انتخاب کردند.

افتتاحیه صد و هشتاد و ششمین نشست عادی اوپک فردا (شنبه، ۱۳ خردادماه) در ساعت ۱۴ و ۳۰ دقیقه بعدازظهر به وقت تهران به ریاست آنتونیو اوبرو اوندو (Antonio Oburo Ondo)، وزیر صنعت، معدن و انرژی گینه استوایی پس از سه سال و سه ماه سرانجام با حضور همه سران هیئت‌های اعزامی کشور‌های عضو، دبیرکل اوپک ناظران و نمایندگان رسانه‌ها در دبیرخانه دائمی این سازمان برگزار می‌شود.

JMMC و اوپک پلاس

در همین حال، چهل و نهمین نشست کارگروه مشترک وزارتی نظارت بر توافق اوپک و غیراوپک (JMMC) روز یکشنبه (۱۴ خردادماه) با حضور اعضای این کارگروه در ساعت ۱۳ و ۳۰ دقیقه به وقت تهران در محل دبیرخانه اوپک برگزار می‌شود.

نشست افتتاحیه سی و پنجمین نشست وزارتی اوپک و غیراوپک (اوپک پلاس) با حضور سران هیئت‌های نمایندگی کشور‌های عضو اوپک و غیراوپک، دبیرکل اوپک و نمایندگان رسانه‌ها روز یکشنبه (۱۴ خردادماه) در ساعت ۱۵ و ۳۰ دقیقه به وقت تهران در دبیرخانه اوپک برگزار می‌شود.

آخرین نشست وزارتی اوپک پلاس که با حضور همه ۲۳ کشور عضو به طور کامل در محل دبیرخانه اوپک در وین برگزار شده بود به ۱۶ اسفندماه ۱۳۹۸ یک روز پس از آخرین نشست حضوری اوپک (نشست ۱۸۵) بازمی‌گردد، پس از این نشست همه نشست‌های این سازمان به دلیل شرایط ناشی از شیوع ویروس عالم‌گیر کرونا و نبود امکان برگزاری نشست حضوری در وین، به‌صورت ویدئوکنفرانس برگزار شدند.

البته شایان ذکر است که چهل و پنجمین نشست کارگروه مشترک وزارتی نظارت بر توافق اوپک و غیراوپک (JMMC) و در عین حال سی و سومین نشست وزارتی اوپک پلاس با حضور تنها بعضی از وزیران نفت و انرژی کشور‌های عضو این ائتلاف در روز پنجم اکتبر ۲۰۲۲ (۱۳ مهرماه ۱۴۰۱) در دبیرخانه و بقیه به‌صورت ویدئوکنفرانس برگزار شد.

اعضای اوپک پلاس در سی و چهارمین نشست خود (۱۳ آذرماه) که باز هم به‌صورت ویدئوکنفرانس برگزار شد با توجه به شرایط کنونی بازار نفت تصمیم گرفته بودند بر توافق پنجم اکتبر (۱۳ مهر ۱۴۰۱) مبنی بر کاهش تولید روزانه ۲ میلیون بشکه‌ای تا پایان ۲۰۲۳ پایبند بمانند.

تغییر زمان برگزاری نشست‌های کارگروه مشترک وزارتی نظارت بر توافق اوپک پلاس (JMMC) از ماهانه به هر دو ماه یک بار و دادن اختیار به این کارگروه برای تشخیص درباره لزوم برگزاری نشست‌های اضافه یا درخواست برای نشست وزارتی اوپک پلاس با هدف بررسی تحولات بازار‌های جهانی نفت خام از دیگر تصمیم‌های سی و چهارمین نشست بود.

پس از تصمیم ۱۳ فروردین‌ماه ۱۴۰۲ بعضی از اعضای اوپک پلاس به طور ناگهانی و یک روز پیش از برگزاری چهل و هشتمین نشست کارگروه وزارتی نظارت بر توافق اوپک پلاس (JMMC) تصمیم گرفتند به طور داوطلبانه عرضه نفت خام خود را از یکم ماه مه ۲۰۲۳ (۱۱ اردیبهشت‌ماه) تا پایان سال در مجموع روزانه یک میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه دیگر کاهش دهند.

کارگروه نظارتی اوپک پلاس در نشست ویدئوکنفرانسی روز ۱۴ فروردین‌ماه امسال ضمن تأکید بر پایبندی به برنامه کاهش عرضه روزانه ۲ میلیون بشکه‌ای، بر کاهش داوطلبانه روزانه یک میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه‌ای مهر تأیید زد، بر این اساس مجموع کاهش عرضه اعضای این ائتلاف به ۳ میلیون و ۶۶۰ هزار بشکه در روز رسید.

جمهوری اسلامی ایران هم‌اکنون در کنار کشور‌های لیبی و ونزوئلا به دلیل تحریم از توافق کاهش عرضه نفت اوپک پلاس مستثنی است.

تازه‌ترین تحولات بازار نفت و اظهارنظر اوپکی‌ها

آثار روانی این تصمیم بر قیمت و بازار‌های جهانی نفت خام کوتاه‌مدت بود و تنها برای مدتی به افزایش قیمت‌های جهانی نفت خام کمک، اما در مجموع قیمت‌های جهانی نفت خام بیشتر روز‌های معاملاتی را با کاهش پشت سر گذاشته است، به‌طوری که قیمت نفت خام برنت اکنون اندکی بالای ۷۵ دلار برای هر بشکه و قیمت شاخص دبلیوتی‌آی آمریکا هم قدری بالاتر از ۷۱ دلار برای هر بشکه دادوستد می‌شوند.

هیثم الغیص، دبیرکل اوپک به‌تازگی در پاسخ به پرسشی درباره اینکه تصمیم‌ها برای دور تازه کاهش عرضه نفت از سوی اعضای اوپک پلاس چندان تأثیری بر بهبود قیمت‌های جهانی نفت خام نداشته است، گفت: عوامل زیادی بر قیمت‌های جهانی نفت خام تأثیرگذارند، من بسیار صریح و صادقانه می‌گویم ما هیچ‌گاه در اوپک سطح قیمت خاصی را هدف‌گذاری نمی‌کنیم و دیدگاه خاصی در این زمینه نداریم، همه اقدام‌ها و تصمیم‌های ما بر مبنای برقراری تعادل مطلوب بین تقاضا و عرضه در بازار‌های جهانی نفت است.

جواد اوجی، وزیر نفت، هم در آستانه برگزاری نشست‌های اوپک و اوپک پلاس ضمن ابراز امیدواری به تصمیم‌هایی مطلوب برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان نفت در این دو نشست، اعلام کرد که هنوز جمع‌بندی خاصی در این باره وجود ندارد، اما به هر حال بی‌شک تصمیم‌های اوپک پلاس آثار زیادی روی شرایط بازار نفت می‌گذارد.

وی تصریح کرد که در این دوره اتفاق‌نظر مطلوبی میان اعضای اوپک وجود دارد و ایران همواره از تصمیم‌های اوپک و ائتلاف اوپک پلاس نیز حمایت و پشتیبانی خواهد کرد.

در همین حال، عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان دوم خردادماه ضمن هشدار به سفته‌بازان درباره روبه‌رو شدن با دردسر‌های بیشتر در بازار نفت گفته بود که آن‌ها چند روز مانده به نشست وزارتی اوپک پلاس در وین (۱۴ خردادماه) برای تصمیم‌گیری درباره سیاست‌های نفتی آینده مراقب باشند.

وی تصریح کرده بود که همچنان به سفته‌بازان هشدار می‌دهم که آسیب خواهند دید همان‌طور که در آوریل آسیب دیدند، فقط به آن‌ها می‌گویم که مراقب باشید.

مواضع روس‌ها در قبال تحولات اخیر بازار نفت

با این حال، اظهارات مقام‌ها و منابع نفتی روسیه، از جمله الکساندر نواک، معاون نخست‌وزیر این کشور، نشان می‌دهد که سومین تولیدکننده بزرگ نفت جهان تمایل دارد تولید خود را تغییر ندهد.

ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، به تازگی اعلام کرده بود که قیمت نفت به سطحی نزدیک شده که از نظر اقتصادی قابل توجیه است و نشان می‌دهد که هیچ تغییر فوری در سیاست تولید ائتلاف اوپک پلاس ممکن است وجود نداشته باشد.

نواک هم به‌تازگی اظهار کرده بود که انتظار ندارد شاهد اقدامی تازه از سوی اوپک پلاس در نشست پیش رو باشد، تصور نمی‌کنم اقدامی تازه وجود داشته باشد، زیرا درست یک ماه پیش، تصمیم‌هایی درباره کاهش داوطلبانه تولید نفت به دلیل مشاهده روند کند احیای اقتصادی جهان گرفته شد؛ اما وی سپس در بیانیه‌ای اعلام کرد که اوپک پلاس تصمیمی را خواهد گرفت که برای بازار نفت بهترین خواهد بود.