نگاه امام خمینی(ره) به دین فرا زمینی بود

حجت الاسلام‌والمسلمین محمدرضا جوان آراسته، کارشناس مذهبی و پژوهشگر و فعال فرهنگی، درمورد اهمیت اندیشه امام خمینی(ره) و ضرورت گسترش آن به نسل جوان بیان کرد: امام خمینی (ره) از مسئله دین یک چشم اندازی داشته است که می‌توان گفت تقریبا این چشم انداز در زمان خودش بی نظیر بوده است و شاید هنوز هم بی نظیر و کم نظیر باشد؛ چشم انداز و درکی از دین که در آن، دین نقش حاکمیتی دارد و منظور این نیست که فرد بخواهد حکومت را در دست بگیرد بلکه منظور همه شئون حاکمیت است. یعنی شما از دین دریافتی دارید که در آن می‌توان از شهرسازی گرفته تا تعلیم و تربیت و... اندیشه کرد و دین را به مثابه یک امر جامع درنظر گرفت و فهمید که امروز هم، برای بعضی از افراد مسئله است و هنوز جا نیفتاده است. 

این فعال فرهنگی گفت: این مسئله در چند دهه گذشته برای امام خمینی (ره) روشن است و برای آن نظریه پردازی کرده است؛ به طوری که در این خصوص، کلاس درس داشته و صحبت و نقد کرده و تئوری مطرح کره است و این یک نگاه عمیق فرازمانی است که امام خمینی (ره) درمورد دین داشته است و آن را از یک امر فردی به یک امر ساختارساز و چند بعدی تبدیل کرده و این مسئله بسیار مهمی است و تا انتها هم، پای این صحبت ایستاده است و اگرچه ممکن است تولید دانش در شاخه‌های مختلف این زمینه اتفاق نیفتاده باشد و این تولید دانش برای بعد از نظریه باشد تا جایی که پس از ارائه نظریه، توسعه دهندگانی باشند که مثلا در حیطه پزشکی، رویکرد علم و دین را واکاوی کنند و توسعه دهند ولی اصل، نظریه است و توسعه به واسطه شاگردان است و می‌توان گفت تا حدی اتفاق افتاده است. اما اصل نظریه، اتفاق درخشانی است که در دستگاه فکری امام خمینی (ره) به وجود آمده است.

به گفته او، در طول تاریخ، خیلی‌ها وقتی به این نقطه رسیدند و دین را تا این حد توسعه یافته دیدند عملا مردم را کنار گذاشتند. یعنی یک تعبیر و تفسیری از دین در ذهن آن‌ها بود و مبتنی بر آن نظریه پردازی می‌کردند، ولی مردم را کنار گذاشتند و درواقع، یک سویه حرکت کردند. یعنی دین را به حدی مطلق دیدند که جایی برای نفس کشیدن و نظر و رای دادن برای مردم باقی نگذاشتند تا جایی که مردم نظر ندهند و صحبت نکنند و فقط شنونده باشند. این در حالی است که امام خمینی (ره) این نگاه را نداشت.

حجت الاسلام جوان آراسته ادامه داد: امام خمینی (ره) دین را تا این حد توسعه یافته مطرح کرد و در کنار آن، رای و نظر و معرفت مردم نیز، برای ایشان مهم بود و وقتی نظریه شان امکان رخداد میدانی پیدا کرد  با وجود اهمیت نظریه ایشان، امام تاکید کرد که مهر تایید نهایی با مردم است و این موضوع تبدیل به رفراندوم اول انقلاب شد که مسئله بی سابقه‌ای در تاریخ بود و این دو را در کنار هم جمع کردن بسیار ارزشمند است. یعنی با وجود نگاه حداکثری و همه جانبه به دین داشتن که دربرگیرنده همه شئون زندگی است، ولی مردم را هم، از صحنه تعاملات و اثرگذاری‌ها حذف نکردن و درواقع، مردم را موجود صاحب اختیار دیدن بسیار مهم و این تعادل بی نظیری است تا جایی که وقتی اندیشه امام خمینی (ره) را مطالعه می‌کنیم از آن لذت می‌بریم و افتخار می‌کنیم به سبک اندیشه فردی این چنینی زندگی می‌کنیم.

او درمورد این که آیا هنوز آرمان‌ها و اهداف امام خمینی (ره) در جامعه امروز و نسل جوان وجود دارد؟ گفت: نه فقط جمع زیادی از نسل جوان، اندیشه امام خمینی (ره) را درک نکرده بلکه نسل پدرانی که انقلاب کرده اند هم، هنوز بعد راهبردی بودن اندیشه امام راحل (ره) را درک نکردند. از اینرو، اگر نسل جوان امروز و نسل‌های قبلی هم، این اندیشه را درک کرده بودند وضعیت زندگی و جامعه امروز از لحاظ عملی و نظری این طور نبود. به همین دلیل، بنده فکر می‌کنم خیلی از افراد عمق راهبردی بودن اندیشه امام خمینی (ره) که تجلی آن، قانون اساسی است را درک نکرده اند تا جایی که اگر از چند نفر پرسیده شود آیا قانون اساسی را خوانده اید؟ در پاسخ می‌بینید که قانون اساسی را نخوانده اند. این در حالی است که عالی‌ترین سند انقلاب اسلامی را نخوانده اند و در این صورت، طبیعی است که شناختی نداشته باشند.

این کارشناس مذهبی افزود: به نظر بنده، چیزی که ممکن است ما از آن به قهر کردن یا روی گردانی تعبیر کنیم درواقع، روگردانی به عملکرد بعضی از افراد و نهاد‌ها در جمهوری اسلامی است که از قضا، این افراد و نهاد‌ها بر مدار اندیشه امام خمینی (ره) حرکت نکرده اند. یعنی اگر امروز، فرمایشات امام راحل (ره) به دستورالعمل تبدیل شوند خواهید دید بسیاری از افرادی که امروز ممکن است جوانان با آن‌ها دچار چالش باشند و بعضی از نهاد‌هایی که در عملکرد خود نارضایتی رقم زدند خلاف نگاه و دستورالعمل امام خمینی (ره) رفتار می‌کنند. اما به دلیل این که شهروند امروزی شناخت دقیقی از امام خمینی (ره) و نظام اندیشه ایشان ندارد این عملکرد را به بنیانگذار و صاحب اندیشه نسبت می‌دهد و دچار خطای محاسباتی می‌شود. بنابراین، بنده، اگر بخواهم خدمت کنم بهترین کار این است که یک رو سمت عموم افراد داشته باشم و اندیشه دقیق امام خمینی (ره) را به آن‌ها ارائه دهم و یک رو هم به سمت مسئولان و قدرتمندان و نهاد‌ها داشته باشم. آن‌ها را با محک کلام و استاندارد امام خمینی (ره) نقد کنم که زاویه انحراف افراد و مسئولان از اندیشه ابتدای انقلاب معلوم شود.