قوانینی علیه فوتبال!
در مطلب زیر به بررسی ۲ قانون لزوم ثبت قرارداد ریالی و گذاشتن سقف بودجه پرداخته‌ایم.
از سال آینده ۲ قانون عجیب در فوتبال ما اجرا خواهد شد، یکی سقف هزینه تیم‌های لیگ برتری و دیگری ضرورت عقد قرارداد به ریال. هرچند در مورد دومی ابهامات زیاد است و خیلی‌ها می‌گویند این مصوبه برای بازیکنان خارجی اعمال نمی‌شود و این سوال پیش می‌آید که مگر قبلاً داخلی‌ها هم به دلار حقوق می‌گرفتند؟ اما چنین قوانینی چه جایگاهی در فوتبال دنیا دارند؟ ماجرای جدایی مسی از بارسا را که حتماً خاطرتان هست، بارسا بیش از درآمدش می‌خواست خرج کند و به‌طور قانونی امکان پرداخت قرارداد مسی را نداشت برای همین این قرارداد ثبت نشد تا فوق ستاره آرژانتینی به پاری سن ژرمن برود.
تیم فرانسوی هم که حسابی خرج کرده بود با متوسل شدن به یک حامی مالی یعنی وزارت گردشگری قطر که رابطه خوبی با ناصر الخلیفی مالک باشگاه دارد توانست مسی را جذب کند. خلاصه در بسیاری از نقاط دنیا شفافیت مالی، خرج کردن به اندازه درآمد‌ها و ... موضوعیت دارد تا تیم‌ها بدهی روی هم جمع نکنند، ساز وکار باشگاه داری شان حساب شده باشد و...، اما گذاشتن سقف یکی از چیز‌های تازه‌ای است که شباهتی با قوانین بین المللی ندارد. قانونی که انگار از اول برای اجرا نشدن وضع شده و زمینه را برای قرارداد‌های زیرمیزی و کاهش شفافیت در فوتبال فراهم می‌کند. به خصوص این که نماینده‌های فوتبال کشورمان در لیگ قهرمانان آسیا، با حداکثر ۳۵۰ تا ۴۰۰ میلیارد تومان مجموع هزینه ها، امکان رقابت با تیم‌های دیگر را نخواهند داشت. در این پرونده سراغ «هوشنگ نصیرزاده» مدیرعامل تراکتور و سرپرست کمیته تدوین مقررات حقوقی فدراسیون فوتبال رفتیم تا از ضرورت این قانون بگوید و با «علی علیزاده» معاون فنی باشگاه مس رفسنجان صحبت کردیم تا بدانیم با این قوانین چه بلایی سر فوتبال ما می‌آید. با ما همراه باشید.
سقف بودجه باشگاه‌های لیگ‌برتری چقدر است؟
آن چه باید درباره آپشن‌های ارتقای سقف بودجه باشگاه‌ها و ممنوعیت بستن قرارداد دلاری با بازیکنان بدانید
سازمان لیگ فوتبال در جدیدترین اقدامش برای کنترل قرارداد‌های مالی بازیکنان به‌سراغ تعیین سقف بودجه برای باشگاه‌ها رفته است. بر اساس ابلاغیه سازمان لیگ، باشگاه‌ها موظف شده‌اند که بودجه پیشنهادی‌شان را که به امضای مدیرعامل، خزانه‌دار، اعضای هیئت مدیره و رئیس مجمع رسیده است در چارچوب دستورالعمل سقف بودجه مجاز به سازمان لیگ ارائه و پس از آن، قرارداد‌های مدیران، بازیکنان، کادر فنی و تدارکات را به سازمان لیگ ارائه کنند. بر اساس این دستورالعمل سقف بودجه به صورت معمول ۲۵۰ میلیارد تومان تعیین شده، اما آپشن‌هایی وجود دارد که می‌تواند این سقف بودجه را ارتقا دهد. ۵۰ میلیارد تومان به سقف بودجه تیم‌های اول تا چهارم فصل گذشته لیگ‌برتر و باشگاه‌هایی که سهمیه آسیایی کسب کرده‌اند، اضافه می‌شود.
همچنین باشگاه‌هایی که بتوانند مجوز حرفهای دریافت کنند، ۲۵ میلیارد تومان و برای کسب مجوز ملی ۱۰ میلیارد به سقف بودجه‌شان افزوده می‌شود. آخرین آپشنی که می‌تواند به رسیدن باشگاه‌های لیگ‌برتری به حداکثر سقف بودجه کمک کند، میزان درآمد باشگاه‌ها در پنجره نقل و انتقالاتی زمستانی فصل قبل و تابستانی فصل جدید است که تا ۵۰ درصد از این درآمد به سقف بودجه باشگاه‌ها اضافه خواهد شد. با تمامی این اوصاف یک باشگاه لیگ‌برتری حداکثر می‌تواند سقف بودجه ۳۲۵ میلیارد تومانی به خود اختصاص دهد. البته به این میزان باید ۵۰ درصد از درآمد حاصل از نقل و انتقالات پنجره زمستانی فصل قبل و پنجره تابستانی فصل جدید اضافه شود. در پایان این بخشنامه که توسط فدراسیون فوتبال صادر شده، این‌طور آمده که در این باره، مقررات انضباطی مربوط به چگونگی برخورد با صاحبان امضا و باشگاه‌هایی که از سقف بودجه تخطی کنند، متعاقبا تنظیم و پس از طی تشریفات قانونی ارائه خواهد شد.
بیشتربخوانید
ممنوع‌شدن عقد قرارداد «دلاری»
گفته می‌شود رئیس دبیرخانه ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی در نامه‌ای به «محمد مخبر» معاون اول رئیس جمهور، چند وقت پیش نکاتی را درباره انعقاد قرارداد‌های خارجی بازیکنان فوتبال اعلام کرده و خواهان ممنوعیت عقد قرارداد دلاری یا یورویی با بازیکنان و مربیان خارجی شده است. در بخشی از این نامه «درخواست استفاده از ریال یا دیگر ارز‌های جایگزین منطقه‌ای به‌جای دلار در انعقاد قرارداد‌های کاری و حرفهای با مربیان و بازیکنان ورزشی خارجی» مطرح شده است. در پی این موضوع، چند روز پیش بود که معاون اول رئیس جمهور در نامه‌ای خطاب به وزیر ورزش و جوانان این موضوع را ابلاغ و دستور اجرای آن را صادر کرد.
چرا این قوانین به فوتبال لطمه می‌زند؟
فوتبال ما در سطح باشگاهی و ملی، مشتری پروپاقرص احکام فیفاست. فوتبالی که چند پرونده معروف دارد و همیشه تیم هایش شاکیانی دارند. پس اصل ضرورت این که باید سازوکار‌هایی تعریف شود تا از تعداد این شاکیان کم شود و باشگاه‌ها مدام در خطر کسر امتیاز و... نباشند و پول تیم‌ها صرف خرید بازیکن باکیفیت شود قابل درک است، اما این قوانین باید چه سمت و سویی داشته باشد؟ چرا این قوانین به فوتبال کشور کمک نمی‌کند؟
۱. قرارداد ریالی با بازیکن خارجی؟
هرچند هنوز مشخص نیست این موضوع که قرارداد‌های فصل بعد باید ریالی باشد شامل همه بازیکنان می‌شود یا فقط داخلی ها؟ در این باره حرفهای ضد و نقیض زیاد است. این که قرارداد بازیکن داخلی باید ریالی باشد بدیهی است و اگر تا الان نبوده اشتباه است، اما نمی‌شود منعی برای حضور مربی و بازیکن خارجی نداشته باشیم، اما از آن‌ها بخواهیم قرارداد ریالی ببندند با آن که می‌دانیم پول ملی ما نوسان زیادی دارد. چنین تصمیمی می‌تواند باعث افزایش عجیب قیمت بازیکنان بی کیفیت داخلی شود، حضور مربی خوب خارجی روی نیمکت‌ها را منتفی می‌کند و از طرفی زمینه برای قرارداد‌های بسیار بالای ریالی با خارجی ها، یا قرارداد زیرمیزی را هم فراهم می‌کند. در چنین شرایطی بازیکن خارجی اگر هم قرارداد ریالی ببندد قطعاً نوسان‌های بالای ریال را در نظر می‌گیرد طوری که اگر ارزش پول ملی ما نصف هم شد، ارزش قرارداد او کم نشود. در چنین شرایطی اگر ارزش پول ما کم نشود قرارداد‌های سنگینی بی دلیل به تیم‌ها تحمیل می‌شود و باید منتظر بحران‌های دیگری باشیم.
۲. وظیفه فدراسیون چیست؟
چند فصل قبل ما قانون جذب نکردن بازیکن و مربی خارجی را اجرا کردیم. از این قانون چه نفعی بردیم؟ فوتبال پایه ما تقویت شد؟ به مربیان با دانش و جوان ایرانی اعتماد بیشتری شد؟ شکایت‌ها در فیفا کاهش یافت؟ تنها سود آن قانون عجیب، افزایش دور از انتظار قرارداد بازیکنان داخلی بود. در ماجرای تعیین سقف برای بودجه تیم‌ها هم چنین مشکلی وجود دارد. اساساً وظیفه فدراسیون برقراری عدالت در بودجه تیم‌ها نیست. فدراسیونی که هنوز از عهده یک کمک داور ویدئویی برای اجرای عدالت در داوری برنیامده، چرا باید عدالت در این زمینه را فراهم کند؟ در همه جای دنیا تیم‌ها براساس رتبه شان از تبلیغات، حق پخش و خیلی چیز‌های دیگر سهم می‌برند و طبیعتاً می‌توانند بیشتر خرج کنند.
در فوتبال ما چیزی به نام حق پخش وجود ندارد. تبلیغات دور زمین همیشه مسئله دار بوده و اساساً رتبه یک تیم، جز جامی که می‌گیرد و یک جشن قهرمانی، هیچ تاثیر چشمگیری بر درآمد‌ها ندارد. درحالی که اجرای درست بسیاری از چیز‌ها مثل حق پخش می‌تواند عدالت واقعی را به فوتبال بیاورد. از آن طرف اگر تیمی منابع بیشتری مثل حامی مالی، هوادار، درآمد آسیایی و... می‌تواند هزینه کند و آیتم‌هایی که قانون فدراسیون برای این افزایش سقف لحاظ کرده چندان نزدیک به واقعیت بیرونی نیست. به طور مثال یک تیم اگر تا مراحل نهایی لیگ قهرمانان برود می‌تواند میلیون‌ها دلار درآمد داشته باشد، یا اگر بازیکنانش در جام جهانی بدرخشند می‌تواند درآمد بیشتری داشته باشد، اما وقتی نتواند هزینه کند نه به مراحل بعدی می‌رود و نه بازیکن ملی خواهد داشت که پاداش‌های مرتبط را بگیرد.
۳. در همه جای دنیا چنین قانونی هست؟
شاید استدلال شود که چنین قوانینی در همه دنیا وجود دارد. نکته این جاست که قوانین مشابه در فوتبال دنیا، سقف ندارد، بلکه رابطه‌ای بین درآمد و هزینه را تعریف می‌کند. سقفی که اکنون فدراسیون ما مشخص کرده تا یک تیم در یک سال هزینه کند؛ معادل دستمزد چند روز کریس رونالدو در النصر است. در این حالت چطور انتظار داریم تیم‌های ما در آسیا بدرخشند؟ به علاوه این که در دنیای فوتبال اگر قانونی وضع شود چنان سفت و محکم است که هیچ راه فراری ندارد، اما قوانین اخیر هنوز جدی نشده کلی تبصره پیدا کرده، یک تیم با این استدلال که خصوصی است خودش را مجزا می‌داند، یک تیم، چون بازیکنش قرارداد قرضی از تیم‌های اروپایی دارد معتقد است قانون شامل حالش نمی‌شود و تیم‌های دیگر هم بعید نیست روش‌های دیگری پیدا کنند تا این قوانین اجرا نشود. با این اوصاف عدالت برای تیمی که به این قوانین پایبند باشد بیشتر خدشه دار می‌شود.
نصیرزاده: تعیین سقف بودجه یک قاعده بین‌المللی است
«هوشنگ نصیرزاده» سرپرست کمیته تدوین مقررات حقوقی فدراسیون فوتبال در گفتگویی به انتقاد‌ها درباره آیین‌نامه جدید نقل و انتقالاتی پاسخ می‌دهد
بعد از منتشر شدن دستورالعمل تکمیلی برای نقل‌و‌انتقالات و سقف بودجه باشگاه‌های لیگ‌برتری در فصل ۱۴۰۳-۱۴۰۲، انتقاد‌هایی به آن وارد شد. سرپرست کمیته تدوین مقررات حقوقی فدراسیون فوتبال که از قضا مدیرعامل باشگاه تراکتور هم هست، در گفتگو با ما درباره این‌که آیا تعیین سقف بودجه برای قرارداد‌ها به عدالت منجر خواهد شد، می‌گوید: «این یک قاعده بین‌المللی است که تا به‌حال در ایران رعایت نمی‌شده. هر باشگاهی باید مشخص کند که با چه بودجه‌ای می‌خواهد وارد مسابقات شود».
الان گفتیم که همه یک اندازه خرج کنید
از مدیرعامل تراکتورسازی تبریز می‌پرسم که آیا تعیین سقف بودجه، وظیفه فدراسیون فوتبال است که می‌گوید: «وظیفه برگزار کننده مسابقات است، حالا هر کسی که هست. خیلی از کشورها، سر زده می‌روند دفاتر یک باشگاه را بررسی می‌کنند تا ببینند که ورود و خروج مالی آن‌جا چطور است. اگر تخلفی را مشاهده کنند، کسر امتیاز انجام می‌دهند و تیم را به دسته پایین‌تر، سقوط می‌دهند، اما در ایران نه تنها چنین چیزی نداشتیم که هر تیمی، هرقدر دلش می‌خواست، خرج می‌کرد. الان گفتیم که همه، یک اندازه خرج کنید.»
آماری از درآمد باشگاه‌ها نداریم
به او می‌گویم نمی‌شود که همه باشگاه‌ها یک اندازه خرج کنند، این اشتباه است، چون یک باشگاه درآمد بیشتر یا حامی مالی بهتری دارد، جایگاه بالاتری در جدول دارد و .... «نصیرزاده» می‌گوید: «آدابش این است که شما هر قدر درآمد دارید، می‌توانید ۶۵ درصد آن را خرج خرید بازیکن و مربی کنید. فقط ۶۵ درصد. ما آماری از درآمد باشگاه‌ها نداریم بلکه فقط آمار کمک دولت را داریم. در جلسات ما، نمایندگان دولت هم بودند مثلا بازرسی کل کشور هم بوده و آن‌ها هم می‌گفتند که باید مشخص شود که باشگاه‌ها، چقدر می‌توانند خرج کنند و سقف بودجه‌شان باید مشخص شود».
سال گذشته، ۳ باشگاه زیاد خرج کردند
«سال گذشته همه باشگاه‌های کشور برای خرید بازیکن و مربی، ۲۷۳۰ میلیارد خرج کردند که ۱۲۰۰ میلیارد آن را ۳ باشگاه خرج کردند. سقف بودجه فصل آینده، بودجه امسال همین ۳ تیم به علاوه افزایشی بر اساس شاخص تورم بوده است». سرپرست کمیته تدوین مقررات حقوقی فدراسیون فوتبال ادامه می‌دهد: «بنابراین ۱۳ تیم دیگر می‌توانند به این‌ها برسند و همین‌قدر خرج کنند و این سقف فعلی نسبت به بودجه بعضی باشگاه‌ها در فصل گذشته، ۵ برابر شده است. الان فقط ۳ تا باشگاهی که بیش از اندازه خرج کردند، قرار شده سقف‌شان به اندازه شاخص تورم افزایش یابد و این را به شما بگویم که بودجه هیچ تیمی کم نشده است».
دیگر قرارداد زیرمیزی نخواهیم داشت
به او می‌گویم که پس باید منتظر قرارداد‌های زیرمیزی در فصل جاری باشیم که این‌طور پاسخ می‌دهد: «به هر صورت، مبنای محاسبه سقف، قرارداد‌هایی است که به سازمان لیگ می‌آید و عدد قرارداد‌های رسمی است». می‌پرسم آیا این کار به نظر شما فایده دارد که مثلا به‌جای قرارداد، باشگاه بروند و برای بازیکن آپشن بگذارند، خودرو و خانه بدهند و ... که می‌گوید: «دیگر نمی‌توانند، بازرسی کل کشور می‌آید و کنترل می‌کند که دیگر این اتفاق نیفتد».
هر قراردادی باید با پول همان کشور بسته شود
سوال آخر درباره ممنوعیت عقد قرارداد دلاری با بازیکنان است که خود «نصیرزاده» برای تراکتور گفته بوده که به آن پایبند نخواهد بود. او در این باره می‌گوید: «این را هم اشتباه متوجه شدند. نهاد ریاست‌جمهوری بخشنامه کرده بودند که قرارداد ارزی نبندید و ما گفتیم که بخش خصوصی هستیم. ما از ارز دولتی استفاده نمی‌کنیم. نگفتیم ما قوانین نقل‌و‌انتقالات را رعایت نمی‌کنیم، گفتیم در مسائل ارزی ما دست‌مان در جیب خودمان است. در ضمن، هر قراردادی باید با واحد پول همان کشور بسته شود. اکنون بازیکنان ما در لیگ‌های اروپایی هم با واحد پول همان کشوری که در آن بازی می‌کنند قرارداد می‌بندند، زیرا در آن جا شاغل هستند».
آیین‌نامه سقف بودجه را درست ننوشتند
«علی علیزاده» با سابقه ۳۰ سال فعالیت فوتبالی از نتیجه‌نداشتن تعیین سقف بودجه برای باشگاه‌ها می‌گوید
بازیکن سابق پرسپولیس، استقلال، تراکتور و ... که این روز‌ها معاون فنی باشگاه مس رفسنجان است و تیم‌اش در پایان فصل گذشته در رده پنجم قرار گرفت، درباره آیین نامه جدید نقل‌و‌انتقالاتی و تعیین سقف بودجه برای باشگاه‌ها می‌گوید: «نظارت خوب است، چون مبالغ قرارداد‌های بازیکنان بی‌رویه دارد بالا می‌رود، اما به تعیین سقف بودجه برای باشگاه‌ها، انتقاد‌های زیادی وارد است و آیین‌نامه را آن‌گونه که باید و شاید، درست ننوشتند و درست تنظیم نکردند. من فقط یک مثال بزنم. گفتند مربی و بازیکن خارجی را باید به ریال با او قرارداد ببندیم. کدام بازیکن با این مدل قرارداد به ایران می‌آید؟ هیچ بازیکن با کیفیتی در ایران با ریال کار نمی‌کند، بازیکن بی کیفیت چرا، ولی با کیفیت نه».
من فکر نمی‌کنم سقف بودجه رعایت شود
از او می‌پرسم که آیا با تعیین سقف بودجه، می‌توان اتفاقات خوبی رقم زد که می‌گوید: «من فکر نمی‌کنم. من الان ۳۰ سال است که در فوتبال کشور هستم، ۲۳ سال بازی کردم و ۷ سال است که در عرصه مدیریتی هستم. خیلی سخت است که این اتفاق بیفتد. من امسال رقم‌های ۲۵ و ۳۰ میلیارد برای بعضی بازیکنان را شنیدم که به تیم‌های دیگر گفتند که واقعا خیلی است و انصاف نیست».
پشت پرده اتفاقات دیگری می‌افتد
علیزاده در پایان می‌گوید: «شما ببینید، پرسپولیس، سپاهان و همین نساجی می‌خواهند فصل بعد در آسیا بازی کنند. شما با ۳۰۰ میلیارد تومان می‌توانید تیمی ببینید که در آسیا بدرخشد؟ ابدا نمی‌شود. واقعا این باشگاه‌ها نمی‌توانند به این سقف پایبند باشند. حتی تیم‌هایی که می‌خواهند در بالای جدول خودمان باشند مثل استقلال، سپاهان، پرسپولیس، تراکتور، گل‌گهر، مس‌رفسنجان و ... که می‌خواهند سهمیه آسیایی بگیرند، واقعا نمی‌شود با این سقف بودجه. البته بعضی از تیم‌ها می‌گویند که این قدر پول ندهیم به بازیکن، مربی و ...، اما پشت پرده اتفاقات دیگری می‌افتد.»
منبع: روزنامه خراسان
