مردم منطقه سیستان، با آغاز بادهای ۱۲۰ روزه که در سالهای اخیر به بیش از ۲۰۰ روز افزایش پیدا کرده وحشت و دلهره پیدا می‌کنند چرا که این بادهایی که در زمان پر آبی تالاب بین المللی هامون، عامل تعدیل گرمای هوا و محیا بودن منطقه برای گردشگری و سفر به منطقه بود، امروزه به عامل خیزش گرد و خاک، افزایش دما، خشک کردن بیشتر فضاهای سبز منطقه، بروز بیماری‌های ریوی، تنفسی و پوستی، افزایش مهاجرت از منطقه، بیکاری و غیره شده است.

هم اکنون که در آغازین روهای فعالیت بادهای ۱۲۰ روزه در منطقه سیستان، قرار داریم.

وزش ۲۱۰ روز باد با سرعت بیش از ۵۴ کیلومتر در سیستان طی سال ۱۴۰۱

مدیر کل هواشناسی سیستان وبلوچستان، با اشاره به آغاز فعالیت بادهای ۱۲۰ روزه در وسیع‌ترین پهنه بادی کشور (سیستان) از اواخر اردیبهشت ماه هر سال، گفت: فعالیت بادهای ۱۲۰ روزه سیستان از اواخر اردیبهشت ماه آغاز و گاهی تا نیمه مهرماه هر سال ادامه دارد، وزش بادهای ۱۲۰ روزه در نتیجه تشکیل سیستم پرفشار در شمال شرق دریای خزر و شکل گیری یک سیستم کم فشار در بیابان‌های شرق ایران و غرب افغانستان ایجاد می‌شود.

محسن حیدری افزود: ویژگی‌های توپوگرافی نوار غرب افغانستان و شرق ایران در شکل گیری این پهنه بادی وسیع تأثیر زیادی دارد به طوری که این شرایط باعث شده تا هسته وزش بادهای شدید آن به صورت کانالی از شمال شرق به جنوب شرق ایران جریان یابد.

وی اضافه کرد: این شرایط با وجود دشت بودن منطقه، نبود عوارض طبیعی مانند کوه و شیب ملایم زمین باعث می‌شود تا وزش این بادها، منطقه سیستان را به یک کانون مملو از بحران‌های اقلیمی تبدیل کند.

به طور کلی با توجه خشکسالی‌های مکرر و کاهش منابع آبی منطقه بیشتر اثرات این بادها منفی بوده و به عنوان یکی از عوامل محدود کننده زندگی محسوب می‌شود، اما کاهش دمای هوا در فصل گرم سال و مزیت‌های مناسب در استحصال برق از نیروی باد از جنبه‌های مثبت محیطی این بادها هستند.

حیدری بیان کرد: طبق پیش بینی‌های انجام شده فصل مونسون در استان با تأخیر شروع خواهد شد و بارش‌های تابستانه مونسون کمتر از نرمال خواهد بود و با توجه به خشکیدگی تالاب هامون با شروع وزش باد خیزش گردوغبار را در منطقه شاهد خواهیم بود.

وی خاطر نشان کرد: تعداد روزهای با سرعت باد بیشتر و مساوی ۵۴ کیلومتر در سال ۱۴۰۱ برای منطقه سیستان ۲۱۰ روز بوده که نسبت به سال ۱۴۰۰، ۱۶ روز کاهش و نسبت به بلند مدت ۹۲ روز افزایش داشته است.

مدیرکل هواشناسی سیستان و بلوچستان در ادامه در مورد پدیده خشکسالی در این استان ابراز نگرانی کرد و در مورد درصد مساحت تحت تأثیر خشکسالی، گفت: بر اساس شاخص بارش، تبخیر و تعرق استاندارد شده (SPEI)، در مدت زمان یکساله تا پایان فروردین ماه سال ۱۴۰۲، ۸۶/۸ درصد از استان سیستان و بلوچستان درگیر پدیده خشکسالی بوده که این مقدار در منطقه سیستان ۹۹ درصد و در منطقه بلوچستان ۸۵/۵ درصد بوده است.

حیدری ضمن ابراز نگرانی از ادامه دار بودن روند خشکسالی در استان گفت: در مدت زمان ده ساله ۹۹/۶ درصد مساحت درگیر خشکسالی استان تقریباً ۸۲ درصد آن دچار خشکسالی بسیار شدید و شدید است.

 حیدری میانگین دمای استان را از ابتدای سال زراعی تا ۱۷ اردیبهشت ماه امسال ۱۹/۶ درجه سلسیوس اعلام کرد و از افزایش ۰/۷ درجه‌ای دمای استان نسبت به دوره بلند مدت مشابه خبر داد.

سیستان بلوچستان کم بارش ترین استان کشور

مدیر کل هواشناسی استان گفت: استان سیستان و بلوچستان با دریافت ۳۹.۹ میلیمتر از ابتدای سال زراعی جاری تاکنون کمترین میزان بارش را در میان استان‌های کشور از آن خود کرده و استان کرمان با اختلاف بیش از ۳۳ میلیمتری در جایگاه دوم کم بارش ترین ها قرار دارد.

وی اضافه کرد: این در حالی است که میزان بارش استان در دوره بلند مدت مشابه ۸۲ میلیمتر بوده که کاهش ۴۲ درصدی را نسبت به بلند مدت نشان می‌دهد.

حیدری با اشاره به اینکه همچنان استان سیستان و بلوچستان درگیر خشکسالی است و جریانات بارشی کمبود بارش را در استان جبران نمی‌کند اما اثرات خشکسالی را قدری کاهش می‌دهد، خاطرنشان کرد: پیش‌بینی های انجام شده نشان می‌دهد بارش‌های تابستانه مونسون کمتر از نرمال خواهد بود.

منطقه سیستان رکوردار فرسایش بادی در جنوب غرب آسیا

یک مدرس دانشگاه با اشاره به بخش فرسایش بادی در سیستان و بلوچستان گفت: قبلاً خشک شدن آمودریا در روسیه باعث وقوع بیشترین میزان فرسایش بادی در دنیا بود اما متأسفانه در سالهای اخیر قطع ورود آب به ایران و اقدامات مهار و انحراف آب در افغانستان باعث شده تا منطقه سیستان رکورد دار فرسایش بادی در جنوب غرب آسیا باشد، این موضوع با توجه به آثار اقتصادی، بهداشتی، روانی ناشی از طوفان‌های گرد و غبار اهمیتی فوق العاده می‌یابد.

حسین سرگزی د با بیان اینکه ما در سیستان و بلوچستان، رکوردار فرسایش آبی و بادی در کشور هستیم، در خصوص دلایل فرسایش‌ها گفت: یک‌سری از دلایل اقلیمی و طبیعی هستند که از جمله آنها می‌توان به واقع شدن در منطقه تحت تأثیر جریانات جوی شدید، بعضاً شیب دار بودن اراضی، کمبود پوشش گیاهی، خشکی هوا، وجود خاک‌های جوان، وابسته بودن اشتغال به منابع خاک، بارش باران‌های سیل آسا و وزش بادهای تند اشاره کرد.

وی با اشاره به این نکته که فرسایش‌ها، طبیعی و یا انسان ساز هستند، تصریح کرد: در بخش انسان ساز، دلایل اجتماعی و فرهنگی از جمله چرای دام‌ها در مناطق فرسایش پذیر، شخم زدن زمین، آشفته کردن خاک در فصل بادهای فرساینده وجود دارد.

سرگزی افزود: بخشی از این دلایل فرسایش‌ها نیز مدیریتی است که از جمله آنها می‌توان به برنامه جامع نداشتن، ندیدن کل یک حوزه آبخیز و منابع آبی یک منطقه، موازی کاری دستگاه‌ها، عدم هماهنگی، کمبود اعتبارات، عدم وجود شناخت بین تصمیم گیران و تصمیم سازان، ضعف دانش، عدم بهره گیری از تکنولوژی‌های جدید، عدم توجه به مسائل زیست محیطی در پروژه‌های عمرانی و غیره اشاره کرد.

این مدرس دانشگاه گفت: در حال حاضر وضعیت خاک‌های استان اصلاً خوب نیست، به طور مثال در شمال استان میزان شوری و قلیائیت خاک بسیار بالا بوده و میزان مواد آلی و عناصر غذایی خاک بسیار پایین است و به همین دلیل خاک‌ها بسیار فقیرند و خشکسالی و فرسایش نیز اندک عناصر موجود در خاک را از بین برده است.

وی اظهار کرد: مسئولان و مدیران مرتبط با بخش خاک نیز متأسفانه این دید را ندارند که مشکل ما در مناطق خشک تنها آب نیست بلکه تقویت خاک ضعیف و تحلیل رفته هم مهم است.

۶۷۶ بیمار تنفسی در سیستان

رئیس دانشگاه علوم پزشکی زابل در گفتگو با خبرنگاران، گفت: با شدت‌گرفتن طوفان‌ها و گردوخاک موجود در هوا بروز بیماری‌های تنفسی و چشمی در منطقه شمال استان افزایش داشته است.

هادی میرزایی افزود: از ابتدای امسال تا ۱۰ خردادماه  ، ۶۷۶ بیمار تنفسی در حوزه دانشگاه علوم پزشکی زابل ثبت شده که این آمار در مدت مشابه سال قبل ۶۶۰ بیمار بوده است.

وی افزود: توصیه می‌شود شهروندان در زمان بروز طوفان تا حد امکان از منازل خود خارج نشوند و در صورت نیاز حتماً از ماسک استفاده شود.

براساس نظر کارشناسان مهمترین گام در مقابله با پدیده ریزگردها پیگیری حق آبه هامون و سیستان، کاشت درخت و افزایش میزان فضاهای سبز در منطقه است اما در در کنار این موضوع تأمین معیشت مردم با راه اندازی کارخانجات مختلف، ارائه بسته‌های کمک معیشتی و غیره نیز در اولویت کار قرار داشته باشد.

منبع: مهر