فرش دستباف ایران عمری به درازای تاریخ هنر و فرهنگ ایرانی دارد. فرش یکی از مهم‌ترین هنر‌های ایرانیان از دیرباز تاکنون بوده است و هنر فرش ایرانی آمیزه‌ای از فرهنگ و نشانه ذوق و سلیقه ایرانیان و یک هنرملی است. فرش‌های ایرانی در سرتاسر جهان، در میان فرش‌های آسیایی بسیار مشهورند. این فرش‌ها مهارت ایرانیان در انتخاب مواد، گره زنی، تکنیک‌های رنگ آمیزی، آفرینش طرح‌ها و الگو‌ها را آشکار می‌سازد.

فرش دستبافت ایران متاثر از ویژگی‌های برجسته فرهنگی و هنری آن در سده‌های گذشته همواره به عنوان یکی از کالا‌های برجسته در سبد صادرات غیر نفتی ایران مطرح بوده است. اما در حال حاضر فرش دستبافت ایران دوران افول را در عرصه رقابت‌های جهانی پیموده است.

قدیمی‌ترین فرش دستبافت ایرانی در سال ۱۹۴۹ در دومین مرحله کاوش‌های باستان شناس روسی، رودنکو در منطقه پازیریک کشف و به نام فرش پازیریک نامیده شد. رودنکو در کتابی که به مناسبت این اکتشافات در سال ۱۹۵۳ در روسیه منتشر کرد، درباره فرش مکشوفه توضیحات مفصلی نوشت و آن را صراحتا کار ایران و قدیمی‌ترین فرش ایرانی در دنیا بیان کرد. او نوشت: تاریخ فرش مذکور و پارچه‌هایی که در پازیریک کشف شد قرن پنجم و یا اوایل قرن چهارم پیش از میلاد تشخیص داده می‌شود.

فرش فرزند جدا افتاده صنایع دستی

مریم جلالی، معاون صنایع دستی، وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری درباره فرش‌های ایرانی گفت: صناع دستی از ادبیات توسعه جا مانده است و فرش یک سیاست‌گذاری کلان است و باید در بالادست درباره آن تصمیم‌گیری شود.

معاون صنایع دستی، وزار میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ادامه داد: فرش فرزند جدا افتاده صنایع دستی است به دنبال این هستیم تا یک همگرایی بین دستگاه‌ها ایجاد کنیم امیدوارم با تغییراتی که برای وزارت صمت ایجاد شده است و قسمت بازرگانی از آن جدا شده مسئله فرش و صادرات آن هم حل شود.

جای قالی ایرانی در موزه است

اکبر مهدی‌ای طراح فرش گفت: فرش ایرانی انواع مختلفی دارد و مهم‌ترین آن قالی است. هنر بافندگی عام‌ترین و مردمی‌ترین هنر مردم ایران است. فرش چیزی است میانه بین سنت و هنر و در بسیاری از مواقع به سمت سنت می‌رود.

این طراح فرش با بیان اینکه قالی یک فرهنگ است اظهار کرد: فرش مد است، اما قالی مد نیست. فرش‌های صنعتی ما باید بوی هنر بدهد، اما متاسفانه طرح‌های اصیل ایرانی در حال فراموشی است و بانک اطلاعاتی درستی از نقش‌های فرش ایرانی نداریم همچنین اینکه نظام مهندسی تولید فرش وجود ندارد.

وی در پاسخ به این سوال که فرش ماشینی به قالی ایرانی طعنه می‌زند افزود: زیرانداز دو بخش است یکی صنعت و یکی هنر آنچه که می‌تواند صنعت باشد همان فرش‌هایی است که برای خانه‌ها می‌خریم. اما قالی‌ها آن‌هایی هستند که جایشان در موزه‌هاست.