امکان ندارد کسی در تصور خودش به جست‌وجوی گنج نپرداخته و پیدا کردن یک گنجینه را خیال نکرده باشد. بیشتر مردم چنین چیزی را آرزو می‌کنند و این کاملا طبیعی است، اما موضوع این مطلب، گنج از نوع کوزه و صندوق پر از سکه و جواهرات نیست؛ گنجی است که افراد به‌خصوصی آن را داخل محفظه‌ای به نام کپسول زمان می‌گذارند تا آیندگان آن را پیدا کنند.

حتی در بعضی موارد روی آن درج می‌کنند که در چه سالی باید باز شود. به‌طور کلی، کپسول‌های زمان با هدف انتقال اطلاعات به نسل‌های بعد ساخته می‌شوند و کپسول‌هایی که تاکنون پیدا شده‌اند درباره زندگی زمان خودشان اطلاعات بسیار جالب، کمتر شنیده شده و هیجان‌انگیزی را به نسل ما رسانده‌اند.

این کپسول‌ها که در حقیقت حاوی نامه‌های آدم‌ها هستند، سال‌ها بعد باز می‌شوند تا نسل‌های بعدی با بیم و امیدها، رویاها و اهداف نسل‌های قبلی آشنا شوند و به بهتر ساختن شهر یا کشورشان بر اساس یک هویت جمعی تحکیم‌شده کمک کنند. در پرونده امروز، از این کپسول‌های زمان بیشتر خواهیم گفت و به معرفی چندتا از قدیمی‌ترین آن‌ها و محتویات‌شان خواهیم پرداخت.

این کپسول‌ها چیزی بیش از یک نگاه اجمالی به تاریخ است

آن چه باید درباره کپسول زمان، جاسازی آن‌ها در جعبه‌های کوچک و کشف قدیمی‌ترین آن‌ها در لهستان بدانید

کپسول زمان جعبه‌ای است که اشیا را درون آن می‌گذارند و در جایی امن دفن می‌کنند تا در آینده کشف شود. یک کپسول زمان از سال ۱۷۹۷ در مناره کلیسایی در لهستان کشف شده ‌است. اعتقاد بر این است که این کپسول، قدیمی‌ترین نوع خود در جهان به حساب می‌آید. این کپسول زمان، نگاهی اجمالی درباره زندگی واقعی افرادی که در آن زمان زندگی می‌کردند، روزگار می‌گذراندند و در جایی که آن کپسول دفن شده، حضور داشتند، به ما ارائه می‌دهد. امید آن‌ها این بوده که به نسل‌های آینده به گونه‌ای دیدی از نحوه زندگی خود ارائه بدهند که ملموس و واقعی به نظر برسد. به‌طور کلی و بسته به مدت زمان نگهداری یک ظرف یا پنهان ماندن آن، یک کپسول زمان می‌تواند سرنخ‌هایی را درباره افرادی که ده‌ها سال قبل و حتی در چند قرن پیش زندگی می‌کردند، ارائه دهد.

لهستان، مالک قدیمی ترین کپسول زمان

هم اکنون لهستان مالک مغرور کپسول زمانی است که گمان می‌رود قدیمی‌ترین کپسول یافت‌ شده در جهان باشد. این کپسول زمان، درست زمانی که کارگران در حال نوسازی یک کلیسا بودند، کشف شد. در داخل یک مناره که آن را برداشته بودند تا بتوانند بازسازی کنند، اسناد، کتاب‌ها، عکس‌ها و سکه‌هایی پیدا شد. بعضی از آن‌ها مربوط به سال ۱۷۹۷ بوده است. مقامات محلی و کارشناسانی که از سازمان میراث لهستان آمده بودند، از این کشف هیجان‌زده شدند. این کشفیات زمانی پیدا شد که هنوز بخش مخروطی بالای مناره برداشته نشده بود و زمانی که با دقت در حال برداشته‌شدن بود؛ ظرف مهر و موم شده‌ای بیرون آمد که کاغذها را در شرایط کامل و عالی نگه‌داشته بود و نشانه‌هایی از سال‌های متمادی که بر آن‌ها گذشته را نشان می‌داد.

محتوای قدیمی‌ترین کپسول زمان جهان

روزنامه‌ها هم در این کپسول‌زمان گنجانده شده بودند که به این باور کارشناسان منجر شد که این کپسول قبلا یک‌بار کشف شده ‌بوده، چراکه اقلامی دیگر به عنوان سرنخ‌هایی برای قدمت آن و افرادی که به حفظ آن کمک کرده‌اند، اضافه شده بود. در یکی از یادداشت‌های آن نوشته شده بود: «این یک یادداشت شخصی از یک زن، احتمالا یک کشیش است که در ساختمان کلیسا همکاری کرده بود.» مورخان این فرضیه را مطرح می‌کنند که این کپسول در حدود سال ۱۹۰۲ یا ۱۹۰۳ توسط مقامات کلیسا کشف شد و سپس به آن‌ سکه و روزنامه را اضافه کردند تا به کاشفان آینده کمک کنند که این محتویات را به روز کنند اما حروف و مدارک و خود کپسول زمان کاملا سالم و بدون آسیب‌دیدگی هستند، نامه‌ای هم برای پنهان کردن و مهروموم دوباره آن وجود دارد که مطمئن شوند نشت نمی‌کند یا به طور تصادفی باز نمی‌شود. مقامات امیدوارند پس از بررسی کامل این مطالب، اسناد به یک موزه محلی برای نمایش عمومی برده شود.

کشف گذشته توسط آیندگان

به گفته یکی از اعضای انجمن حفاظت از میراث فرهنگی لهستان، کپسول زمان چیزی بیش از یک نگاه اجمالی به تاریخ است؛ این اسناد در واقع یک نوع پل است که از قرن ۱۸ به دوران مدرن زده شده است. «مرک کوولسکی» سخنگوی این انجمن، به رسانه‌ها گفته: «این افراد می‌خواستند به ما بگویند: ما این جا بودیم، ما قلب و زندگی خود را در این کار قرار دادیم و اکنون شما آن را به عهده می‌گیرید و مراقب آن چه این جا رها کردیم، باشید» و این دقیقا همان کاری است که مردم در لهستان قصد انجام آن را دارند، نه تنها با نشان دادن گنجینه مدفون بلکه با ابداع یک کپسول زمان برای خودشان و شاید قرار دادن آن در کلیسای سابق و رها کردن آن برای نسل‌های آینده تا آن را کشف کنند. این یک راه برای برقراری ارتباط با نسل آینده خواهد بود، چیزی که تقریباً وقتی 100 سال دیگر کشف شود، برای آن‌ها جادویی خواهد بود. البته آن چه مدارک مهم زمان ما را تشکیل می‌دهد، از فردی به فرد دیگر متفاوت است، اما یک چیز قطعی است: افرادی که آن را می‌یابند، بسیار متفاوت از کسانی خواهند بود که امروز هستیم و ممکن است چیزی که ما آن‌قدر عمیق می‌دانیم که به یک کپسول زمان واردش کنیم، یک پیام واقعی برای مخابره به آیندگان بجاشد.

جاسازی در جعبه‌های کوچک

نکته بعدی درباره کپسول‌های زمان این‌که معمولاً در جعبه‌های کوچک، جاسازی می‌شوند. خیلی وقت‌ها پیش می‌آید داخل آن‌ها تنها یک انجیل، چند سکه و چند تکه روزنامه باشد، اما وقتی جعبه بسیار بزرگ‌تر از کپسول‌های معمول به نظر برسد، شاید اشیای هیجان‌انگیزتری داخل آن نهفته باشد؛ البته به شرط آن که همه چیز صحیح و سالم باقی مانده باشد چراکه بیشتر اوقات، نتیجه باز کردن کپسول‌های زمان چیزی جز آب و لجن نیست.

آرزو‌های ۱۲ هزار بچه کانادایی

زمان دفن: ۱۹۹۲ میلادی

در پارک «مونت رویال» کانادا که برای رسیدن به آن باید پله‌های زیادی را بالا بروید تا به محوطه وسیعی بر فراز این شهر (مونترال) برسید، یک صلیب عظیم فولادی و مدرن قرار داد که قدمتش به سال ۲۰۰۴ برمی‌گردد. درست زیر این صلیب، یک صندوق فلزی بزرگ دفن است که به آن در کانادا، کپسول زمان آرزو‌ها می‌گویند. در سال ۱۹۹۲ حدود ۱۲ هزار کودک مونترالی، آرزو‌ها و درددل‌ها و پیام‌های‌شان برای نسل‌های بعد را روی کاغذ نوشتند و داخل این محفظه فلزی قرار دادند. محفظه در این جا دفن و قرار شد تا سال ۲۱۴۲ کسی سراغ آن نرود. «منصور ضابطیان» در کتاب «نوشابه زرد» (نوشته‌ها و عکس‌های سفر به کانادا) در همین باره می‌نویسد که اتفاق هیجان‌انگیزی است وقتی ۱۵۰ سال بعد از نوشته شدن این پیغام‌ها، آدم‌هایی از جنس دیگر، پیغام‌های آن دوران را بخوانند. از خودم می‌پرسم چه چیزی آن‌ها را متعجب خواهد کرد؟ آیا آن‌ها اساسا با چیزی به اسم کاغذ یا فراتر از آن زبان سروکار دارند که بتوانند میراث‌دار آن همه حرف‌های ناب کودکانه باشند؟ حیف که آن موقع نیستم.

کپسول زمان فراموش شده در نیویورک

زمان دفن: ۱۹۱۴ میلادی

مورخان موسسه تاریخی شهر نیویورک یک کپسول زمان را که به مدت ۱۰۰ سال قفل بود، در این شهر پیدا کردند. این کپسول زمان متعلق به سال ۱۹۱۴ بود. این جعبه طلایی رنگ که تزیینات بسیاری هم دارد، از یک کلوپ مردان بازرگان وال استریت به جا مانده است. آنان این جعبه را نزد موسسه تاریخی نیویورک گذاشته بودند با این درخواست که در سال ۱۹۷۴ باز شود، اما این جعبه فراموش شد تا این که در اواخر سال ۱۹۹۰ میلادی یکی از کارکنان آن موسسه این جعبه را در انبار آن جا پیدا کرد. مسئولان موسسه ذکر شده، بسیار با احتیاط به همراه دستکش‌های پلاستیکی، ۲۶ پیچ و مهره‌ای را باز کردند که حدود ۱۰۰ سال در این جعبه را بسته نگه داشته بود. محتوای جعبه عبارت است از یک سری مدارک، دفترچه و روزنامه‌هایی که مورد توجه این مردان وال استریت در آستانه قرن بیستم میلادی بودند. از جمله موضوعات مورد علاقه آن‌ها خرید و فروش چای، قهوه، ادویه و حتی بازی بیسبال و گاوبازی بوده است. افزون بر این موارد، این جعبه حاوی کپی یک نامه از سال ۱۷۷۴ بود. یک تلگراف از مارتین گلین که از سال ۱۹۱۳ تا سال ۱۹۱۴ فرماندار شهر نیویورک بود هم در این جعبه پیدا شد. او در این نامه بهترین آرزو‌ها را در آینده برای شهرش نیویورک دارد و می‌نویسد: امیدوارم تمام مشکلاتی که اکنون شهر نیویورک با آن مواجه است، در آینده حل شود.

مرموزانه‌ترین کپسول زمان

زمان دفن: ۱۸۸۷ میلادی

پیمانکارانی که مشغول حفاری در محل بنای یادبود سابق یک ژنرال در ریچموند مرکز ایالت ویرجینیا بودند، یک کپسول زمان را کشف کردند که بیش از ۱۳۰ سال در آن جا پنهان شده بود. این جعبه مسی با ابعاد حدود ۱۴ سانتی‌متر در ۱۴ سانتی‌متر و ارتفاع ۱۹ سانتی‌متر که بر اثر مرور زمان، آب به آن آسیب رسانده بود، حدود ۱۶ کیلوگرم وزن داشت و بعد‌ها مشخص شد در سال ۱۸۸۷ دفن شده است. بعد از کشف آن در سال ۲۰۱۵، مسئولان شهری اعلام کردند هنوز تصمیمی درباره باز کردن این جعبه نگرفته‌اند. شهردار هم گفت که فعلاً باید درباره آن فکر کنم؛ مطمئناً می‌توانیم همین حالا بازش کنیم یا بعد از نصب مجدد مجسمه یا این که اصلاً بازش نکنیم! بنابراین این جعبه که بعد‌ها باز شد، تا چند سال یکی از مرموزترین کپسول‌های زمان تاریخ به حساب می‌آمد.

حدود ۶۰ جسم مختلف در یک کپسول

پس از تصمیم‌گیری برای باز کردن این کپسول زمان، متخصصان بمب نخستین گروهی بودند که آن را با احتیاط بررسی کردند. از آن جایی که اشیای درون کپسول زمان به دلیل نفوذ رطوبت به هم چسبیده بودند، کارشناسان مجبور شدند با بریدن یک طرف جعبه آن را قربانی کنند تا اشیا بدون آسیب‌دیدگی خارج شود. کتابخانه ویرجینیا بر اساس مدارک موجود تایید کرده که ده‌ها شهروند ساکن ریچموند، سازمان‌ها و مشاغل مختلف حدود ۶۰ جسم از جمله یادگاری‌های کنفدراسیون را درون کپسول قرار داده بودند. کتاب، جزوه، روزنامه، پاکت، عکس، اسکناس، دکمه، سکه، گلوله استفاده شده در جنگ داخلی و یک پرچم چوبی فدراسیون از جمله اشیایی است که از درون جعبه بیرون آمد. همچنین پس از پایان ثبت اشیای کشف شده، کتاب‌ها به فریزر منتقل شدند تا از کپک زدن آن‌ها پیشگیری شود.

کشف ۲ کپسول زمان با هم

زمان دفن: ۱۸۹۷

در شهر مانکتون کانادا یک مدرسه تاریخی در حال بازسازی بود. کارگران موفق شدند دو عدد کپسول زمان ۱۰۰ ساله را در داخل دیوار مدرسه کشف کنند. قدمت محتویات یکی از جعبه‌های فلزی شامل روزنامه، کارت تبریک، نامه، چندین سکه و... به سال ۱۸۹۷ می‌رسد. جالب این است که این اشیا از حادثه آتش‌سوزی مدرسه هم در امان مانده اند. این آتش سوزی در سال ۱۹۱۵ اتفاق افتاده و مدرسه به‌طور کامل آسیب دیده بود. در جعبه دوم فهرست معلمان آن دوره مدرسه وجود داشت.

ماوس استیو جابز، فیلم‌های VHS و...

زمان دفن: ۱۹۸۳ میلادی

یکی از کپسول‌های زمان چندان قدیمی نیست، اما ارزشمند است. استیو جابز هم از جمله کسانی است که در تهیه یک کپسول زمان شرکت داشته است. در سال ۱۹۸۳ بعد از اتمام کنفرانس بین‌المللی طراحی، مسئولان محفظه‌ای را برای نگهداری آثار فرهنگی تاریخی اختصاص دادند که تایم تیوب نامیده می‌شد. خیلی از افراد حاضر در کنفرانس اشیایی را اهدا کردند، اما همه مشتاق بودند تا ماوسی را که موسس کمپانی اپل در حین سخنرانی خودش از آن استفاده کرد، دوباره ببینند، به همین دلیل کشف تایم تیوب به کشف محفظه تاریخی استیو جابز شهرت پیدا کرد. طبق برنامه اصلی قرار بود در سال ۲۰۰۰ این محفظه را بیرون بیاورند، اما کسانی که مسئول دفن محفظه بودند محل دقیق آن را فراموش کرده بودند تا این که در سال ۲۰۱۴ یک گروه از حفاران متخصص نشنال جئوگرافیک موفق شدند محل دقیق دفن شدن کپسول زمان را پیدا کنند و تقریبا دو ساعت طول کشید تا آن را از زیرزمین در بیاورند. برای پیدا کردن محل کپسول، حتی از یک سگ ویژه که برای این کار‌ها تربیت شده بود هم کمک گرفته شد. وسایل زیادی داخل کپسول بود، از جمله دوربین کداک، فیلم‌های VHS، ۶ قوطی نوشابه و تعدادی وسایل دیگر، اما مهم‌ترین شیء داخل آن، ماوس متعلق به استیو جابز بود. چیزی که برای طرفداران او یا کسانی که به دنبال اشیای قدیمی هستند، بسیار با ارزش است.

منبع: خراسان