سالانه ۲۰ هزار هکتار از جنگل‌های کشور دچار حریق می‌شود و میلیون‌ها اصله درخت در این آتش‌سوزی‌ها از بین می‌رود و این در حالی است که ۷۵ درصد مساحت این استان زیرپوشش جنگل و مرتع قرار دارد. 

منابع طبیعی لرستان وسعتی در حدود سه میلیون متر مربع دارد که حدود یک میلیون ۸۰۰ هزار هکتار از این میزان جنگل و حدود ۸۸۵ هزار هکتار آن هم مرتع است که به علت کوهستانی بودن و شیب بالای برخی مناطق نیازمند به‌کارگیری امکانات و تجهیزات پیشگیری از حریق است. 

به گواه کارشناسان این حوزه حدود ۱۶ هزار هکتار از جنگل‌های لرستان در ۱۰ سال اخیر در اثر حریق از بین رفته‌اند و بیشترین میزان حریق در تاریخ منابع طبیعی لرستان مربوط به سال ۹۰ بوده که در آن زمان ۶ هزار و ۸۴۱ هکتار از اراضی استان گرفتار حریق شده است. 

رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست کشور نیز در سال ۹۴ با اذعان به این مهم، گفت: ۵۲ درصد آتش‌سوزی جنگل‌ها در کل کشور از سال ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۹ در جنگل‌های زاگرس رخ داده است و این در حالی است که در مقایسه با استان‌های شمالی، کمترین امکانات، اعتبارات و تجهیزات مقابله با حریق به استان‌های زاگرس‌نشین اختصاص یافته است. 

خسارت ۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومانی حریق به اراضی کشاورزی

بر اساس ماده ۶۷۵ قانون مجازات اسلامی هر کس عمداً سبب آتش‌سوزی در جنگل‌ها شود به حبس از ۲ تا پنج سال محکوم می‌شود و همچنین مجازات شروع به این جرم از شش ماه تا ۲ سال حبس است. 

عوامل طبیعی، اتفاقی و عمدی سه عامل بروز حریق در جنگل‌ها و مراتع است که متأسفانه بیشتر ۹۰ درصد از حریق‌ها به عوامل انسانی (عمدی و غیر عمدی) بستگی دارد که در این راستا آموزش صحیح و نحوه اطلاع‌رسانی به مردم نیز قطعا تاثیرگذار است و همگان باید نسبت به صیانت از جنگل‌ها و مراتع استان مسئولیت‌پذیری بیشتری داشته باشیم و فراموش نکنیم آتش‌سوزی و نابودی جنگل‌ها باعث سیل‌های ویرانگر، فرسایش خاک، نابودی حیات وحش، نابودی محیط زیست می‌شود.

بارندگی‌های امسال و پراکنش بسیار مناسب آن‌ها در استان لرستان باعث تقویت پوشش گیاهی عرصه‌های جنگلی و مرتعی شده است و در روز‌های اخیر نیز شاهد بروز حریق‌های در سطح اراضی کشاورزی خرم‌آباد بودیم به گونه‌ای که سیدعماد شاهرخی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی لرستان در روز‌های اخیر از خسارت ۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومانی حریق به اراضی بخش مرکزی خرم‌آباد در مزارع سه روستای سهیل‌بیگی، دیناروند و دارایی خرم‌آباد با وسعتی در حدود ۳۸ هکتار از مزارع گندم آبی و جو خبر داد که هر چند عمدی بودن این حریق‌ها دور از انتظار نیست، اما لزوم هوشیاری در خصوص وقوع حریق‌ها را بیشتر می‌کند و با توجه به اینکه احتمال وقوع حریق همزمان با فرارسیدن فصل گرما در این عرصه‌ها دوچندان شده، اجرای برنامه‌های پیشگیرانه و آمادگی لازم جهت مقابله با حریق‌ها از هم اکنون ضروری است. 

رویش کم نظیر گیاهان در عرصه‌های جنگلی و مرتعی

بهروز دریکوند، معاون حفاظت و امور اراضی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان اظهار داشت: امسال علی‌رغم اینکه همگان بر این باورند که سال پربارشی داشته ایم، بارندگی‌ها نسبت به نرمال بلندمدت کمتر بود، اما پراکنش بارندگی‌ها مناسب‌تر بوده و شاهد رویش کم نظیر گیاهان در عرصه‌های جنگلی و مرتعی و حتی بخش زراعت و کشاورزی هستیم. 

وی با اشاره به اینکه بارش‌های تاثیرگذار در رشد گیاهان متعلق به اسفند تا فروردین ماه هستند، افزود: با توجه به اینکه امسال در این بازه زمانی شاهد بارندگی‌های مناسبی بودیم و پوشش گیاهی مراتع و جنگل‌ها غنی شده، وقوع حریق و آتش‌سوزی در این عرصه‌ها دور از انتظار نیست به همین دلیل امسال زودتر از سال‌های گذشته و در اواخر فروردین ماه جلسه ستاد اطفای حریق استان برگزار و آمار و ارقام ۱۵ ساله حریق استان در این راستا جمع‌آوری شد. 

دریکوند با اشاره به تهیه نقشه پهنه‌بندی حریق سال ۱۴۰۲ لرستان و استخراج سوابق حریق‌ها، دلایل آن‌ها و مکان‌هایی که از نظر پوشش گیاهی نسبت به سایر مناطق حساس‌تر هستند، عنوان کرد: در این راستا ۱۵۰ کانون فوق بحرانی، بحرانی و نیمه بحرانی در استان شناسایی شد که طبق آن پلدختر، چگنی، کوهدشت و جنوب خرم‌آباد به عنوان کانون‌های فوق بحرانی و رومشکان، شمال خرم‌آباد، الیگودرز، الشتر و جنوب خرم‌آباد به عنوان کانون‌های بحرانی و شمال الیگودرز، شمال ازنا، شمال دورود و بروجرد به عنوان مناطق نیمه بحرانی شناسایی شدند و عملا هیچ منطقه‌ای در استان در وضعیت عادی قرار نگرفت.

وی ادامه داد: از ۱۵ فروردین ماه به بعد عملیات‌های پیگیری در استان در دو بخش آموزشی و فرهنگی آغاز و همچنین عملیات احداث آتش‌بر (با مشارکت دستگاه‌های اجرایی و اعتبارات اداره کل) در پوشش‌های گیاهی انبوه، در مجموع به طول ۲۵۰۰ کیلومتر که چندین برابر سال‌های گذشته بود، انجام شد. 
اعلام آمادگی ۵۵۰ گروه از فعالین زیست محیطی برای مشارکت در اطفای حریق

معاون حفاظت و امور اراضی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان با اشاره به برگزاری کلاس‌های آموزشی برای روستاییان، دهیارها، بخشداری‌ها، عشایر، تصریح کرد: امسال فعالین محیط زیست و سازمان‌های مردم نهاد نیز همکاری خوبی داشته‌اند و در این راستا ۵۵۰ گروه فعالین محیط زیست دسته‌بندی شده و اعلام آمادگی جهت اطفای حریق داشته‌اند. 

وی با اشاره به تشکیل ۱۰ گروه ۱۰ نفره از کارکنان منابع طبیعی و آبخیزداری برای کمک در مواقع بحرانی، افزود: همچنین ۸۰ نفر نیروی آموزش دیده در قالب تیم‌های واکنش سریع در شهرستان‌های مختلف به همراه تجهیزات و امکانات انفرادی مستقر شده‌اند تا در هنگام حریق بتوانند به بهترین نحو ممکن عمل کنند. 

دریکوند با اشاره به انتخاب شهرستان معین برای شهرستان‌های فوق بحرانی و بحرانی، افزود: این امر به منظور استفاده از نیرو‌ها و امکانات این شهرستان‌ها در مواقع ضروری به شهرستان‌های محل بروز حریق و آتش‌سوزی است. 

معاون حفاظت و امور اراضی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان با ابراز نگرانی در خصوص وقوع حریق در بیش از ۱۵۰ هکتار از اراضی کشاورزی استان، تصریح کرد: این اتفاق در ۲۰ تا ۳۰ سال گذشته کم سابقه بوده و با توجه به وسیع بودن حجم آتش‌سوزی‌ها، احتمال عمدی بودن این حریق‌ها دور از انتظار نیست و برای کشاورزی که ۹ ماه تمام برای به ثمر نشستن محصول خود رنج کشیده دردآور است و انتظار می‌رود که دستگاه‌های امنیتی با شناسایی مسببان این اتفاقات با آن‌ها برخورد جدی صورت دهند. 

وقوع بخشی از آتش‌سوزی‌ها در مسیر ریل راه آهن

دریکوند همچنین با اشاره به اینکه سالانه بخشی از حریق‌ها در پوشش‌های گیاهی مسیر ریل‌های راه آهن صورت می‌گیرد، تصریح کرد: در گذشته افرادی به‌کارگیری می‌شد که پوشش گیاهی مسیر‌های ریل راه‌آهن را ساماندهی کنند، اما چند سالی است که دیگر شاهد این امر نیستیم و چه بسا پرت کردن یک فیلتر سیگار از سوی مسافران، باعث وقوع حریق‌های گسترده‌ای در اراضی حاشیه راه‌آهن روی دهد و لازم است که در این خصوص نیز ضمن فرهنگ‌سازی، اقدامات پیشگیرانه لازم صورت گیرد. 

وی همچنین با اشاره به پایش ماهواره‌ای مناطق حساس و بحرانی، اما خالی از سکنه استان، تصریح کرد: در این پایش‌ها، چنانچه حریقی در این مناطق خالی از بهره‌بردار و سکنه روی دهد، ماهواره پیامی صادر کرده و بلافاصله نیرو‌ها و تجهیزات برای اطفای حریق به منطقه مورد نظر گسیل می‌شوند. 

معاون حفاظت و امور اراضی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان در خصوص لزوم تجهیز استان به بالگرد اطفای حریق، عنوان کرد: استان لرستان هنوز به بهانه‌هایی همچون فراهم نبودن زیرساخت آشیانه در فرودگاه خرم‌آباد جهت استقرار دائمی بالگرد، تامین نبودن سوخت و هزینه بر بودن آن نتوانسته است دارای یک بالگرد اطفای حریق باشد، علی‌رغم اینکه رایزنی‌های بسیار هم داشته‌ایم که حداقل در چهارماه فصل گرم، یک فروند بالگرد مستقر داشته باشیم، اما تاکنون این امر محقق نشده و اعتبارات اداره کل نیز در این خصوص محدود و نیازمند اعتبارات ملی است. 

دریکوند ادامه داد: با این حال در کل کشور، ۲۰ فروند بالگرد اطفای حریق در چند پایگاه آماده باش هستند که چنانچه حریق گسترده‌ای روی دهد، با هماهنگی یگان حفاظت به یاری استان بیایند. 

عدم عدالت در توزیع امکانات اطفای حریق

وی با بیان اینکه استان لرستان رتبه اول میزان جنگل را دارد و چنانچه امکاناتی هم باشد با اولویت سطح برخورداری باید توزیع شود، بیان کرد: در صدر تمامی موارد مذکور، آنچه بیش از همه اهمیت دارد، فرهنگ‌سازی و آموزش اقشار مختلف جامعه است که می‌تواند نقشی ضروری و تعیین کننده در پیشگیری از وقوع حریق‌ها داشته باشد. 

دریکوند با اشاره به اینکه در دهه‌های گذشته، آتش‌سوزی و تهیه زغال امری مذموم و ناپسند بود و مردم بر روی وقوع حریق بسیار حساس بودند، افزود: متاسفانه اکنون شدت حساسیت‌ها کاهش یافته و لازم است که فرهنگ‌سازی بیشتری در این زمینه صورت گیرد. 

حسین میرزایی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان نیز   گفت: ۱۵۰ نقطه بحرانی مستعد حریق در استان شناسایی شده که در یک پهنه‌بندی این نواحی را به کانون‌های فوق بحرانی، بحرانی و نیمه بحرانی تقسیم کرده‌ایم تا بنا به ضرورت توجه جدی‌تری به آن‌ها صورت گیرد. 

وی با اشاره به وجود ۱۴ هزار همیار طبیعت در لرستان، افزود: در این راستا استفاده از جوامع محلی، کشاورزان، دهیاری‌ها و شورا‌ها باید در دستور کار قرار گیرد.
سرعت عمل شرط لازم جهت اطفای حریق 

میرزایی بیان کرد: بارندگی‌های خوب و قابل توجهی که در استان رخ داد باعث شد پوشش گیاهی بیش از پیش غنی شود که همین پوشش گیاهی و گرم شدن چند درجه‌ای هوا نسبت به سال گذشته می‌تواند در بحث حریق مشکل ساز باشد. 

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان با اشاره به ماده ۲۰ قانون مدیریت بحران در حمایت از فعالان محیط‌زیست در اطفای حریق جنگل‌ها و مراتع، عنوان کرد: این افراد باید برای عضویت در سامانه همیاران طبیعت اقدام کنند. 

وی با بیان اینکه افزایش سرعت عمل در مقابله با حریق در سطح جنگل‌ها و مراتع نیازمند تجهیز و ادوات سخت‌افزاری مجهز است، عنوان کرد: اقدامات پیشگیرانه‌ای همچون به‌کارگیری دیده‌بان، ایجاد آتش بر در مناطق بحرانی انجام شده است. 

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان گفت: مهمترین چالش در فصل حریق جنگل‌ها عدم پایش درست است که برای صیانت از جنگل‌ها و مراتع باید این ضعف برطرف شود. 

شناسایی کانون‌های بحرانی حریق

میرزایی گفت: با توجه به موقعیت حساس کنونی که احتمال حریق در عرصه‌های ملی قوت گرفته، سرعت عمل و حضور به موقع نیرو‌ها در اطفای حریق بسیار حائز اهمیت است. 

وی تاکید کرد: شناسایی نقاط ضعف، برنامه‌ریزی مدون، تجربه از نقاط ضعف گذشته، ساده نگرفتن حریق، نظارت بر عملکرد و استقرار دیده‌بان‌ها، داشتن اطلاعات درست، مدیریت صحیح و شناسایی عوامل در پیشگیری از حریق موثر است. 

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان با بیان اینکه بر اساس آمار ۱۵ ساله حریق استان، شهرستان‌های چگنی، کوهدشت، پلدختر و جنوب خرم‌آباد از جمله مناطق فوق بحرانی بشمار می‌رود. 

وی اظهار داشت:، چون اکثر حریق‌ها در مناطق صعب‌العبور و دور افتاده به وقوع می‌پیوندد، لذا استقرار بالگرد یکی از نیازمندی‌های اصلی منابع طبیعی در استان است. 

لزوم انتقال ماشین‌آلات آتش‌نشانی مناطق سردسیر به گرمسیر

فرهاد زیویار، استاندار لرستان نیز با بیان اینکه برای مقابله با خطرات آتش‌سوزی‌ها در مناطق گرمسیری استان باید ماشین‌آلات آتش‌نشانی از مناطق سردسیر به مناطق گرمسیر منتقل شود، عنوان کرد: بالغ بر ۱۵۰ هکتار از اراضی کشاورزی لرستان در چند روز اخیر دچار حریق شد. 

وی با اشاره به اینکه بارش‌های مناسب در پاییز، زمستان و ماه‌های ابتدایی بهار سال جاری، پوشش گیاهی مناسب در عرصه‌های طبیعی لرستان و گرم شدن هوا، ضریب خطر آتش‌سوزی را افزایش می‌دهد، بیان کرد: این باعث می‌شود که با مسئولیت بیشتری نسبت به موهبتی که خداوند به استان و کشور داده است، قدم برداریم. 

زیویار با اشاره به اینکه در زمان وقوع بحران باید از تمام ظرفیت‌های استان استفاده کرد، افزود: در آتش‌سوزی‌های اخیر در لرستان عمدتاً بخش کشاورزی دچار حریق شده و جنگل‌ها آسیبی ندیده‌اند، اما ممکن است این بحران به صورت ادامه‌دار استان را در ۴۰ تا ۵۰ روز آینده تهدید کند، بنابراین باید نسبت به جنگل‌ها، مراتع و مزارع احساس مسئولیت داشت. 

استاندار لرستان با بیان اینکه بالغ بر ۱۵۰ هکتار از اراضی کشاورزی لرستان در چند روز اخیر دچار حریق شده است، عنوان کرد: این اراضی حاصل چندین ماه زحمت، برنامه‌ریزی و سرمایه خانواده‌هایی بوده که در کنار آن، آسیب جدی به بخش کشاورزی استان نیز وارد شده است. 
برداشت محصولات کشاورزی با قید فوریت

زیویار اقداماتی همچون اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی، آموزش و شناسایی نقاط بحرانی را در پیشگیری از وقوع آتش‌سوزی در مزارع و عرصه‌های منابع طبیعی موثر دانست و افزود: در حال حاضر در استان، همه دستگاه‌های اجرایی کشوری و لشکری استان با امکاناتی که در اختیار دارند، موظف هستند، در این زمینه کمک کنند که این حوادث تکرار نشود و اگر تکرار شد در اسرع وقت نسبت به برطرف شدن آن‌ها جلوگیری به عمل آید. 

وی با بیان اینکه در اسرع وقت کشاورزان باید نسبت به برداشت محصولات خود با قید فوریت اقدام کنند، تأکید کرد: امکاناتی که در اختیار همه دستگاه‌های استان هستند در اختیار مدیریت بحران قرار بگیرد. 

استاندار لرستان گفت: با توجه به اینکه مقرر شده ماشین‌آلات آتش‌نشانی برای مقابله با آتش‌سوزی‌های احتمالی از مناطق سردسیر استان به مناطق گرمسیر استان منتقل شوند، بی‌توجهی و کم‌توجهی در این زمینه مردود است و هر کدام از این ماشین‌آلاتی که در شهر‌های مورد نظر استقرار پیدا کرده‌اند، مجاز نیستند بدون نظر رئیس مدیریت بحران شهرستان که بر عهده فرماندار است از منطقه خارج شوند. 

وی گفت: به کشاورزان لرستانی که محصولات خود را بیمه کرده‌اند غرامت پرداخت می‌شود 

  با توجه به کمبود منابع و اعتبارات استانی و نقش مهمی که وجود بالگرد اطفای حریق مستقر در استان می‌تواند در جلوگیری از حریق گسترده در جنگل‌ها، مراتع و همچنین پس چر اراضی کشاورزی داشته باشد، می‌طلبد که با اختصاص اعتبارات ملی، به کمک زاگرس‌نشینان آمده و تب تند آتش جنگل‌های لرستان را یک بار برای همیشه با استقرار یک فروندبالگرد در استان سرد کنیم.

منبع: تسنیم