در برنامه زنده «امواج شبهه» شبکه رادیویی گفتگو با حضور دکتر علیرضا داودی (کارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی)، دکتر محمد قنبری (کارشناس ارشد رسانه) و دکتر هادی طاهری‌فر (پژوهشگر حوزه رسانه) به موضوع «بررسی مدل‌های برقراری پیوند میان لزوم ناامیدسازی داخلی در کنار بیان تحرکات و اقدامات دیپلماتیک در رسانه‌های بیگانه» پرداخته شد.

مهمترین روش‌های پرداختن به دیپلماسی فعال شده ایران با سایر کشور‌ها از منظر رسانه‌های بیگانه

دکتر علیرضا داودی (کارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی) ضمن اشاره به مهمترین روش‌های پرداختن به دیپلماسی فعال شده ایران با سایر کشور‌ها از منظر رسانه‌های بیگانه گفت: ما راجع به رابطه رسانه‌های بیگانه و موضوعات مربوط به ایران معمولا سه ساحت را مورد بررسی قرار می‌دهیم، ساحت اول مرتبط با میزان کنش و واکنشی است که خود این رسانه‌ها دارند که قاعدتاً بر اساس یکسری از قوانین و اصول پیش می‌رود.

این کارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی افزود: ساحت دوم سخنگو یا زبان تصویری و صوتی سیاستمداران تلقی می‌شود یعنی خودش وارد دخل و تصرف فکت و محور‌ها نمی‌شود و آنچه که سیاستمداران در کشور‌های غربی بیان می‌کنند را می‌گوید و نهایت کاری که انجام می‌دهد مهندسی قبل و بعد پیام است، به همین دلیل یک حالت سخنگویی ایجاد می‌کند که قاعدتا زمانی که تم دیپلماسی به سمت اروپا کشش دارد عمدتا رسانه‌های اروپایی تبار بیش‌تر فعال می‌شوند، زمانی که به سمت آمریکا یا موضوعیت آمریکا در اروپا مطرح می‌شود قاعدتا رسانه‌های اروپایی فرمت دیگه‌ای را پیدا می‌کنند.

وی در ادامه عنوان کرد: موضوع سوم در حقیقت زبان مردم یا مخاطب غائب است که همیشه تحت عنوان به نقل یا شنیده شده و یا استناد شده بیان می‌شود، دو مسئله در این قاعده همیشه مغفول واقع می‌شود قاعده نخست فراوانی است که آماری از تعداد مخاطبان را ارائه نمی‌دهند و به گونه‌ای رفتار می‌کنند که موضوع مد نظر خواسته همه مردم ایران به غیر از تعداد بسیار محدودی است.

داودی افزود: نکته دوم به جنس سر تیتر‌ها برمی گردد که اساسا نمی‌گویند تیتر و یا محتوای انتخاب شده مد نظر مخاطب است و یا موضوعات دیگری است و در حقیقت ما با یک تسلب محتوایی در رسانه‌های بیگانه رو به رو هستیم که سه هدف را در دستور کار قرار می‌دهد.

رسانه‌های بیگانه به دنبال افزایش سطح اصطکاک مخاطب ایرانی با اقتصاد

وی در ادامه عنوان کرد: موضوع اولی که مطرح است و اصطلاحا از آن با عنوان «ریل خمیده شده» یاد می‌شود در حقیقت اشاره به این موضوع دارد که شما هیچ زمانی نمی‌توانید یک قطار را روی ریل خمیده راه ببرید و به ریل خمیده شده نیز نمی‌توان اطلاق غیر ریل داده شود در حقیقت هم ریل است و هم کارآیی ندارد، بنابراین نخستین کاری که انجام می‌دهد این است که حوزه هر نوع فعالیت برون مرزی در ایران را روی قاعده ریل خمیده قرار دهد تا مخاطب در انتها به این نتیجه برسد که دیپلماسی و فرآیند وجود دارد، اما چه منفعتی برای ما دارد؟! به همین دلیل است که ابتدا مهمترین مشکل روز را که پیش از این روی آن پردازش انجام داده را متصل به نوع دیپلماسی فعال شده می‌کند که مخاطب نه در آن قابل پذیرش و نه قابل رد است.

این کارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی گفت: نوع دوم اساسا سطح اصطکاک مخاطب با آن مسئله‌ای که مد نظر رسانه‌های بیگانه بوده است را افزایش می‌دهد، در حال حاضر رسانه‌های بیگانه بسیار تمایل دارند که سطح اصطکاک مخاطب با اقتصاد را افزایش دهند بنابراین از حوزه دیپلماسی خارجی صحبت می‌کند و در انتها با عبارت، اما مجددا به اقتصاد باز می‌گردد، بنابراین این رسانه‌ها فاز مثبتی را در نظر گرفتند ولیکن زمانی که از، اما استفاده می‌کنند همه آن فاز مثبت در برابر مشکلی که در ذهنش وجود دارد باطل می‌شود بنابراین مقدمه باطل معمولا پیرو گارد و مفهوم ضد و متناقض را ایجاد می‌کند و مخاطب در ذهنش این سوال شکل می‌گیرد که این اتفاق چه منفعتی برای من دارد؟! شکل گیری این سوال در ذهن مخاطب در حوزه دیپلماسی به واسطه این که میان مدت و بلند مدت داریم تا بخواهد به پاسخ برسد زمان منقضی شده و مسئله بعدی خودش را نشان می‌دهد.

داودی افزود: معمولا رسانه‌های بیگانه برای ایجاد لایی بین موضوعات معمولا از مفاهیم دیپلماتیک بسیار استفاده می‌کنند، در همین یک ماه اخیر دیپلماسی ایران با عربستان و کشور‌های دیگر را اگر در نظر بگیرید، لایی این‌ها مادر کیان پیر فلک است و از این طریق به آرامی به سمت شنیدن و اعتنا نکردن می‌رود به همین دلیل ذهن مخاطب به یک ارتفاعی می‌رود، اما در پی آن نیز سقوطی بسیار جدی است.

مغفول ماندن منافع ملی در پازل تبلیغی رسانه‌های بیگانه

 در ادامه دکتر محمد قنبری (کارشناس ارشد رسانه) ضمن اشاره به صحبت‌های کارشناس مجری برنامه در خصوص مغفول ماندن منافع ملی در پازل تبلیغی رسانه‌های بیگانه در خصوص مهمترین شگرد‌های رسانه‌های بیگانه در زنده نگه داشتن رویداد‌های فردمحور، فردپایه و جمع محور علیه منافع ملی ایران صحبت کرد و گفت: کلمه ارتفاع پست کلمه‌ای نظامی است که در میدان شناخته می‌شود و میدان عرصه جنگ است و زمانی که جنگ را به حوزه شناخت نسبت می‌دهیم دقیقا شرایط فعلی ترسیم می‌شود و ناتو از سال ۲۰۲۰ پنج حوزه و میدان زمین، هوا، دریا، فضا و فضای مجازی را می‌شمارد و معتقد است حوزه ششمی نیز وجود دارد که مادر این پنج حوزه است.

وی در ادامه عنوان کرد: میدان در منافع مشترک است اگر بخوایم برای منافع زمینی را در نظر بگیریم آن زمین، زمین میدان گفته می‌شود. اگر ما به تعبیر مقام معظم رهبری که می‌فرمایند مردم در کانون توجه ارزش در کشور هستند و از آن‌ها در جامعه اسلامی به ملت و امت تعبیر می‌شود میدان اصلی دفاع ما ذهن مردم می‌شود ذهنی که در آن ادراک شکل می‌گیرد که منشا تصمیم و شناخت است.

چرا دشمنان در لایه تهاجم قرار دارند؟!

قنبری با تاکید بر اینکه دشمن در لایه‌ی تهاجم است عنوان کرد: دشمن در تهاجم است چرا که آرایش زمین چیده شده را از آن خود می‌داند، واژه‌ای در دانشگاه‌های نظامی تحت عنوان «نبرد‌های نامتقارن» تدریس می‌شود که از آن با عناوین دیگری نظیر جنگ نا هم تراز و جنک‌های پارتیزانی نیز یاد می‌شود، زمانی از نبرد نا متقارن استفاده می‌شود که دو میدان با دو آرایش نابرابری وجود دارد، وضعیت فعلی ما نیز اینگونه است یعنی بستر در اختیار دشمن است و نیروی خودی ما نیز که ادراکش منشعب از دریافت از شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های بر بستر ویدیو است استفاده می‌کند لذا دشمن چاره‌ای جز تهاجم ندارد.

این کارشناس ارشد رسانه با تاکید بر اینکه دشمن در جنگ نامتقارن بسیار روی موضوع خلاقیت کار می‌کند، اظهار کرد: دشمن با همه نبوغ و زیر ساخت و هر آنچه که دارایی او محسوب می‌شود تهاجم را در دستور کار قرار می‌دهد.

لایه‌گذاری رسانه‌های بیگانه در رویداد‌های داخلی ایران

دکتر هادی طاهری‌فر (پژوهشگر حوزه رسانه) در رابطه با ارتباط بین دیپلماسی فعال شده ایران در ماه‌های اخیر و رویداد‌های داخلی که رسانه‌های بیگانه در تلاش برای لایه گذاری هستند، گفت: فصل مشترک بین همه موضوعات مطرح شده منافع ملی مطرح است.

وی در ادامه عنوان کرد: در مقطعی از زمان شاهد این بودیم که گره زدن همه منافع ما به برجام به معنای چیدن همه فرصت‌ها در یک سبد است که عواقب بسیار زیادی را برای کشور در پی داشت، همچنین عدم توجه به کشور‌های همسایه و توجه به چند کشور خاص و محدود موجب شد تا از جمعیت ۶۰۰ میلیونی همسایه خودمان غافل شویم و منافع بسیاری را از دست دهیم.

طاهری‌فر ضمن اشاره به نقش مهم رسانه‌ها گفت: رسانه در حقیقت رابطی جهت انتقال اطلاعات و اتفاقات مختلف در داخل و خارج از کشور به مردم است و نقش بسیار مهمی نیز در سیاست‌گذاری‌ها دارد. ما باید نقش رسانه‌ها در سطح داخلی و بحث عملیات جنگ روانی ببینیم امروزه این موضوع بسیار قابل کار کردن است و از بحث‌های متداول نشست‌های مختلفی در ارگان‌های متفاوت است که با آن‌ها مواجه هستیم.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: دشمن با استفاده از ابزار رسانه به دنبال ناامید کردن مردم است تا با ایجاد نا امیدی، نفاق، توطئه و دلسردی مردم را نسبت به اقدامات مسؤولان در کشور در مقابل نقد منصفانه، انتقادات منطقی و قصد اصلاح تحریک کند.

طاهری فر گفت: اعتقاد داریم که جنگ امروز یک جنگ تمام عیار رسانه‌ای است و این فضای مجازی است که امروزه در این جنگ تمام عیار رسانه‌ای می‌تواند بین مردم و نظام یک کشور فاصله بیاندازد. مقام معظم رهبری در یکی از بیانات خود فرمودند تضعیف امید و خوش بینی به آینده کشور از جمله مؤلفه‌های جنگ نرم علیه ملت‌ها است و تنها راه حل برون رفت از این موضوع هم دلی بین نخبگان، رسانه ها، مسؤولین و مردم است.

این پژوهشگر حوزه رسانه ادامه داد: القای بی آیندگی، بن بست و اینکه مسؤولین اداره کشور را بلد نیستند از جمله کار‌هایی است که بدخواهان ایران به دنبال آن هستند تا با ایجاد نا امیدی در مردم امید به آینده را از آن‌ها بگیرند.

تهاجم در برابر تهاجم چیست؟

داودی در ادامه گفتگو به موضوع دیپلماسی ایران پرداخت و گفت: نامتقارن سازی یکی از جدی‌ترین روش‌هایی است که در دنیا در حوزه‌های نظامی اتفاق می‌افتد، در خصوص این موضوع که کار ویژه رسانه‌ها در این عملیات‌های نامتقارن چیست باید گفت از این کار ویژه‌ها با نام «ایجاد فرآیند نامتقارن» یاد می‌شود یعنی زمانی می‌تواند نبرد به نتیجه برسد که توازن را برهم بزنید.

وی در ادامه عنوان کرد: بهم ریختن این توازن برهه تاریخی را ایجاد می‌کند و در حقیقت به معنای بهم خوردن توازن در انضباطی است که در ان نامتقارن سازی توسط حریف ایجاد شده است، بنابراین مسئله دیگر دعوا بر سر ساحت نیست بلکه دعوا بر سر فرم‌های جدیدی است که خارج از کنترل حوزه تهاجمی هستند به همین دلیل اصطلاحا «تهاجم در برابر تهاجم» می‌شود.

این کارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی اظهار کرد: رادیو آزادی در اواسط دهه ۸۰ از طریق کمپین تبدیل به رادیو فردا می‌شود چرا که در مقابل رسانه‌ای مانند رادیو ایران یا رادیو کل دیگر نمی‌تواند کشش داشته باشد و باید آن توازن را بهم بریزد.

وی عنوان کرد: در مقابل فارسی وان یا جم، صدا و سیمای ایران شبکه نمایش، نسیم و تماشا را ایجاد می‌کند تا از این طریق توازن ایجاد کند. یکی از دلایلی که بی بی سی تولویزیون بی بی سی را در سال ۸۷ راه اندازی می‌کند این است که در حوزه نامتقارنی که بر آن مسلط است باید محیط توازن را نیز بر هم بریزد.

داودی عنوان کرد: ما در حوزه دیپلماسی در حوزه تقارن در یک جنگ نامتقارن سنگین هستیم، کاری که در حوزه دیپلماسی در ایران توازن در دنیا را دارد به هم می‌ریزد، حاج قاسم زمانی که توازن در حوزه دیپلماسی را به هم می‌ریخت از آن انصار الله و مقاومت بیرون می‌آمد، راجع به دیپلماسی در ایران می‌توان گفت هر چه دیپلماسی در ایران فعال‌تر ضریب به هم زدن توازن نیز بیش‌تر می‌شود.

ایجاد خط موازی توسط اینترنشنال

داودی افزود: بی بی سی فارسی بسیار اصرار داشت که اعلام کند فرمت دیپلماسی اتخاذ شده توسط ایران در چارچوب کاری است که اروپایی‌ها بیان کردند، چرا که دیپلماسی که توازن را بر هم می‌زند پاد یا آنتی پاد آن برقرار کردن محیط نامتقارن در متوازن می‌شود و با ایجاد ابهام بیشتر می‌تواند جنس توازن را در ذهن مخاطب به هم بریزد، اینترنشنال معادل آن خط موازی را ایجاد کرد و از سطح مذاکرات فراتر می‌رود و به دنبال چیزی مانند قیمت مرغ می‌رود.

طاهری‌فر در ادامه در ارتباط با تلاش رسانه‌های بیگانه جهت تحت تاثیر قرار دادن ادراک مخاطبان گفت: رسانه‌های بیگانه در تلاش هستند تا ادراک‌های مورد نظرشان را بر افکار عمومی کشور تلقین و تثبیت کنند، از جمله کار‌های این رسانه‌ها در این راستا بحران‌سازی مسائل و حوادث عادی با هدف ایجاد فشار روانی، ایجاد نا امیدی است.

قنبری در ادامه گفت: این رسانه‌ها در تلاش هستند تا مصادره به مطلوب کنند و بخشی از آن چیزی که توسط مخاطبان این حوزه لایه‌گذاری می‌شود، تأثیر نهایی اش توسط فردی که دارد آن را طراحی و اجرا می‌کند روی حوزه ذهن مخاطب است.

وی در ادامه عنوان کرد: ترامپ در زمان انتخابات از شیوه تبلیغاتی ناجوانمردانه استفاده کرد و تصاویری را در ذهن مردم آمریکا ایجاد کرد که فاقد هویت واقعی بود و تماما از ابزار‌های رسانه‌ای استفاده کرد، در دین خودمان در کتاب نهج البلاغه نیز شناختی‌ترین خطبه نهج‌البلاغه خطبه‌ای است که امیرالمؤمنین فرمودند پرچم سپاه را به دست پسرش محمد حنفیه و چند جمله می‌فرمایند، اگر کوه‌ها متزلزل شد تو باید وایدار بمونی، دندان‌ها را بهم فشار بده، سرت را عاریت بده به خدا و چندین جمله دیگر چرا که رو به روی سپاه اسلام مجموعه قرار گرفته که جنسش از خود این‌ها است، این جا نیز دارد تصویر سازی شکل می‌گیرد آن جایی که می‌گویند جمجمه ات را به خدا عاریه بده در حقیقت به این دلیل است که ادراک در حال شکل گیری است.

جدایی دهه هشتادی‌ها از اجتماع جریان عادی جامعه

قنبری گفت: ما اجتماع را اگر بر وزن ارتفاع در نظر بگیریم نقطه مقابلش فضایی از اجتماع می‌شود که باید یک نفر را به فردیت برسانید، در حال حاضر قدرت شبکه‌های اجتماعی بزرگ دنیا در این است که جمعیت بیش تری را شامل می‌شوند، در حقیقت این جمعیت‌ها هستند که سهم آن‌ها را در بازار‌های جهانی جا به جا می‌کنند. در خطبه ۱۲۷ نهج البلاغه امیرالمؤمنین تعبیری دارند که می‌گویند با اکثریت دیندار جامعه همراه شوید چرا که یدالله مع الجماعه و بعد از آن مثالی می‌زنند که می‌فرمایند از پراکندگی، تفرقه و جدایی از مردم بپرهیزید که این طعمه شیطان است مانند گوسفندی گه اگر از گله جدا شود طعمه گرگ شده.

وی عنوان کرد: ما در شبکه‌های اجتماعی در حوزه ادراک به جایی می‌رسیم که دهه هشتادی‌ها از اجتماع جریان عادی جامعه ایران جدا کرده بودند و به بی بی سی و اینترنشنال گوش می‌دادند و فردیت و جدا شدن از اجتماع و انسجام اجتماعی را شامل می‌شود.

داودی گفت: ارتفاع پست سازان افرادی هستند که هر جایی که ریل صاف جلو می‌رود خمی در آن ایجاد کنند، هر جایی که رسانه‌های بیگانه راجع به افراد و نیرو‌ها کمپین می‌کنند به خصوص موضوعات محتوایی خطری را باید احساس کرد.

برنامه «امواج شبهه» گفت‌وگویی تخصصی پیرامون ماهیت‌شناسی و رفتارشناسی رسانه‌های فارسی‌زبان بیگانه است که با هدف روشنگری و افشای تکنیک‌های رسانه‌ای است، روز‌های یکشنبه و سه‌شنبه ساعت ۱۶ به مدت ۶۰ دقیقه از آنتن این شبکه به نشانی موج اف‌ام ردیف ۱۰۳،۵ مگاهرتز پخش می‌شود.