۳۰ دقیقه بامداد ۳۱ خرداد سال ۶۹ آخرین روز فصل بهار یادآور خاطره و رخدادی تلخ برای تمامی ایرانیان به ویژه ساکنان شهر‌های طارم زنجان و رودبار و منجیل گیلان است که هرگز گمان نمی‌کردند غرش زمین به یک باره عده زیادی را به کام مرگ بکشد، خانه‌های زیادی را نابود کند، خانواده‌های زیادی را در غم از دست دادن عزیزان خود داغدار سازد و تعداد بی شماری را در بهت و حیرت فرو ببرد.

در آن شب، زلزله مهیبی به قدرت ۷.۴ دهم ریشتر این ۲ منطقه به ویژه طارم را لرزاند و فاجعه‌ای بزرگ و مرگ آور را رقم زد.

شدت زلزله طارم و رودبار به حدی بود که ارتعاشات حاصل از امواج آن در بخش‌هایی از استان‌های آذربایجان شرقی، تهران، قزوین، مرکزی، مازندران، سمنان، همدان و کردستان به مدت ۶۰ ثانیه احساس و موجب وحشت عمومی شد. این زلزله به قدری وحشتناک بود که در لیست ۱۰ زلزله مرگبار جهان در ۱۰۰ سال گذشته قرار گرفت.

اگر ساختمان‌ها مقاوم بود تلفات زلزله کمتر می‌شد

رضا حسینی از ساکنان طارم زنجان که اکنون ۶۳ سال دارد، از او در مورد این حادثه می‌پرسم، او می‌گوید: آن حادثه تلخ را هرگز فراموش نمی‌کنم شب آخرین ماه فصل بهار بود، من آن موقع ۲۰ سال داشتم، جام جهانی فوتبال به مراحل حساس و نهایی خود رسیده بود و به همین دلیل با علاقه وصف ناشدنی آن را دنبال می‌کردم.

این شهروند طارمی ادامه داد: در آن شب همه اعضای خانواده خواب بودند و من هم بازی جذاب برزیل و اسکاتلند را دنبال می‌کردم، لحظه‌ای ساعت را نگاه کردم، حدود ۳۰ دقیقه بامداد را نشان می‌داد که به یک باره احساس کردم زمین در حال حرکت است.

وی اضافه می‌کند ترس عجیبی داشتم ناگهان پدرم من را صدا زد که زلزله است، بچه‌ها را بیرون ببر، در آن لحظات پر رعب و وحشت ۲ تن از اعضای خانواده ام را به هر زحمتی بود به حیاط بردم، ولی خواهر و برادر دیگرم که در خواب بودند، زیر آوار محبوس شدند. اگرچه سال‌های زیادی از آن واقعه می‌گذرد، اما هنوز زخم آن فاجعه باقی است، اگر آن زمان، ساختمان‌ها مقاوم بودند چه بسا آسیب‌ها کمتر می‌شد و تعداد کشته‌ها هم به مراتب کمتر بود.

این شهروند ادامه داد: بعدا فهمیدیم که این واقعه چه خرابی گسترده‌ای را به بار آورده است و طی این حادثه تعداد زیادی از شهروندان جان خود را از دست داده اند.

او خاطر نشان می‌کند: اگرچه سال‌های زیادی از آن واقعه می‌گذرد، اما هنوز زخم آن فاجعه باقی است، اگر آن زمان، ساختمان‌ها مقاوم بودند چه بسا آسیب‌ها کمتر می‌شد و تعدادی کشته‌ها هم به مراتب کمتر بود.

در این میان کارشناسان امر معتقدند بروز حوادث طبیعی و غیر طبیعی به ویژه زلزله غیر قابل پیش بینی است، اما می‌توان با برنامه ریزی صحیح به ویژه ساخت واحد‌های مسکونی مقاوم تلفات جانی و مالی آن را به حداقل رساند.

اغلب مناطق زنجان بر روی گسل واقع شده است

مدیرکل مدیریت بحران استان زنجان در این خصوص اظهار داشت: در صورتی که ساختمان‌های مناطق زلزله زده طارم استان در سال ۶۹ مقاوم بودند، تعداد کشته‌ها به مراتب کمتر می‌شد،

او اظهار داشت: اغلب مناطق استان برروی گسل قرار دارد که می‌توان به ۲ گسل معروف شمال "روستای ونق تا زنجان" و دیگری گسل "مروارید زنجان تا سلطانیه" اشاره کرد. در زمان حاضر ۴۰ گسل پیرامون مثل گسل رودبار، تبریز و آوج، استان را تحت تاثیر خود قرار داده و به نوعی زنجان را تهدید می‌کند.

وی خاطر نشان کرد: همین موضوع می‌طلبد که عموم مردم همکاری‌های لازم را در مقاوم سازی واحد‌های مسکونی داشته باشند، چون تنها راه مقابله با زلزله توجه به این موضوع مهم است.

مدیرکل مدیریت بحران استان زنجان گفت: ساختمان‌هایی که از سال ۷۷ به بعد در استان ساخته شده اند، به طور قطع در برابر زلزله مقاوم هستند و باید برای مقاوم سازی واحد‌های قدیمی و فرسوده نیز هرچه سریعتر اقدام شود.

به گفته وی، در مناطق روستایی استان زنجان با نظارت‌هایی که توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی انجام گرفته، ساخت و ساز واحد‌های روستایی با نظارت سازمان نظام مهندسی روستایی شکل بهتری به خود گرفته است.

۵۵ درصد واحد‌های روستایی طارم مقاوم سازی شده است

معاون بازسازی مسکن روستایی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان زنجان با بیان اینکه این واقعه تلخ ۲۰ هزار واحد مسکونی را در ۲ استان زنجان و گیلان، تخریب کرد، ادامه داد: ۱۰ هزار و ۳۰۶ واحد مسکونی روستایی در طارم وجود دارد که تاکنون پنج هزار و ۶۹۲ واحد آن معادل ۵۵ درصد مقاوم سازی شده است.

سید محمد حسین موسوی با بیان اینکه قبل از وقوع این زلزله در طارم، مقررات ملی ساختمان رعایت نمی‌شد و حتی در سطح استان هم واحد‌ها آنچنان اصولی و مقاوم ساخته نشده بود، اضافه کرد: همین مسئله موجب شد خسارت قابل توجه بر اثر وقوع زلزله رخ دهد.

این مسئول ادامه داد: تعداد واحد‌های مسکونی شهری "چورزق و آببر طارم" طبق سرشماری سال ۹۵، ۲ هزار و ۹۳۶ واحد است و با توجه به اینکه شهر‌های طارم کمتر از ۲۵ هزار نفر جمعیت دارد و از تسهیلات طرح ویژه مسکن روستایی بنیاد مسکن استفاده کرده اند یک هزار و ۳۰۶ واحد در شهر‌های طارم مقاوم سازی شده اند.

وی اظهار داشت: بیش از ۴۴ درصد از واحد‌های شهرستان طارم با بهره گیری از تسهیلات مسکن مقاوم سازی شده است.

موسوی با بیان اینکه منطقه طارم و استان زنجان در محدوده گسل قرار گرفته اند، افزود: طبق آخرین آمار‌ها ۱۵۳ روستای استان در محدوده گسل قرار دارد و با توجه به برنامه ریزی انجام گرفته تا پایان  ۱۴۱۰ تمامی واحد‌های مسکونی روستایی طارم مقاوم سازی خواهد شد.

معاون بازسازی مسکن روستایی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان زنجان ادامه داد:طبق برنامه ریزی‌ها روستا‌های در معرض خطر بر روی گسل طارم شناسایی شده است و تلاش می‌شود در بازه زمانی ۱۴۱۰ تمامی واحد‌های آن مقاوم سازی شود. 

وی با بیان اینکه در زمان حاضر ۹۲ هزار و ۶۷۸ واحد مسکونی روستایی در استان وجود دارد، اظهار داشت: از این تعداد ۵۲ هزار واحد مسکونی معادل ۵۶ درصد مقاوم سازی شده است.

این مسئول به نقش موثر بانک‌های عامل در تحقق برنامه‌های بنیاد مسکن اشاره کرد و گفت: امیدواریم بتوانیم این مهم را طبق برنامه به سرانجام برسانیم.

موسوی با بیان اینکه در صورت وقوع زلزله در استان به ویژه روستا‌ها با توجه به مقاوم سازی بیش از ۵۵ درصدی آن‌ها آسیب کمتری را شاهد خواهیم بود، افزود: نمونه عینی آن را می‌توان در سال ۹۹ به زلزله میانه آذربایجان شرقی اشاره کرد که روستا‌های مجاور استان زنجان هرچند دچار خسارت شدند، اما در منطقه زنجانرود واحدی دچار خسارت نشد.

وی تاکید کرد: این موضوع نشان می‌دهد روستاییانی که از تسهیلات مسکن روستایی استفاده و همچنین مقررات ملی ساختمان را رعایت کرده اند، ساختمان هایشان در برابر حوادث غیر مترقبه ایمن خواهد بود.

این مسئول نقش مردم را در مقاوم سازی منازل به ویژه مناطق روستایی، امری مهم عنوان کرد و گفت: همکاری مردم در روستا‌ها و اطلاع رسانی‌ها برای تشویق مردم جهت بهره مندی از تسهیلات و رعایت مقررات ملی ساختمان می‌تواند در کاهش آسیب‌های و خطرات زلزله موثر باشد.

وی گفت: امیدواریم با استقبال بیش از پیش مردم هرچه سریعتر مقاومسازی واحد‌های روستایی به اتمام برسد.

فرماندار طارم نیز با بیان اینکه این شهرستان جزو مناطق زلزله خیز استان است، ادامه داد: تلاش شده با جذب اعتبارات نسبت به مقاوم سازی واحد‌های مسکونی روستایی اقدام شود.

رضا علی انبارلو افزود: در زمان حاضر تعداد زیادی از مساکن روستایی و شهری طارم مقاوم سازی شده و همکاری مردم در تحقق برنامه‌های ترسیم شده این بخش بسیار مهم خواهد بود.

وی خاطر نشان کرد: علاوه بر برگزاری جلسات متعدد بحران، مانور‌های متعددی به ویژه برای دانش آموزان مدارس برگزار کرده ایم تا این قشر بیش از گذشته با مسائل ایمنی و خود حفاظتی در مقابل حوادث آشنا شوند.

زلزله به عنوان یک حادثه غیرمترقبه هرلحظه احتمال وقوع دارد و هرچند سال یک بار شاهد وقوع زلزله شدیدی همانند زلزله طارم و رودبار در یک نقطه از کشور خواهیم بود.

با توجه به این موضوع باید با مقاوم سازی واحد‌های مسکونی برای کاهش خسارات و تلفات ناشی از وقوع زلزله‌های سهمگین و مرگبار اقدام کرد.