شاید کمتر شنیده باشید که در دوره مشروطه، زنان ایرانی قسمتی از مبارزه با شاهان قاجار بودند؛ هویتی که خود را در عرصه اجتماعی و سیاسی به خوبی نشان داد. رهبر معظم انقلاب اسلامی در این باره فرموده‌اند: قبل از شروع مبارزات تند مشروطیت، آن وقتی که هنوز همه وارد نشده بودند زن‌ها بلند شدند یک اجتماعی تشکیل دادند و آمدند این جا و سر راه حاکم و زمامدار وقت را گرفتند و او از دست این‌ها فرار کرد و رفت و در کاخ خود مخفی شد. نوع بسته حجاب اسلامی ایرانی، چادر و روبند و این چیز‌ها بود. با آن حالت، این‌ها وارد این میدان شدند و حالا عده‌ای خیال می‌کنند زن تا وقتی که بی حجاب نباشد نمی‌تواند در میدان‌های گوناگون، میدان‌های اجتماعی و سیاسی وارد شود. 

پوشش زنان از دوره رضاشاه به عنوان یک امر سیاسی ظاهر شد؛ زمانی که چالش مذهب و حکومت در تیرماه ۱۳۱۴ به خشونت انجامید و شیخ محمدتقی بهلول، رهبر قیامی علیه هویت سازی مصنوعی علیه زنان در مسجد گوهرشاد مشهد شد.

ایجاد چالش برای حجاب بعد از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ به گونه‌ای دیگر رخ داد. بی حجابی نوعی همراهی با نظم پهلوی بود. بنابراین، فضای انقلاب نمی‌پسندد بی حجابی گسترش پیدا کند و مسئله حجاب همراه با نوعی نگاه تکاملی برای زن بود. به عبارتی، تلاش برای هدایت قشری از مردم بود که کمتر در برابر تعالیم دینی قرار گرفته بودند و تمرکز روی حجاب، نوعی برنامه ریزی برای جامعه دینی بود. بنابراین، دولت وظیفه پیدا کرد موضوع را مدیریت کند. 

محمدعلی رجایی، نخست وزیر ایران در سال ۱۳۵۹ گفت: مسئله ما تنها مسئله پوشش خواهران نیست. نگویند این‌ها انقلاب کردند تا خواهران خود را زیر پوشش ببرند. این یکی از صد‌ها هزار مسئله مکتب ماست که کسانی که در انواع مسائل زندگی شان منحرف هستند یک روسری، آن‌ها را نجات از آن همه گرفتاری نخواهد کرد.کسانی که متعلق به این مکتب هستند باید تمام این دستورالعمل‌ها را در زندگیشان به کار ببرند وگرنه من یک مقدار ریش بگذارم و او یک مقدار پارچه به سر خود ببندد مکتب به این مسائل خلاصه نمی‌شود. فروشنده بازار، مکتب در آن جا هم هست. مردی که در اداره کار می‌کنی مکتب برای تو هم هست. 

حجاب؛ یک امر عمومی و هویت ساز جمعی

چالش‌های مسئله زنان و حجاب در این چهار دهه به ما می‌گوید مفهوم حجاب زن، یک مسئله فردی و خصوصی نیست که فقط با علائق هر شهروند بتواند تغییر کند بلکه حجاب، یک امر عمومی است که هویت جمعی ما را می‌سازد. همان گونه که مخالفان حجاب می‌خواهند از آن به عنوان ابزار سیاسی در جهت دیگری استفاده کنند.

واقعیت این است که حجاب، قسمتی از پوشش مطلوب ایرانی است. به عبارتی، ما حجاب را باید در بستر موضوع مد و لباس هم ببینیم؛ پوششی که با وجود همه تفاوت هایش برای زن ایرانی یک حرمت و عفت به همراه دارد. به همین دلیل، در چند سال گذشته، دغدغه جدی وارد عرصه فرهنگ ما شده است و آن هم این که لباس مخصوص به خود داشته باشیم. یعنی لباس ایرانی اسلامی تولید کنیم. 

یکی از طراحان لباس در این زمینه گفت: از صفر تا صد کار طراحی را با استفاده از نقوش ایرانی و خط نستعلیق به عنوان خط کهن ایرانی انجام می‌دهیم.

یکی از تولیدکنندگان ادامه داد: خدا را شکر می‌کنیم با این تولیدات توانستیم هم جلوی خروج ارز را بگیریم و هم این که هموطنان خود را مشغول به کار کنیم.

تولیدکننده دیگری افزود: تجربه صادراتی ما به آلمان و فرانسه و روسیه است. لباس مطلوب ایرانی، یک شعار زیباست یا این که می‌تواند قسمتی از زندگی ما باشد؟ چه اندازه باید برای آن بودجه صرف کنیم؟

محبوبه الهی، استاد دانشگاه و مولف کتاب طراحی لباس بیان کرد: اگر بازگشت یا نگاهی به تاریخ فرهنگی خودمان داشته باشیم به خوبی می‌بینیم لباس‌های ایرانی شاخص و الگو هستند و نوآوری‌های بسیار زیادی در حوزه لباس داشتیم که همه این‌ها الگو‌هایی حتی برای جهان امروز بودند. یعنی این که امروزه، ما پاشنه پنهان را که در برند‌های مطرح دنیا می‌بینیم در کفش‌های دوره هخامنشی داشته ایم و پادشاه به خاطر این که رشیدتر و قد بلندتر به نظر بیاید در درون کفش او، پاشنه‌های پنهان طراحی می‌شده است یا شلوار و کراوات از ابداعات ایرانی هاست.

به گفته او، شواهد بسیار زیادی وجود دارند که همه این‌ها نماینده این هستند که ایرانیان دارای فرهنگ پوشش بسیار غنی بوده اند و خیلی از اروپایی‌ها و افرادی که از کشور‌های دیگر می‌آمدند لباس‌های ایرانی را با افتخار می‌پوشیدند و اگر به دوره صفویه نگاهی بیندازیم می‌بینیم لباس‌های ایرانی را تن شاردن می‌کردند؛ او یکی از افرادی بود که برای سیاحت و سفر به ایران آمده بود و کتاب و عکس او موجود است.

الهی ادامه داد: در چند سال گذشته، انواع نمایشگاه مد و لباس در کشور برگزار شده اند و این بازار، ابتدا هنرمندان و تولیدکنندگان را به خود جلب کرده است و در نهایت، کمک خواهد کرد که فرهنگ ما با این مسئله بیشتر برجسته شود.

برخی از افراد درمورد دلایل مشکلات موجود در صنعت مد و لباس کشور گفتند: گران بودن پارچه و وارداتی بودن آن‌ها از دلایل این موضوع است. چون از خارج از کشور تهیه شده و با دلار روز وارد می‌شوند. 

 الهی، استاد دانشگاه و مولف کتاب طراحی لباس افزود: هر هنری زمانی دارای ارزش و می‌توان گفت پایداری و اصالت خودش می‌شود که از درون یک جامعه رشد پیدا کند و درواقع، طراح در فضای فرهنگی زندگی می‌کند تمام زیر و بم‌های آن فرهنگ را می‌شناسد و در تمام دنیا، تقریبا می‌توان گفت لباس ها، الگو‌ها شبیه به هم شده اند و ما اگر بخواهیم از یک لباس ایرانی صحبت کنیم فقط باید سراغ لباس‌هایی برویم که نقش‌های برگرفته از تاریخ مان را داشته باشند و این برای ما که تا حدی عمیق‌تر در حوزه فرهنگ مطالعه و پژوهش داریم و فعالیت می‌کنیم دردناک است. چون پیشینه را می‌دانیم.