برنامه‌هایی با مضمون «رقابتِ آشپزی» در همه جای دنیا مخاطبانی در رده‌های سنی مختلف دارد. مقوله غذا و دست‌پخت می‌تواند دستمایه جذب مخاطب برای تلویزیون قرار گیرد، اما چگونگی استفاده از این ظرفیت است که بین برنامه‌هایی با مضمون مشابه تمایز ایجاد می‌کند.

در فصل سوم «آشپزی با مامان» به تهیه‌کنندگی علیرضا خوش‌بیان که روز‌های چهارشنبه و پنجشنبه حوالی ساعت ۲۱:۰۰ با اجرای لاله صبوری از شبکه پنج سیما روانه آنتن می‌شود تکریم مقام مادر و یادآوری نقش و جایگاه حمایتی او در خانواده به عنوان رویکرد اصلی تولید این رقابت تلویزیونی مورد توجه قرار گرفته‌است. ارتباطی ما بین دو نسل مختلف در حین پخت غذا که هیجان یک رقابت به آن شیرینی مضاعفی می‌بخشد.

 «آشپزی با مامان»؛ غریبه با کلیشه‌ها

ملاحت کامیار، سردبیر، مربی آشپزی و کارشناس برنامه‌هایی با مضمون پخت‌و‌پز است. یکی از محققان آشپزی معتقد است آشپزیِ ایران از اولین فرهنگ‌ها و مکاتب آشپزی جهان است. کامیار که علاوه بر داوری، در اتاق فکر مسابقه «آشپزی با مامان» نیز حضور دارد ادای دین به مادر و ارتباط صمیمانه مادر و فرزند را خط محوری این برنامه می‌داند.

ملاحت کامیار با اشاره به رقابت هم‌زمان دو گروه شرکت‌کننده متشکل از مادر و دختر در فضایی با نشاط و دوستانه گفت: این نکته برای ما مهم بود که با چه اتفاقی می‌توانیم دو نسل مختلف را کنار هم قرار دهیم که به انجام دادن یک کار مشترک در قالب رقابتی شیرین رسیدیم.

وی ادامه داد: از متقاضیان شرکت در این مسابقه خواستیم تا از انجام دادن کاری در کنار هم برای ما فیلم بفرستند. بعد از آن دیدیم لحظاتی که مادر با فرزندش صحبت می‌کند و راهکار می‌دهد خیلی بهتر از مواقعی است که خودش آن کار را انجام می‌دهد؛ بنابراین قرار شد مادران در این اتفاقِ اشتراکی نقش هدایتگری داشته‌باشند.

این مربی آشپزی با اشاره به اینکه فرزندانی که محبت و احترام ویژه‌ای به مادرشان داشتند حتی اگر دست‌پخت معمولی هم داشتند برای ما برنده مسابقه محسوب می‌شدند، تصریح کرد: می‌خواستیم نقش مادر و حمایت‌هایش را به صورت عملی تصویر کنیم. حتی در زمانی که فرزند خودش مادر بود اگر به دقت به نکته‌های مادرش گوش می‌داد برنده مسابقه می‌شد.

این کارشناس ادامه داد: احترام به مادر برای ما در «آشپزی با مامان» کلیدواژه‌ای بود که به صورت کلیشه‌ای عنوان نشد، ولی در رقابت مورد توجه قرار گرفت. کسی که در همه لحظات با مادرش ارتباط محترمانه و صمیمانه‌ای داشت و به این فکر نمی‌کرد که مادرش فقط نقش هم‌گروهی را برایش دارد، در امتیازدهی برای ما برجسته می‌شد.

 دیده نشدن عشق و تلاش مادران بی‌انصافی است

کامیار با بیان اینکه خط محوری «آشپزی با مامان» ادای دین به مادران است، اظهار داشت: در اواخر فصل اول این مجموعه بینندگان در تماس‌هایی که می‌گرفتند از داشتن لحظات خوبی با مادران‌شان می‌گفتند. در برخی قسمت‌ها یادم هست که مادری با عصا وارد می‌شد و ما برایش صندلی می‌گذاشتیم، چون خیلی مسن بود، اما فرزندش تصمیم گرفته بود برای ثبت این لحظه‌ها هفت، هشت ساعت زمان صرف کند و خاطره‌ای به یادماندنی برای مادر به جای بگذارد و بعد از پایان فیلم‌برداری مادرش را بغل کرد و به گریه افتاد. وی ادامه داد: اغلب شرکت‌کنندگان این برنامه متوجه می‌شدند یک مادر چقدر در خانه زحمت می‌کشد و برای یک وعده غذا چه زمانی باید اختصاص دهد. شاید گاهی این زحمت نتیجه قابل قبولی هم نداشته‌باشد، اما دیده نشدن این همه عشق و زحمت بی‌انصافی است. به جرئت می‌توانم بگویم بیش‌تر کسانی که در این مسابقه شرکت کرده‌بودند متوجه زحمات و دینی که به مادرشان حس می‌کردند، شدند.

غذا‌های ایرانیِ سهل‌الوصول!

کامیار در ادامه به برخی از ویژگی‌های انتخاب غذای مورد رقابت در این مسابقه اشاره کرد و گفت: سریع حاضر شدن غذا‌ها یکی از ویژگی‌هایی است که افراد را به سمت آشپزی سوق می‌دهد؛ بنابراین سعی کردیم راه‌هایی را آموزش دهیم که غذا‌های ایرانی هم در کم‌ترین زمان ممکن آماده شوند. کار گروهی و استفاده بهینه و بجا از لوازم آشپزی و رعایت نظافت هم در این مسابقه امتیاز دارد.

این کارشناس ادامه داد: مورد بعدی استفاده بهینه از مواد مصرفی بود به نحوی که برای یک وعده غذایی باید به اندازه تعداد نفرات غذا حاضر می‌شد. بیش‌تر پختن در این مسابقه مزیتی ندارد. همچنین استفاده از حداقل مواد برای آماده کردن یک کنارغذایی بود که خلاقیت و تنوع را در آشپزی نشان می‌دهد. این قسمت برعهده مادر بود که از ابتدای مسابقه نقش هدایتگر را داشت و فرزندش فرآیند آشپزی را به سرانجام رسانده‌بود.

کامیار تاکید کرد: تکریم مادران، ایجا حس اتکا به نفس در نوجوانان، رقم زدن لحظاتی خوش و پرهیجان برای شرکت‌کنندگان و بینندگان، اهداف آموزشی و توجه به اتفاقی ساده مثل آشپزی که تأثیر زیادی در زندگی تک تک افراد خانواده دارد از اهدافی بود که ما در این برنامه دنبال کردیم.

 آشپزی، فرصتی برای نزدیک شدن افراد خانواده

لاله صبوری، بازیگر و نویسنده‌ای است که در زمینه اجرای برنامه‌های تلویزیونی در سبک‌های مختلف هم کارنامه پر و پیمانی دارد. صبوری که این شب‌ها با اجرای مسابقه «آشپزی با مامان» در شبکه پنج سیما دیده می‌شود اجرای برنامه آشپزی دیگری به نام «آشپزی خودمونی» را در کنار حسین رفیعی در پیشینه خود دارد. مادری هم مثل آشپزی برای او شیرین است؛ بنابراین حضورش با خط محوری این برنامه بسیار همخوان است. او معتقد است اجرا، سَبک دارد و همه برنامه‌ها قرار نیست با یک سبک مشخص اجرا شوند. 

مجری این برنامه با بیان اینکه اجرایی که مورد نظر دوستانِ جوان گروه تهیه و کارگردانی «آشپزی با مامان» بود اجرایی مثل سایر برنامه‌ها نبود، ادامه داد: من در فعالیت‌های حرفه‌ای خودم، هم اجرای زنده داشته‌ام و هم تولیدی. در اجرا رابطه بی‌واسطه‌ای که با مخاطب اتفاق می‌افتد برایم جذاب است و اینکه فقط بنشینم گپ بزنم مورد نظرم نیست. ضمن اینکه نمی‌خواهم موضع از بالا به پایین با مهمان یا شرکت‌کننده داشته‌باشم. برایم مهم است که حتماً در مورد موضوعی که می‌خواهم صحبت کنم مطالعه داشته‌باشم و دست پر بروم. در مورد اجرای مسابقه «آشپزی با مامان» هم سعی کرده‌ام اجرای صمیمانه‌ای را با توجه به فضای مفرح برنامه دنبال کنم.

صبوری در ادامه افزود: در ارتباطی که دارد شکل می‌گیرد آشپزی یک فرصت است. اصل ماجرا نقش و جایگاه مادر و در عین حال پرداختن به رابطه مادر - دختری است. البته به دلیل اقتضائات ضبط برنامه تلویزیونی، درگیر شدن در رقابت و قرار گرفتن جلو دوربین ممکن است کاملاً به این هدف نرسیم و افراد واکنش‌های مختلفی نشان دهند. اما خط محوری، مادر است و کار‌هایی که در خانه می‌کند و جایگاهی که دارد.

 اجرا از بازیگری سخت‌تر است

این بازیگر تلویزیون در پاسخ به این پرسش که آیا اجرای حرفه‌ای هم نوعی بازیگری محسوب می‌شود، گفت: بله، اما اینکه بتوانی در اجرا عکس‌العمل درست نشان بدهی به نظرم آن را از بازیگری سخت‌تر می‌کند. اگر بخواهی مجری سَبک‌داری باشی مسئله دشوارتر هم می‌شود. چون در بازیگری به نقشی که باید ایفا کنی مدت‌ها فکر می‌کنی، متن را می‌خوانی، با بازیگر روبه‌رو هماهنگ می‌شوی، او را می‌شناسی و کسی هست که هدایتت می‌کند، اما در اجرا حداقل این است که با طرف مقابل تمرین نکرده‌ای، او را نمی‌شناسی و بسیاری از موقعیت‌ها قابل پیش‌بینی نیست.

صبوری ادامه داد: اگر بزنگاه‌ها و لحظات خاص را بتوانی در اجرا پیدا کنی و ادامه‌شان دهی اجرای تو را متفاوت می‌کنند. اجرا حضور ذهن و سرعت انتقال بالایی می‌خواهد و اینکه کاملاً با همه ذهنتان در آن مکالمه و صحنه حضور داشته‌باشید.

 مهارت گوش دادن؛ بزرگ‌ترین امتیاز مجری

مجری برنامه «آشپزی با مامان» ادامه داد: بزرگ‌ترین امتیاز مجری که شاید به نظرتان بدیهی بیاید این است که گوش دادن بلد باشد. به نظر می‌آید که همه گوش می‌دهند، اما ضعف گوش دادن بسیار زیاد است، حتی در مکالمات و ارتباطات شخصی و اجتماعی ما. در بسیاری موارد طرف مقابل دارد صحبت می‌کند، اما ما جواب خودمان را داریم آماده می‌کنیم. این باعث می‌شود گفتگو به نتیجه نرسد و سوءتفاهم به وجود بیاید.

وی در توضیحی بیش‌تر گفت: این اتفاق وقتی به اجرا می‌رسد آن را از مسیر خارج می‌کند. یعنی طرف مقابل دارد پاسخ می‌دهد و شما در ذهنت سؤال بعدی را آماده می‌کنی، یا اینکه با خودتان می‌گویید بعد از آن چه پاسخی بدهم. این اتفاق باعث می‌شود آن لحظات خاص از دست برود و گفت‌وگوی درستی شکل نگیرد.

صبوری درباره بازخورد‌هایی که از این برنامه گرفته، گفت: معمولاً کسانی که دیده‌اند خوششان آمده و سؤال می‌پرسند که مثلاً این‌ها واقعاً برنده می‌شوند یا فلان بخش مسابقه را شما به آن گروه رساندید؟ رقابت در قالب آشپزی با حضور دو نسل مختلف معمولاً برای مخاطب جذاب است.