این روز‌ها سرعت و میزان اطلاعات موجود در فضا‌های مختلف مجازی آن قدر زیاد است که اگر والدین دیر بجنبند، همه مسائل مربوط به دوران بلوغ و حتی بیش از آن به نوجوانشان به شیوه‌های مختلف منتقل می‌شود فقط کافی است که انگشتشان را روی موتور جستجو بگذارند و دیگر نیازی به اطلاعات فلان دوست یا آشنا ندارند. گویی انسان عصر مدرن روی یک تردمیل قرار گرفته و همینطور می‌دود تا به جایی برسد که خودش هم نمی‌داند. یک دوره‌ای والدین این نگرانی را داشتند اگر خودشان اطلاعات دوران بلوغ را به فرزندشان ندهند، قطعا دیگران این کار را می‌کنند، اما الان فضای مجازی این وظیفه را صفر تا صد بر عهده گرفته فقط کافی است که والدین و معلمان مدرسه چشم برهم بزنند.

تحقیقات نشان داده که نوع ارتباط و تعامل والدین با فرزندانشان در سنین مختلف تعیین می‌کند که چقدر فرزندان اطلاعات مدنظر والدین را پذیرا می‌شوند، اگر والدینی در دوران کودکی و نوجوانی صمیمیت کافی با فرزندان خود داشته باشند، قطعا بچه‌ها اطلاعات را از کانال والدین دریافت می‌کنند و گرنه سراغ دوست، آشنا، اینترنت و فضای مجازی می‌روند. دوره بلوغ هم که دوران سرکشی و یاغی‌گری نوجوان است، ناخواسته بچه‌ها ممکن است وارد فضا‌هایی شوند که زندگی‌شان تحت الشعاع قرار دهد.

طبق پژوهش‌ها والدین نباید منتظر باشند تا کودک برای پرسیدن سوالاتشان به سمت آن‌ها بروند چرا که آن روز نخواهد رسید، مخصوصا اگر کودک نداند که گفتگو در این باره برای والدین مطلوب است یا خیر. کودک هشت ساله باید بداند که تغییرات هیجانی و فیزیکی همراه با بلوغ چیست، بنابراین والدین باید پیش از آن صحبت درباره تغییرات بدنی دوران بلوغ را شروع کرده باشند و به پرسش‌های فرزندانشان پاسخ دهند. اما نحوه رفتار والدین با نوجوانان در سنین بلوغ چطور باید باشد؟

ما با یک بزرگسال روبه رو هستیم نه یک بچه!

سپیده بشول، کارشناس ارشد روانشناسی و مشاور کودک و نوجوان می‌گوید: «نخستین نکته طلایی که باید درباره نحوه ارتباط با نوجوان در سنین بلوغ مد نظر قرار دهیم این است که بدانیم با نوجوان مثل یک بزرگسال رفتار کنیم نه یک کودک! یعنی همان احترامی که به یک شخص بزرگسال می‌گذاریم، همانطور که با یک آدم بزرگ مشورت می‌کنیم و به او حق انتخاب و قدرت تصمیم گیری می‌دهیم، شرایط با نوجوان هم همینطور باشد.

نکته دیگر اینکه اگر قرار است مسائل مربوط به دوران بلوغ به نوجوان توضیح داده شود، بهتر است که والد همجنس این کار را انجام دهد یعنی مادران درباره مسائل دوران بلوغ به دخترانشان توضیح دهند و پدران نیز به پسران. تغییرات مربوط به فیزیک، رفتار و تغییرات عاطفی نیز نیازمدن اطلاعات دادن هستند و پیش از زمانی که نوجوان دچار تغییرات ثانویه جنسی شود، نیازمند آگاهی رسانی است. نکته در اینجا این است که به نوجوان این آگاهی را بدهید که همه این تغییرات طبیعی و عادی هستند و او دوستانش همه این دوره را می‌گذرانند و هر سوالی که او داشته باشد می‌تواند از شما به عنوان پدر یا مادر بپرسد و اصلا هم خجالت ندارد.»

برخی از والدین قبل از اینکه بخواهند مسائل مربوط به بلوغ را به نوجوانشان توضیح دهند این دغدغه را دارند که چطور شروع کنند، تحقیقات در این زمینه نشان داده که بهتر است شروع صحبتتان از تجربیات شخصی خودتان باشد تا اینطور هم خودتان احساس راحتی کنید و هم نوجوان. حتی می‌توان از خاطرات و داستان‌هایی هم در این رابطه استفاده کرد که موضوع عینی‌تر و مصداقی‌تر باشد. 

بشول در این رابطه می‌گوید: «چند نکته در این جا مهم است نخست اینکه سعی نکنید ارزش‌ها و باور‌های خودتان را در صحبت‌ها حکم کنید به عنوان یک امر قطعی، اجازه دهید با صحبت‌هایی که شما دارید او به راحتی وارد دنیای فکری شما شود و خودش این باور‌ها را تجربه کند، مکالمه را زمان صحبت فرزندتان قطع نکنید یا آن را تبدیل به مشاجره نکنید. کار را به نصحیت نکشانید که راه گفتگو بسته شود، عصبانی نشوید و حرف نوجوانتان را قطع نکنید، اجازه دهید او هم نظراتش را بیان کند، سختگیر و بی منطق نباشید و از جملات تهدیدآمیز مثل اینکه «اگر فلان رفتار را بکنی یا حرف را بزنی، تلفن همراهت را می‌گیرم یا خانه راهت نمی‌دهم یا اگر با دوستانت در این باره صحبت کنی، من می‌فهمم و ناراحت می‌شوم!» چنین جملاتی باعث می‌شود که هرگز نوجوان به شما برای صحبت کردن یا هر چیز دیگری اعتماد نکند یا با شما راحت نباشد.

گاه هم پیش می‌آید که والدین درباره یک مسئله جنسی یا نکته بلوغ نمی‌توانند صحبت خود را مستقیم به فرزندشان برسانند اینطور مواقع می‌توانند کتاب، فیلم یا حتی مقاله‌ای در اختیارش بگذارند تا آن را ببیند یا مطالعه کند. برخی اوقات هم پاسخ سوالی را نمی‌توانند بدهند، اینطور مواقع بهتر است به راحتی بگویند نمی‌دانند، هیچ اتفاقی هم نمی‌افتد، بابی برای یک تحقیق باز می‌شود.

آیا والدین هم باید زمان بلوغ فرزندشان، تغییراتی داشته باشند؟

شاید از قدیمی‌تر‌ها شنیده باشید که می‌گفتند: «زمان ما که اینطور نبود، بچه‌ها خودشان در یک دوره‌ای مسائلی که لازم بود را متوجه می‌شدند و هیچ حرفی هم بین ما رد و بدل نمی‌شد»، اما واقعا دیگر چنین زمانی گذشته، چون میزان اطلاعات دریافتی از محیط آنقدر زیاد است که ممکن است نوجوان و جوان را به راه نادرستی ببرد، پس لازم است که مادر و پدر امروز به روز باشند و مراقبت‌های لازم را بدون اضطراب و وسواس انجام دهند.

بشول در این زمینه می‌گوید: «والدین نباید تصور کنند که فرزندشان از کودکی درآمده است و دیگر لازم نیست که برایش وقت بگذارند، اتفاقا الان زمان وقت گذاشتن است، برای با هم بودن، با هم صحبت کردن و داشتن برنامه‌های مشترک تا هر چه بیشتر والدین و فرزندان به هم نزدیک باشند، دراین زمینه والدین شاغل می‌توانند یک زمانی در هفته تعیین کنند و در آن زمان با بچه‌ها همراه شوند، بیرونی بروند، صحبتی کنند، سینما، تئاتر، باشگاه یا هر جای دیگری که اعتماد به نفس، عزت نفس و جرأت ورزشی نوجوانان را از بودن با والدینشان افزایش دهد. 

نکات طلایی دیگر در زمان صحبت با نوجوان این است که موقع حرف زدن او در چشمانش نگاه کنید، به او آرامش دهید و تغییرات بلوغ را یک تجربه طبیعی نشان دهید، عکس‌های دوران نوجوانی خودتان را به او نشان دهید، به نوجوان محبت کنید و این محبت را با توجه به جنسیتش صورت دهید، مثلا گاه یک کادوی کوچک برای دختران و یک تفریح چند ساعته با پسران می‌تواند آن‌ها را به شما خیلی نزدیک کند. مراقب باشید تا مشکلات زناشویی شما آن‌ها را دچار تشویش در دوران بلوغ نکند چرا که این تعارضات اثر منفی روی روان نوجوانان می‌گذارد و ممکن است بچه‌ها را از خانه دور کند.»

نوجوانان نیاز به محبت و همدلی با والدین دارند

تحقیقات روان‌شناسی نشان داده والدینی که در دوران بلوغ با فرزندان خود صحبت می‌کنند و نگران این نیستند که حریم بینشان شکسته شود، روابط بهتری در بزرگسالی نیز با آن‌ها دارند، بحران‌هایشان کمتر است و فرزندانشان نیز از سلامت جسم و روان بیشتری برخوردارند. بشول در این زمینه می‌گوید: «صحبت درباره مسائل بلوغ و جنسی حد و مرز نیز دارد نباید حرمت‌ها شکسته شود، معمولا نوجوانان در مدارس و کلاس‌های آموزشی هم اطلاعاتی کسب می‌کنند، بنابراین لازم هم نیست که اطلاعات بی مورد و گمراه کننده به آن‌ها بدهید. برخی کتاب‌های آموزشی در این زمینه این مشکل را حل می‌کند. خود والدین هم می‌توانند آناه را مطالعه کنند، سپس در اختیار بچه‌ها قرار دهند.»

نکته دیگر اینکه والدین از طریق شبکه‌های مجازی که فرزندانشان در آن‌ها قرار دارند نیز می‌توانند با آن‌ها ارتباط خوبی در طول روز داشته باشند، از علایقشان خبر بگیرند و ارتباط با دوستانشان را در نظر داشته باشند، البته نه اینکه آن‌ها را تجسس کنند، منتها با بررسی وضعیت درسی و ارتباطات فرزندان یک حامی قوی برای فرزندانشان باشند.

در نهایت اینکه همدلی کردن با نوجوان در برابر تغییرات دوران بلوغ خود نکته کارساز برای ارتباط مناسب بین والدین و نوجوانان در این دوره سنی است، همین که نوجوان در کنار والدینش احساس آرامش و راحتی کند، کمتر با بحران درگیر می‌شود، والدین نیز با درک شرایط می‌توانند رابطه محکمی را با فرزندانشان تجربه کنند.

منبع: فارس