بعد از رفتنت، خوابیدن را دوست دارم. حداقل در خواب می‌توانم ببینمت، بغلت بگیرم و ببوسمت. با اینکه از این دنیا رفته‌ای، اما در خواب کنارمی. بیداری، اما کابوس است. کابوسی که لحظه به لحظه ثابت می‌کند دیگر تو نیستی. این کابوس مانند یک تیغ کند جان آدمی را آرام آرام می‌گیرد. در روز هزار بار جان می‌دهم، اما نمی‌میرم! یک سالی است که این احساس در بیداری لحظه‌ای مرا رها نمی‌کند. دیگران می‌گویند به افسردگی مبتلا شده‌ام و باید با این درد کنار بیایم. برخی هم می‌گویند خاک سرد است و به همین زودی‌ها از دست دادن تو را هضم خواهم کرد. 

اما یک سالی است که این حرف‌ها را می‌زنند و دردی از من دوا نشده است. به گمانم بعد از رفتنت امید، انگیزه، زندگی و خودم را باخته‌ام. آرزوی مرگ لحظه‌ای از ذهنم بیرون نمی‌رود. خواب بهتر است. تو هستی. درست در یک سانتی‌متری‌ام. نگاهم میکنی. نگاهت به اندازه دنیا می‌ارزد. چقدر خوب می‌شود که برای همیشه بخوابم. باید فکری کرد.»

این آرزوی تلخ کراهت دارد 

دو پاراگرافی که خواندید تراوشات ذهنی فردی است که به مشاور خانواده مراجعه کرده است؛ فردی که یک سال با مرگ عزیزش دست و پنجه نرم کرده است. به قدری تحمل این درد برایش سخت است که آرزوی مرگ دارد تا بتواند در کنار عزیز از دست رفته‌اش باشد! هر انسانی بعد از فوت عزیزش ممکن است این افکار در ذهنش جولان دهد. برای برخی بیشتر و برای برخی کمتر. گاهی چنان این افکار شدت می‌گیرد که برخی آرزوی مرگ می‌کنند! 

آنچه که از آموزه‌های قرآن کریم و حدیث ائمه اطهار علیهم‌السلام مشخص است، اگر آرزوی مرگ ناشی از کم‌صبری و بی‌تابی در برابر مشکلات دنیایی باشد، به هیچ عنوان جایز نبوده و روا نیست. چراکه سختی‌ها و گرفتاری‌ها در این دنیا مسیری برای امتحان هر کدام از ماست و وقتی در برابر امتحان آرزوی مرگ می‌کنیم، درواقع نشانی از عجز و ناتوانی ماست. 

اما وقتی فردی با از دست دادن عزیزش خودش را هم باخته است، چطور با این درد دست و پنجه نرم کند؟ چطور آرزوی مرگ را که کراهت دارد از سر خود بیرون کند؟ طبق روال هر هفته‌مان این گزارش را به عنوان هدیه‌ای هرچند کوچک برای اموات‌مان می‌نگاریم تا هم شما با خواندش و هم ما با نوشتنش تسکین بگیریم و توشه‌ای برای اموات‌مان بفرستیم. 

امام علی (ع) فرمود: «فراوان یاد مرگ و روز خروج از قبر‌ها و ایستادن مقام خداوند کنید، تا مصیبت‌ها برایتان آسان شود».

 این جمله مرهم دردتان است

در گزارش‌های پیشین گفته‌ایم که با فرستادن توشه و هدیه در قالب خیرات و خواندن قرآن هم تسکینی بر زخم خود بگذارید، هم برای عزیز از دست رفته‌تان کمکی به آن دنیا بفرستید. اما گاهی برخی افراد چنان با مرگ عزیزشان از خود بیخود می‌شوند و دچار یاس و ناامیدی می‌شوند که این حرف‌ها رویشان اثر نمی‌گذارد. اگر قدرت پذیرش درد و از دست دادن را نداشته باشند هم دیگر بدتر. اما «علی سراج»؛ طلبه حوزه مشکات در این باره مرهمی پیشنهاد می‌کند تا فرد آرام بگیرد یا اطرافیان با توسل با این ابزار او را آرام کنند. 

این طلبه می‌گوید: «اصولا توجه به این نکته و درک این جمله که پایان کار همه ما مرگ است و همه کس جز خدا از بین رفتنی است، باعث می‌شود که شخص مصیبت زده آرام بگیرد. برای آرام شدن بهتر است زندگی ائمه اطهار و امامان را سرلوحه قرار بدهیم. مثلا در کربلا وقتی حضرت زینب از مرگ بنی هاشم طاقتش طاق می‌شود، امام حسین (ع) او را چنین دلداری می‌دهد: «خواهرم، بدان که اهل زمین همه می‌میرند و هر چیز جز ذات خدا نابودشونده است.» (کل شیء هالک الا وجهه - قصص: ۸۸)» (امالی طوسی، ص ۵۴۷) 

یا مثالی دیگر از زندگی پیامبران که می‌تواند کمک کننده باشد؛ حضرت رسول (ص) هنگام مرگ فرزندش ابراهیم اشک ریخت، ولی از آه و ناله نهی فرمود و خطاب به جسد فرزندش گفت: «اگر این نبود که مرگ وعده‌ای حق و وعده‌ای راستین است و پسینیان به پیشینیان خواهند پیوست، بیش از این برایت غمناک می‌شدیم.» (مسکّن الفواد، ص ۱۰۳) همچنین از امام علی (ع) نقل شده است که فرمود: «فراوان یاد مرگ و روز خروج از قبر‌ها و ایستادن مقام خداوند کنید، تا مصیبت‌ها برایتان آسان شود». (خصال صدوق، ج ص، ص ۶۱۶).

 دیدار با مردگان یاد مرگ را در دل افزایش می‌دهد، و یاد مرگ باعث آسان شدن مصیبت‌ها برای شخص می‌شود.

یاد مرگ چه کمکی به انسان مصیب دیده می‌کند؟ 

در دین‌مان توصیه اکید شده است، هنگام رسیدن مصیبت، شخص «انا لله و انا الیه راجعون» بگوید؛ سراج طلبه حوزه مشکات در این باره می‌گوید: «ذکر «انا لله و انا الیه راجعون» توجه دادن به این نکته است که همه ما خواهیم مُرد و به سمت خدا باز خواهیم گشت. اصولا یاد مرگ امور دنیا را برای آدمی سهل‌تر می‌کند و دل کندن از آن‌ها را آسان‌تر می‌سازد؛ چنانکه رسول خدا (ص) فرمود: «زیاد یاد مرگ کنید تا تو را از [اندوهِ]دنیا برهاند». (تحف العقول، ص ۳۵) 

سراج همچنین می‌گوید: «رفتن به قبرستان یا حضور در تشییع جنازه باعث یاد مرگ می‌شود، زیرا گرچه آدمی به مردن خود و دیگران علم و آگاهی دارد، ولی اطلاع عقلی کافی نیست، بلکه احساسات و عواطف انسان با تحریک حواسش بیشتر تحریک می‌شود؛ وقتی آدمی به قبرستان وارد می‌شود و به چشم همه مردگان را می‌بیند، این باور در اعماق وجودش ریشه می‌دواند که مرگ حق است و قطعی است و راهی جز آن نیست.»

امیرالمؤمنین علی (ع) در این باره می‌فرماید: «به تشییع جنازه برو، چرا که این کار آدمی را به یاد مرگ و آخرت می‌اندازد. (دعائم الإسلام، ج ۱، ص ۳۲۲) امام علی (ع) در نهج البلاغه می‌فرماید: «تعجب می‌کنم از کسی که مرگ را فراموش می‌کند، در حالی که می‌بیند مرگ افراد را. (نهج البلاغه، حکمت ۱۲۶) 

با این اوصاف رفتن به قبرستان و دیدار با مردگان یاد مرگ را در دل افزایش می‌دهد و یاد مرگ باعث آسان شدن مصیبت‌ها برای شخص می‌شود. 

اموات دست‌شان از این دنیا کوتاه است، پس بهتر و بیشتر از هرزمانی می‌توانیم برای آن‌ها عشق بفرستید و خودتان را به آن‌ها ثابت کنید! 

به اموات‌تان بی‌توجهی نکنید! 

در زندگی دنیوی تمام تلاش‌مان را می‌کنیم و به هرچیزی تمسک می‌جوییم تا راحتی و آسایش فردی که دوستش داریم را تامین کنیم و هرکاری از دست‌مان بربیاید برای بیشتر شدن آرامش آن فرد انجام می‌دهیم و در مقابل تلاش می‌کنیم آنچه عزیزمان را در فشار و سختی قرار می‌دهد را انجام ندهیم یا او را از آن موقعیت سخت دور کنیم؛ این دقیقا در مورد اموات‌مان در زندگی اُخروی هم جواب می‌دهد، اگر از طرف مردگان‌مان اعمال خیر انجام دهیم، یا ثواب اعمال خیرمان را به آن‌ها نسبت دهیم، به ایشان سود می‌رساند و سختی‌های برزخی را از ایشان برطرف می‌سازد. 

یا اگر کار خوبی انجام دهیم و یک خدا بیامرزد نصیب اموات می‌شود این مثابه همان ابزاری است که آرامش عزیز از دست رفته ما را فراهم می‌کند، در مقابل هم برخی از کار‌ها که لعنت و نفرین نصیب اموات ما کند، آرامش را از آن‌ها می‌گیرد. همچنین بی‌توجهی و از یاد بردن اهل قبور هم به آن‌ها به طریق دیگری آسیب می‌رساند، تصور کنید فرزندتان یا مادرتان یا... در یک موقعیت بدی قرار دارد؛ خانه‌اش در حال سوختن است و خودش در آتش در حال جزغاله شدن است و شما حتی به آن‌ها تلفن هم نمی‌کنید یا به سراغ‌شان هم نمی‌روید تا ببینید چطور می‌توانید او را از آتش نجات دهید! اموات دست‌شان از این دنیا کوتاه است، پس بهتر و بیشتر از هرزمانی می‌توانیم در این موقعیت برای آن‌ها عشق بفرستید و خودتان را به آن‌ها ثابت کنید! 

 مردگان با رحمت فرستادن بر آن‌ها و طلب آمرزش برای ایشان که شخص بگوید: «خدا فلانی را رحمت کند یا خدا فلانی را بیامرزد» خوشحال می‌شوند.

هدیه‌های ماندگار و کوچک برای اهل قبور

امام صادق ع فرمود: «یکی از ثواب‌هایی که پس از مرگ شخص به او می‌رسد، این است که فرزند صالحی تربیت کرده باشد که بعد از مرگِ والدینش برای آن‌ها دعا کند و طلب آمرزش نماید، و از طرف آن‌ها حج به جا آورد و صدقه بدهد و برده آزاد کند و از طرفشان نماز بخواند. راوی می‌پرسد: می‌توانم در حجّ خویش آن‌ها را شریک کنم؟ امام پاسخ مثبت می‌دهند.» (کافی، ج ۷، ص ۵۷). 

باز شخصی از امام صادق ع می‌پرسد: «از طرف میّت، نماز بخوانم؟ حضرت پاسخ می‌دهد: بله، حتی گاه مرده در تنگنا است و خدا این تنگی را گشایش می‌دهد، و به او گفته می‌شود: به خاطر نمازِ فلان‌دوستت این تنگی از تو برطرف شد.» سپس فرمود: «مردگان با رحمت فرستادن بر آن‌ها و طلب آمرزش برای ایشان (که شخص بگوید: خدا فلانی را رحمت کند، خدا فلانی را بیامرزد) خوشحال می‌شوند، همانطور که زندگان با هدیه دادن به ایشان خوشحال می‌شوند.» (من لا یحضره الفقیه، ج ۱، ص ۱۱۷) 

سراج طلبه حوزه مشکات می‌گوید: «حتی دعا برای والدین هنگام سر زدن به قبر آن‌ها، باعث می‌شود که [والدین برای فرزند دعا کنند و]خداوند دعای فرزند را مستجاب کند؛ چنانکه امیر المؤمنین ع می‌فرماید: شخص باید حاجتش از خدا را بر سر مزار پدر و مادرش بخواهد، بعد از این‌که برای آن‌ها دعا [و طلب آمرزش]کرده باشد. (خصال، ج ۲، ص ۶۱۸).» 

چقدر به مرگ فکر کنیم؟ 

بر اساس آموزه‌های قرآن کریم و حدیث اهل بیت علیهم‌السلام، انسان در هر روز و بلکه هر لحظه باید به یاد مرگ و سفر ابدی و حتمی خود از دنیا به عالم دیگر باشد. پیامبر اکرم (ص) در حدیث معروفی می‌فرمایند: «با هوش‌ترین مؤمنان کسی است که بیش از همه به یاد مرگ باشد و بیش از همه آماده آن باشد». 

از جمله روش‌های تربیتی رسول خدا (ص) در تربیت یارانش، یاد مرگ بود که چیزی، چون یاد مرگ آدمی را از فرو رفتن در گنداب پلیدی‌های دنیا باز نمی‌دارد؛ و امیرمومنان (ع) نیز بر این روش در تربیت بسیار سفارش نموده است: «هان! بر هم زننده لذّتها، و تیره کننده شهوت‌ها، و بُرنده آرزو‌ها را به یاد آورید، آن‌گاه که به کار‌های زشت شتاب می‌آرید.» (نهج البلاغه، خطبۀ ۹۹) 

ملاقات‌های هفتگی با اموات را در اولویت بگذارید! 

در پایان باید بگوییم که با ملاقات‌های هفتگی با اهل قبور این فرصت را هم به خودتان و هم به اموات‌تان بدهید تا زندگی بهتر و سالم‌تری هم شما در این دنیا و هم آن عزیز در آن دنیا داشته باشد. زیارت اهل قبور راز بزرگی در دل خود نهفته دارد که جز با انجام دادن آن قادر به درکش نیستید! همان موقیعیت‌هایی که به مزار اموات خیره شده‌اید و به این فکر می‌کنید او، الان کجاست؟ در چه حالی است؟ روحش در آرامش است؟ چطور می‌توانم کمکش کنم؟

همچنین این دیدار شما را از ارتکاب به گناه و چسبیدن به این دنیا مصون نگه می‌دارد! پس از این موقعیت استفاده کنید حتی اگر قادر به ملاقات هفتگی نبودید، ماهانه این کار را انجام دهید و اگر از عزیزتان دور بودید دورادور یادش را در قلب‌تان زنده نگه دارید!

منبع: فارس