سنگ‌نوشته‌ها از جمله اسناد معتبر و دست اولی هستند که به بازنشانی تاریخ و باستان‌شناسی یک ناحیه یا سرزمین می‌پردازند و اوضاع و احوال سیاسی و اجتماعی یک منطقه را در یک برهه زمانی مشخص به تصویر می‌کشند. از سوی دیگر سنگ‌نوشته‌ها؛ دیدگاه‌ها و تفکرات ساختار قدرت و شرایط مذهبی حاکم بر جامعه را در یک بعد زمانی مشخص در پیش روی ما قرار می‌دهند. 

در همین زمینه ابوالحسن اتابکی (دانش آموخته زبان‌های باستانی و دکتری تاریخ) از کشف کتیبه نادری خبر داد که در سده‌های نخستین اسلامی با نام «الله…» روی صخره‌های سرزمین پارس به نگارش درآمده است و گفت: این سنگ نوشته که در یک «قاب کوچک پاک تراشی»، نگاشته شده تاکنون یکی از قدیمی‌ترین سنگ نوشته‌هایی است که با نام «الله…» روی صخره‌های فارس حکاکی شده است. 

به گفته این پژوهشگر، با سقوط شاهنشاهی ساسانی و گسترش قلمرو اسلامی، خط کوفی که ریشه در خطوط آرامی داشت (و برگرفته از خط سریانی بود)، جایگزین خط پهلوی شد. این خط در ابتدا فاقد «إعراب» و «نقطه گذاری» بود، اما در همان سده اول اسلامی سیر تکاملی را پذیرفت و تا سده پنجم اسلامی هنوز به شکل تحریری و تزیینی مورد استفاده قرار می‌گرفت، اما در سده سوم هجری هنگامی که ابوعلی محمد شیرازی (ابن مقله)؛ «خط نسخ» را از خط نبطی وضع نمود، خط کوفی از رونق افتاد و «خط نسخ» جایگزین آن شد. 

نجمه ابراهیمی (کارشناس ارشد تاریخ) نیز در این رابطه گفت: گمان می‌رود، نگارش این سنگ نوشته از سده‌های سوم به بعد روی صخره‌های این مکان شکل گرفته و از آنجا که این صخره مشرف به قلعه‌ای‌ست که دارای چشمه و آب انبار می‌باشد و ساکنان آن از محیط امنی برخوردار بوده‌اند و با اشاره به «کتیبه‌های سردری به خط نسخ» که وابسته به شهری در کنار این قلعه کوچک بوده، بازه زمانی این کتیبه را هنگامی باید قلمداد نمود که اعراب مسلمان تسلط همه جانبه خود را بر نواحی فارس گسترش داده‌اند.

وی گفت: با وجود اینکه بخشی از سرزمین‌های امپراطور روم، شمال آفریقا و تمامی نواحی ایران بوسیله اعراب مسلمان گشوده شد، اما ایرانیان تنها قومی بودند که زبان و فرهنگ خود زنده نگه داشتند و با ایجاد جنبش «شعوبیه» و تشکیل حکومت‌های محلی، چون «سامانیان» و «صفاریان» به بازسازی هویت و فرهنگ ایرانی در همان سده‌های نخستین اسلامی پرداختند.

او گفت: از آنجا که اعراب آن زمان فاقد پیشینه کشورداری و بروکراسی دیوانی و اداری بودند توانستند با اتکا به اندیشمندان ایرانی، شیوه حکومت داری ساسانی را ادامه بخشند. 

اتابکی نیز در پایان اذعان داشت: در هر حال این اسناد بخشی از تاریخ سرزمین ایران را دربرمی‌گیرند و منعکس‌کننده حوادث تاریخی و رویداد‌های هستند که نیاکان ما روزگاری با آن روبرو بوده‌اند. با توجه به اینکه این سنگ نوشته در ارتفاع محدودی قرار گرفته و دسترسی به آن آسان می‌نماید بخشی از آن، در دوره‌های بعد مورد تخریب قرار گرفته که پسوندی در کناره واژه «الله» بوده است.

منبع: ايلنا