حالا دیگر همه آن‌هایی که گذرشان به آرامستان می‌افتد به دیدن این مادر و شنیدن ناله‌های سوزناکش عادت کرده اند، مویه‌های سوگ پسر را زمزمه می‌کند، آوای حجیم از غم او را کسی یارای دوام آوردن ندارد و با اندکی درنگ در کنار این مادر به غم او احترام می‌گذارند تا رنج او را انکار نکرده باشند.

مادر سوگواری که شغل پسر جوانش نوازندگی در سور‌های (شادی) مردم بوده حالا در نتیجه یک آیین نابجای به جا مانده از روزگاران گذشته تیری که می‌بایست به نشان شادی و جشن هوایی شلیک می‌شد بر قلب او نشسته و روز‌ها است که ماندن بر مزار پسر جوانش را بر رفتن به خانه ترجیح می‌دهد.

بالای مزار پسر جوان بنری بزرگ نصب شده در حالتی که مشغول نواختن ساز شادی و زندگی است، نمایی از زندگی اوست که در دیاری که به دست آوردن یک شغل چندان هم کارآسانی نیست توانسته به مدد هنری که دارد در سور‌ها و جشن‌های مردم نوازندگی کند و حالا دیگر خبری از آن همه شور و هیاهوی زندگی نیست و در سکوت مرگ تنها نوای حزین گرفته مادر است که تا دوردست‌ها هم می‌رود.

گلوله‌ای شلیک و عروسی به عزا تبدیل می‌شود، جان نازنین یکی جوان که از شور زندگی سرشار بود به ناگاه از شاخسار تن پرمی‌کشد و خانواده‌ای را به سوگ می‌نشاند، خاصه مادران را که فرزندان خود را جگرگوشه می‌نامند و خاری اگر در پای آنان برود، قلب مادر به درد می‌آید، یادآور قطعه سوزناک قلب مادر که اصل آن سروده شاعر فرانسوی یا آلمانی است و ایرج میرزا، شاعر بزرگ معاصر، آن را به فارسی سروده است، چندان ماهرانه که گویی از آن اوست!

آیین مرگبار شلیک گلوله در جشن عروسی رسمی کهن است که گاه چشم برهم زدنی شادی را به شیون فرو می‌کشد و اشک را به جنگ لبخند می‌فرستد، شادی سطحی گذرا غمی بزرگ می‌آفریند و داغی عمیق پدید می‌آورد، آمیخته به زخمی ناسور که هرگز التیام نمی‌پذیرد و با هر بار تداعی شدن اشک می‌دواند در چشم‌های مادری که در فقدان فرزند جوانمرگ خود به یکباره پیر می‌شود و خندیدن از ته قلب را برای همیشه از یاد می‌برد، اگرچه خاک رشته مهر را می‌گسلد و گذشت زمان بر عمیق‌ترین زخم‌ها مرهم می‌گذارد، اما و هزار، اما که با مرگ عزیزان حفره‌هایی در قلب‌هایمان پدید می‌آید که دیگر هیچ چیز نمی‌تواند آن‌ها را پر کند، همچنان که جای خالی رفتگان را هیچ‌کس پر نخواهد کرد و راست این است که ما با مرگ عزیزانمان رفته‌رفته کم و ذره ذره گم می‌شویم.

رسم تیراندازی در مراسم شادی و عروسی از گذشته‌های دور در لرستان وجود داشته و به خصوص در سال‌های اخیر همین رسم باعث کشته شدن افرادی اعم از مهمانان دعوت شده به عروسی و یا عضوی از خانواده میزبان شده است، هر یک از ساکنین در مناطقی از جمله لرستان و سایر مناطقی که این رسم در آن وجود دارد، بار‌ها می‌توانند با این پدیده اجتماعی مواجه شوند، آیینی که در آن فردی در یک مراسم شادی تفنگش را روبه آسمان می‌گیرد و با شلیک تیر‌هایی که معمولا هم همیشه به مقصد آسمان نمی‌نشینند به زعم خودشان می‌خواهند شادی مراسم را تکمیل کند و خرسند از این است که توانسته تمام توجهات را به سمت خود جلب کند.

جلب توجهی که گاه با جان افراد بازی می‌کند، آخرین حوادث اینچنینی به مرگ جوانی ۲۷ ساله در یکی از محلات بروجرد ختم شد.

در این خصوص فرمانده انتظامی بروجرد می‌گوید: در پی اعلام خبری به مرکز فوریت‌های پلیسی ۱۱۰ مبنی بر تیراندازی منجر به قتل در یکی از مناطق شهرستان بروجرد، بررسی موضوع به صورت ویژه در دستور کار ماموران انتظامی قرار گرفت، ماموران پلیس در بررسی‌های اولیه مطلع شدند که جوانی ۲۷ ساله در یک عروسی به هنگام شادی با اسلحه شکاری هدف قرار گرفته که منجر به مرگ وی شده است.

سرهنگ "مهدی مهدوی کیا" افزود: پلیس تاکید ویژه‌ای بر فرهنگ‌سازی، آموزش و همکاری سایر نهاد‌ها و دستگاه‌های مسوول داشته و بر این باور است که می‌توان رسوم پسندیده را جایگزین رسم غلط و خطرناک تیراندازی در جشن‌ها و مراسم‌های عروسی کرد.

وی تاکید کرد: امیدواریم با همکاری آگاهانه مردم، شاهد آرامش مطلوب بر مراسمات شادی و پیشگیری از وقوع قتل‌های ناشی از تیراندازی در جشن‌ها باشیم.

همدلی ریش سفیدان در کاهش آسیب‌ها

به دنبال این حادثه یک گردهمایی با حضور بزرگان و ریش سفیدان بروجرد در منطقه آبسرده این شهرستان برگزار شد که هدف این گردهمایی پیشگیری از درگیری و نزاع‌ها و برچیدن رسم غلط تیراندازی در مراسمات عروسی و عزا بود، در گردهمایی بزرگ ریش سفیدان و بزرگان ایلات شهرستان بروجرد تفاهم نامه برچیده شدن تیراندازی در مراسمات عروسی و عزا قرائت و امضا شد.

فرمانده انتظامی لرستان در این خصوص گفت: همدلی و همفکری بزرگان و ریش سفیدان برای حل مسایل هر منطقه باعث پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی می‌شود، بزرگان و ریش سفیدان در بین مردم جایگاه والایی دارند و باید از نفوذ کلام خود برای رفع مشکلات استفاده کنند.

یحیی الهی افزود: انتظار داریم رسم غلط تیراندازی در مراسم عروسی برچیده شود که برای رسیدن به این هدف ریش سفیدان و بزرگان با نفوذ کلام خود می‌توانند باعث برچیده شدن این رسم غلط شوند تا شادی‌ها به عزا تبدیل نشوند.

اعمال مجازات استفاده از سلاح گرم

تیراندازی در مراسم عروسی را می‌توان یک مشکل اجتماعی نامید در عین حال این واژه مفهومی نسبی دارد، بطوری که به فرهنگ و هنجار‌های جوامع مختلف بستگی دارد و می‌توان آن را مطابق فرهنگ هر جامعه تعریف و تبیین کرد و از دیگاه قضایی هم می‌توان با اعمال محدودیت‌هایی به برچیده شدن آن سرعت بخشید.

کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی می‌گوید: رسم تیراندازی در مراسم شادی و عروسی از گذشته‌های دور در لرستان وجود داشته و به خصوص در سال‌های اخیر شاهد مرگ افرادی بر اثر این رسم غلط در لرستان و سایر استان‌های همجوار بوده ایم که بدلیل استفاده از سلاح در این مراسم شادی و عروسی رخ داده است.

آرام سلیمی منش بیان کرد: این رسم در برخی از استان‌های کشورمان از جمله لرستان، خوزستان، فارس، کرمان، کهگیلویه و بویراحمد رواج دارد، از حیث ریشه یابی تیراندازی در مراسم عروسی و عزا دلایل مختلفی بیان شده است، گروهی که تمایل به انجام این کار دارند معتقدند که این عمل جزو سنت‌های دیرین ماست و نباید به هیچ وجه تعطیل شود.

وی با بیان اینکه بطور کلی سلاح به ۲ دسته گرم و سرد تقسیم می‌شوند، گفت: در قوانین مدونه فی الحال به سلاحی که هنگام استفاده، شعله، حرارت و صدا ایجاد کند، سلاح گرم گفته می‌شود بر همین اساس قانونگذار استفاده از آن را تحت شرایط و ضوابط خاصی پذیرفته و حتی در مواردی نیز مجوز پیگیری قضایی را به جهت استفاده از آن لازم دانسته است تا امنیت جانی اشخاص تامین گردد.

سلیمی منش افزود: مقنن به دلیل خطرناک بودن سلاح گرم برای آن مجازات تعیین کرده به نحوی که استفاده از سلاح گرم در برخی جرایم موجب تشدید مجازات برای مباشر خواهد شد، مانند ارتکاب سرقت با سلاح گرم که نسبت به سایر موارد کیفر شدیدتری دارد بدین سان نگهداری و حمل سلاح گرم در ایران جرم محسوب شده و با مجرم طبق قانون برخورد می‌شود.

این کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی گفت: تمامی مواردی که اشاره شد، اقدامات قانونگذار در جهت ایجاد امنیت در جامعه و برقراری نظم و آرامش برای زندگی شهروندان است که حتی برای نگهداری از سلاح نیز مجوز‌های خاص قانونی باید کسب گردد با این حال که محدودیت‌های قانونی لازم در این زمینه وجود دارد، اما به دلیل رسم آسیب زا تیراندازی در عروسی شاهد حمل اسلحه توسط اشخاص فاقد صلاحیت هستیم که تهدیدی برای مردم و جامعه محسوب می‌شوند.

سلیمی منش اضافه کرد: در تحلیل علل موثر در پیدایش و ترویج تیراندازی در مراسمات به خصوص در مراسم عروسی نمی‌توان به یک علت اکتفا کرد بلکه علل متعددی موجب شکل گیری آن شده اند بطوری که در حال حاضر می‌توان آنرا یک مسئله اجتماعی نام برد که نتیجه تجمع و رشد عوامل تشکیل دهنده آن در مدت طولانی بوده است.

وی افزود: اولین علت این رخداد سنت پذیرفته شده برخی از طوایف مختلف لرستان و بعضی استان‌های همجوار که نسل به نسل در حال انتقال بوده است که نه تنها قبحی بر آن نیست بلکه ترک آن باعث ناراحتی گروهی در جامعه می‌شود اشاره داشت که در مراسمات عروسی یا عزا افرادی موافق این عمل هستند و این گروه باعث ترویج این رسم آسیب زا می‌شوند و در مقابل فرهنگ کل جامعه مقاومت می‌کنند.

این کارشناس جرم شناسی گفت: دلیل دوم، عدم برخورد قانونی لازم در سال‌های اخیر با این پدیده بوده است، زیرا همانگونه که فوقا اشاره گردید استفاده از سلاح دارای ضوابط قانونی است و مجوز استفاده از سلاح در مراسمات مبنای قانونی ندارد و اقدام به این امر طبق قانون جرم بوده و از جرایم عمومی بشمار می‌رود، اما به دلیل اینکه نهاد‌های قضایی به ندرت نسبت به این عمل واکنش نشان میدهند، گروهی که اقدام به این عمل می‌نمایند، از جرم بودن آن به نحو موثری آگاه نیستند و بعضا شاهد تیراندازی‌های بسیار سهمگین در مراسمات عروسی هستیم.

سلیمی منش یادآور شد: شایسته است که قوه قضاییه به عنوان متولی پیشگیری از جرم در جهت جلوگیری از هرگونه صدمه جانی در مراسمات عروسی در دو جهت گام بردارد طوری که اولا با آگاهی سازی جامعه مبنی بر جرم بودن این رسم آسیب زا اقدامات لازم را انجام دهد و همچنین با مساعدت سایر نهاد‌ها در پی فرهنگ سازی جهت حذف این مراسم غلط با مشورت بزرگان طوایف و با کمک آن‌ها به نحو مطلوبی در جهت کنترل و حذف این فرهنگ آسیب زا تلاش نماید.

نکوهش جمعی راهکاری برای برچیده شدن رسوم غلط اجتماعی

مسایل اجتماعی در تعریف جامعه شناختی آن به موضوعاتی گفته می‌شود که برای بسیاری از مردم جامعه ظهور وبروزو تاثیر آن ملموس بوده ومیزان تکرار آن از حدمعینی بیشتر باشد و جامعه آن را به عنوان پدیده‌ای نامطلوب و ناهنجارتلقی کنند. به عبارتی دیگر؛ مساله اجتماعی هم به لحاظ عینی و واقعی دارای تاثیرات نامطلوب است و هم از منظر ذهنی و ارزشی در جامعه این موضوع را نامطلوب بدانند

کارشناسان و پژوهشگران اجتماعی در تحلیل مساله اجتماعی رسم تیراندای در مراسم عروسی بر این باورند که؛ مسایلی در جامعه ما وجود دارند به رغم اینکه دارای اثرات زیانبارو منفی زیادی هستند، ولی جامعه آن‌ها را به لحاظ ذهنی و ارزشی منفی ارزیابی نمی‌کند و آن‌ها را به عنوان مساله اجتماعی تلقی نمی‌کند تا بدنبال حل آن مشکل باشد. تیراندازی در مراسم عروسی و جشن‌ها یکی از این مسایل اجتماعی است که به رغم اثرات زیانبار هنوز در میان جامعه به عنوان یک مساله اجتماعی تلقی نمی‌شود.

این رسم در گذشته نماد شجاعت و دلیری فردی که اسلحه به دست بوده است را داشته، اما همین رسم با گذر زمان اسلحه در اختیار افرادی قرار گرفته است که صلاحیت و توان استفاده را ندارند و نتیجه آن بروز حوادثی مرگبار است که همواره هم تکرار شده است.

پژوهشگران اجتماعی بر این نکته تاکید دارند؛ وقتی تیراندازی در ملاءعام و در جشن‌ها و مراسم‌ها به صورت عینی دارای پیامد‌های اجتماعی و روانی ملموس وخطرناکی هست جامعه نیز آن را از منظر ذهنی و فرهنگ عمومی به عنوان یک رفتار نابهنجار معرفی کند و با نکوهش آن در اصلاح این رفتار فرهنگی کوشا باشیم. علاوه بر این نهاد‌های انتظامی و قضایی نیز در اجرای وظیفه قانونی خود با این پدیده نابهنجار که مخل امنیت فردی و اجتماعی است به صورت جدی مقابله کنند.

پرسش این است که آیین‌های ویرانگری از این دست تا کی باید تحمل شوند، وقتی جان‌های عزیز بسیاری را از زیستن بازمی‌دارند و در خاک مهربان‌ترین قلب‌ها لاله‌های سرخ داغ می‌کارند؟ چه‌گونه می‌توان بی حِرمان و گزند شادمانه زیست و از تفنگ که با پود و تار فرهنگ لُر درهم‌تنیده است، ابزاری مرگ‌آور نساخت، بلکه آن را یادگاری کهن دانست که باید به تاریکنای صندوق‌ها و هزارتوی پستو‌ها تبعید شود. وقت آن است که طرحی نو در اندازیم؛ طرحی که شمایل اصلی آن وداع با اسلحه است؛ وداع با اسلحه برای آری گفتن به زندگی و زندگی بخشیدن به نسل‌های نوظهور و شادمانه رقصیدن در جشنی که برای شادی ابداع شده است.

وقت آن است که زنجیره تعصبات قومی را بگسلیم و با ارج نهادن به وجوه زندگی‌بخش سنت قومی، از سویه‌های مرگ‌آور آن خلاصی یابیم.

منبع: ایرنا