به نقل از روابط عمومی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، جلسه بررسی الزامات، چالش‌ها و راهکار‌های توسعه گردشگری سلامت با حضور رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، نمایندگان وزارتخانه‌ها، دستگاه‌های اجرایی و فعالان بخش خصوصی به میزبانی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی برگزار شد.

بابک نگاهداری رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در این جلسه با تشریح فعالیت‌های مرکز پژوهش‌های مجلس در بررسی لایحه برنامه هفتم توسعه اظهار داشت: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی بر اساس وظایف تعریف شده خود، علاوه بر مجلس شورای اسلامی، به سایر نهاد‌های دولتی و حاکمیتی راهکار و مشورت ارائه می‌دهد و در همین راستا نیز تلاش می‌کند از پنجره فرصت برنامه هفتم توسعه استفاده کند و با ورود به موضوعاتی که برای کشور حائز اهمیت است، نتایج بررسی‌های کارشناسی خود را در اختیار مجلس شورای اسلامی و سایر نهاد‌ها قرار دهد.

هدف درآمدی سالیانه ۲ میلیارد یورو از گردشگری سلامت در برنامه هفتم توسعه

وی با اشاره به جایگاه گردشگری سلامت در برنامه هفتم توسعه گفت: در ماده ۷۲ لایحه برنامه هفتم توسعه به موضوع گردشگری سلامت پرداخته شده و دولت در این زمینه درآمد سالیانه ۲ میلیارد یورو را هدف خود قرار داده است.

نگاهداری جایگاه ایران در حوزه گردشگری سلامت را به نسبت پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های موجود در کشور نامناسب ارزیابی کرد و افزود: امروزه پنجره فرصت‌های مناسبی برای توسعه گردشگری سلامت در کشور به وجود آمده است که می‌تواند به تبدیل شدن ایران به عنوان یکی از مقاصد اصلی گردشگری سلامت منطقه کمک کند.

پنجره فرصت ایران در جذب گردشگران سلامت

وی خاطرنشان کرد: با افزایش سطح رفاه جامعه، مردم برای کسب خدمات پزشکی و درمانی حاضر به پرداخت هستند. همچنین هزینه خدمات پزشکی در کشور‌هایی مانند ایران نسبت به خیلی از کشور‌ها کمتر است و این موضوع زمینه را برای جذب گردشگران سلامت به کشور فراهم می‌کند. علاوه بر موارد قبلی، بررسی‌ها نشان می‌دهد که جمعیت بیشتر جوامع در حال حرکت به سوی سالمندی است و این نکته هم پنجره فرصتی مناسب برای جذب گردشگران سلامت است.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس در بخش دیگری از سخنان خود اظهار داشت: یکی از ویژگی‌های یک حکمران خوب، این است که به موقع فرصت‌های توسعه و پیشرفت را شناسایی کند و بتواند آن‌ها را تا مرحله اجرا راهبری کند.

نگاهداری گردشگری سلامت را یکی از فرصت‌های پیش آمده برای توسعه کشور دانست و گفت: ایران پتانسیل مناسبی در حوزه نیرو‌های متخصص و ارائه خدمات پزشکی دارد و این پتانسیل‌ها وقتی در معرض انتخاب و تجربه گردشگران سلامت قرار می‌گیرند، علاوه بر کسب منافع اقتصادی، موجب تقویت و شناسایی نقاط ضعف و قوت نظام سلامت و پزشکی کشور می‌شود.

یحیی نقی‌زاده محجوب مدیرکل نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در این نشست اظهار داشت: پس از گذشت حدود ۱۵ سال که گردشگری سلامت به عنوان یک سرفصل در حوزه گردشگری و سلامت کشور مطرح شده، همچنان فرصت‌هایی که در این حوزه وجود دارد، بیشتر به عنوان تهدید شناخته شده است و علت این موضوع ریشه در سیاست‌های بخشی‌نگری نهاد‌های مختلف و همچنین عدم توجه به این مقوله در سیاست‌های کلان کشور دارد.

توسعه گردشگری سلامت با تهیه و تدوین قانون جامع در این حوزه

وی تأکید کرد: بهترین راه برای توسعه گردشگری سلامت کشور، تهیه و تدوین یک قانون جامع در این حوزه است؛ به طوری که در این قانون حدود وظایف و اختیارات دستگاه‌های مختلف به خوبی تعیین شود. چنین اقدامی موجب انسجام میان نهاد‌های مختلف و از بین رفتن نگاه‌های بخشی به این حوزه می‌شود.

مدیرکل نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گفت‌: در حوزه گردشگری سلامت علی‌رغم وجود پتانسیل‌های مناسب در داخل کشور و همچنین ظرفیت پذیرش از کشور‌های همسایه، این نگرانی وجود دارد که تصویب یک قانون اشتباه موجب شود که وظایف و کارویژه‌های دستگاه‌های مختلف به درستی تعیین نشود و فرصت‌های این حوزه به تهدید و چالش تبدیل شوند.

عدم اجرای قانون بزرگترین چالش پیش روی توسعه گردشگری سلامت

حسین نیکونام رئیس جامعه گردشگری سلامت در این نشست عنوان کرد: بزرگترین چالش پیش روی توسعه گردشگری سلامت، عدم اجرای قانون توسط دستگاه‌های دولتی است و در این حوزه در بدنه کارشناسی و ستادی دستگاه‌های دولتی، تعارضات منافع متعددی میان بخش‌ها و نهاد‌های مختلف وجود دارد.

نیکونام ادامه داد: سه وزارتخانه امورخارجه، بهداشت و میراث فرهنگی در حوزه گردشگری سلامت نقش دارند و برای حل مشکل ناهماهنگی میان دستگاهی، لازم است موضوع گردشگری سلامت از سوی رئیس جمهور یا یکی از معاونان رییس جمهور راهبری و هدایت شود.

دیاکو عباسی دبیر شورای راهبری گردشگری سلامت، در این جلسه با تشریح جایگاه این شورا در حوزه گردشگری سلامت گفت: حدود ۷ سال است که بازیگران دولتی و اصلی در حوزه گردشگری سلامت در شورای راهبری گردشگری سلامت کنار هم جمع شده‌اند، اما تا کنون آن‌طور که باید این شورا اثربخشی و کارایی لازم را نداشته و لازم است در سطوح کلان اداره کشور، جایگاه حاکمیتی و قانونی این شورا در حوزه تصمیم‌سازی و سیاست‌گذاری ارتقا یابد.

عدم توجه به بازاریابی و سرمایه‌گذاری، ضعف اصلی حوزه گردشگری سلامت

عباسی همچنین ضعف اصلی حوزه گردشگری سلامت کشور را عدم توجه به بازاریابی و سرمایه‌گذاری در این عرصه دانست و خاطرنشان کرد: کشور ما به صورت بالقوه بازار‌های گردشگری سلامت مناسبی در منطقه و حتی کشور‌های سایر مناطق دنیا دارد، اما نتوانسته‌ایم در حوزه توسعه بازار گردشگری سلامت، سرمایه‌گذاری کنیم. در این راستا توجه به برندسازی، تدوین برنامه‌های راهبردی و تخصیص بودجه برای بازاریابی و تبلیغات بازرگانی، می‌تواند در جلب گردشگران سلامت اثرگذار باشد.

محمد پناهی دبیر کمیته گردشگری سلامت استان تهران تصریح کرد: مهمترین راهبردی که مرکز پژوهش‌ها می‌تواند تحقق آن را پیگیری کند، تقویت جایگاه قانونی و تصمیم‌گیری شورای راهبری گردشگری سلامت و لازم‌الاجرا شدن مصوبات آن است.

وی گفت: تغییرات مدیریتی متعدد و تغییر رویکرد در سطح کلان دستگاه‌ها، باعث تاخیر در اجرای فرآیند‌های اداری و تضعیف فعالیت‌های حوزه گردشگری سلامت می‌شود.

ظرفیت ارزشمند گردشگری تندرستی در حوزه جذب گردشگر

پناهی ظرفیت گردشگری تندرستی کشور را یک فرصت مناسب برای حوزه گردشگری کشور دانست و اظهار داشت: ایران با داشتن قدمت هفت هزار ساله در حوزه طب ایرانی، ظرفیت‌های بی‌بدیلی برای توسعه گردشگری تندرستی دارد و در مواردی مانند مزاج‌شناسی، چشمه آب‌های معدنی، بیابان‌درمانی و نمک‌درمانی می‌توانیم زمینه‌های ترویج گردشگری تندرستی را در کشور ایجاد کنیم.

جلال نائلی دبیر انجمن خدمات بین الملل سلامت در این نشست عنوان کرد: به موضوع گردشگری سلامت اولین بار در برنامه چهارم توسعه اشاره شده است و از آن زمان تاکنون، چالش اصلی این حوزه آن است که سیاست‌ها به درستی تعریف نشده‌اند و در جا‌هایی که سیاست‌های مناسبی اتخاذ شده است، از سوی دستگا‌های مختلف اجرایی و عملیاتی نشده است.

نظارت یکی از الزامات حوزه گردشگری سلامت

وی موضوع نظارت را یکی از الزامات حوزه گردشگری سلامت دانست و افزود: این نظارت باید در دو حوزه نظارت بر مراکز درمانی و نظارت بر مراکز و گروه‌های جذب گردشگر سلامت صورت گیرد.

نائلی مطرح کرد: لازم است از طریق تدوین قوانین و آیین‌نامه‌های اجرایی مصوب، وظایف سه وزارتخانه ذی‌ربط در این حوزه به خوبی مشخص شود و برنامه هفتم توسعه برخلاف برنامه‌های توسعه گذشته، بتواند موجب ارتقای جایگاه گردشگری سلامت در کشور شود.

شهلا نقدی کارشناس اداره گردشگری سلامت وزارت بهداشت با اشاره به اقدامات وزارت بهداشت در خصوص توسعه گردشگری سلامت اظهار داشت: یکی از برنامه‌های این وزارتخانه، توجه به بحث آموزش و تعریف فرآیند‌های پذیرش در مراکز درمانی سراسر کشور جهت ارائه خدمات به گردشگران سلامت است.

نقدی ادامه داد: تلاش برای تعامل و همکاری با وزارتخانه میراث فرهنگی و سایر نهاد‌ها برای تشکیل جلسات شورای راهبری گردشگری سلامت به صورت مستمر یکی دیگر از اقدامات وزارت بهداشت در این حوزه بوده است.

اسماعیل برات معاون دفتر نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در این جلسه بیان کرد: بحث گردشگری یکی از مباحث حساس در تمامی کشورهاست که بازار آن با کوچک‌ترین تغییرات و تحولات مختلف سیاسی، اقتصادی و زیست محیطی تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

برات با اشاره به تشکیل شورای راهبری گردشگری سلامت در کشور، افزود: از سال ۹۲ موضوع تشکیل شورای راهبری گردشگری سلامت مطرح شده است که هدف آن ایجاد هماهنگی بین بخشی و نهادی میان سه وزارتخانه فعال در این عرصه است و این شورا تلاش می‌کند هماهنگی‌های لازم را برای پیشبرد اهداف مرتبط با گردشگری سلامت انجام دهد.

حرمت الله رفیعی مدیرعامل انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران در این نشست تصریح کرد: متولی اصلی حوزه گردشگری کشور، وزارت میراث فرهنگی است و مفهوم گردشگری، مقدم بر مفاهیمی، چون سلامت و طبیعت‌گردی است؛ در واقع فعالیت و تصمیم‌گیری وزارت میراث فرهنگی و گردشگری باید مقدم بر فعالیت سایر وزارت‌خانه‌ها باشد.

رفیعی گفت: در دنیا ده‌ها حوزه گوناگون گردشگری مانند سلامت، مذهبی، دریایی و ورزشی وجود دارد که متولی و نهاد هماهنگ کننده تمام این حوزه‌ها، حوزه گردشگری است.

محمد گنج خانلو رئیس هیات مدیره انجمن حرفه‌ای مجتمع‌های خدمات رفاهی بین‌راهی با اشاره به تعدد نهاد‌های تصمیم‌گیر در موضوع گردشگری کشور، عنوان کرد: به عنوان نمونه دخالت معاونت‌های زائرین استانداری‌های چند استان در حوزه گردشگری، یکی از مسائل و مشکلات موجود در این استان‌هاست.

وی در بخشی از سخنان خود اظهار داشت: توجه به موضوع تقویت بازاریابی و جذب گردشگران سلامت باید به طور ویژه از سوی وزارت امور خارجه پیگیری شود. در این راستا ایجاد معاونت دیپلماسی گردشگری در وزارت امور خارجه یکی از پیشنهاد‌هایی است که می‌تواند از سوی این وزارتخانه مورد بررسی قرار گیرد.

وظایف نهاد‌ها و وزارتخانه‌های مؤثر در حوزه گردشگری سلامت مشخص نشده است

علیرضا کاظمی وفا مدیر اجرایی جامعه هتلداران استان تهران در این جلسه با اشاره به عدم هماهنگی نهادی میان بخش‌های مختلف اظهار داشت: هنوز به طور دقیق، وظایف نهاد‌ها و وزارتخانه‌های مؤثر در این حوزه مشخص نشده است؛ در حالی که در حوزه جذب و پذیرش گردشگر سلامت، تمام دستگاه‌ها و وزارتخانه‌های ذی‌ربط باید تحت راهبری وزارت میراث فرهنگی فعالیت کنند و این وزارت‌خانه باید مرجع و متولی اصلی گردشگری سلامت در کشور باشد.

کاظمی وفا همچنین عنوان کرد: هنوز در کشور ما به این جمع‌بندی نرسیده‌ایم که نگاه ما به مقوله گردشگری، یک نگاه فرهنگی- اجتماعی باشد یا یک نگاه سیاسی و مشخص کردن چنین سیاست‌ها و نگرش‌هایی، باید در سطوح کلان سیاستگذاری کشور صورت بگیرد.

محمد شهاب شهبازیان مدیرعامل پلتفرم اتاقک نیز در این نشست تعدد نهاد‌های تصمیم‌گیر در حوزه گردشگری سلامت را چالش اصلی این عرصه دانست و اظهار داشت: شرکت‌های خصوصی ایرانی توان و قدرت کافی برای فعالیت در حوزه برندسازی و بازاریابی در سایر کشور‌ها ندارند و نگاه گردشگران سایر کشور‌ها به ایران، بیشتر سیاسی است.

ظرفیت مناطق آزاد در جذب گردشگر سلامت

محمد فرزاد میرزایی مدیرکل گردشگری مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در این جلسه عنوان کرد: بررسی روند روبه‌رشد جذب گردشگر در مناطق آزاد نشان می‌دهد که در آینده نزدیک، متولی اصلی حوزه گردشگری کشور، مناطق آزاد خواهد بود. مناطق آزاد می‌توانند بستر مناسبی برای توسعه گردشگری سلامت باشند و ظرفیت‌های بالقوه‌ای مانند نیرو‌های متخصص، تخت‌های بیمارستانی، دهکده‌های گردشگری سلامت و زیرساخت‌های مناسب این مناطق، اهمیت آن‌ها در بحث توسعه گردشگری سلامت را دوچندان کرده است.

علیرضا قیومیان نماینده پلیس مهاجرت و گذرنامه فراجا در این نشست با اشاره به الزامات قانونی حضور گردشگران سلامت در کشور عنوان کرد: یکی از مشکلاتی که بعضا برای گردشگران سلامت به وجود می‌آید، اقامت غیرقانونی آنان در کشور است که تشخیص این امر طبق قانون برعهده پلیس گذرنامه است، این در حالی است که در شورای راهبری گردشگر سلامت جایگاهی برای عضویت پلیس گذرنامه دیده نشده است و این عدم حضور، باعث بروز برخی ناهماهنگی‌ها در فرآیند پذیرش گردشگران سلامت شده است.

سامانه یکپارچه برای پایش و رصد گردشگران سلامت طراحی شود

قیومیان گفت: طبق آمار‌های موجود در سامانه پلیس گذرنامه، سال گذشته حدود ۱۰ هزار ویزای درمانی در کشور به ثبت رسیده است، اما بررسی‌های دقیق‌تر و مشاهدات مختلف نشان می‌دهد که آمار گردشگران سلامت بیشتر از این مقدار است و لازم است یک سامانه یکپارچه برای پایش و رصد گردشگران سلامت و ورود و خروج آن‌ها طراحی شود.

رضا لاری پور مدیرکل حوزه ریاست سازمان نظام پزشکی کشور در این نشست با بیان اینکه ارائه بخش درمانی گردشگران سلامت منحصرا در حیطه وظایف وزارت بهداشت است، افزود: در این خصوص باید به این نکته توجه کرد که وظیفه وزارت بهداشت در حوزه گردشگری سلامت، نظارت و اعتباربخشی به درمان گردشگران سلامت است که بررسی‌ها نشان می‌دهد در این حوزه وظیفه خود را به درستی انجام داده است.

ساماندهی حوزه گردشگری سلامت با طراحی سامانه جامع رتبه‌بندی پزشکی

وی پیشنهاد سازمان نظام پزشکی برای ساماندهی حوزه گردشگری سلامت را طراحی یک سامانه جامع رتبه‌بندی پزشکی اعلام کرد و گفت: در این سامانه، رتبه‌بندی پزشکان و خدمات‌دهندگان حوزه پزشکی براساس عملکرد آنان به صورت عمومی در دسترس همگان قرار می‌گیرد و تمام فعالیت‌های این حوزه شناسنامه‌دار می‌شود و گردشگران سلامت بدون هیچ‌گونه واسطه‌گری و دلالی، می‌توانند خدمت مورد نظر خود را دریافت کنند.

در پایان این نشست مقرر شد مجموعه مباحث و پیشنهاد‌های مطرح شده و سایر گزارشات تفصیلی نمایندگان دستگاه‌های اجرایی و فعالان بخش خصوصی جمع‌آوری شود و همزمان با بررسی لایحه برنامه هفتم توسعه در کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی، این پیشنهاد‌ها از طریق دفاتر تخصصی و کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس در اختیار نمایندگان مجلس قرار گیرد.