وحید مطهری‌نیا، مدیر عملیات بازار ابزارهای نوین مالی شرکت بورس گفت: در حالت معمول، وقتی یک معامله بین یک شخص خریدار و یک شخص فروشنده انجام می‌شود، خریدار، وجه معامله را پرداخت و دارایی مورد معامله را از فروشنده دریافت می‌نماید.

برای مثال در هنگام خرید یک واحد مسکونی، خریدار، ارزش خانه را به حساب فروشنده واریز نموده و فروشنده نیز سند خانه را به نام خریدار انتقال می‌دهد. تمامی این فرایند، در زمان حال (زمان انجام توافق) انجام می‌شود، اما در معامله آتی، قرارداد انجام معامله در زمان حال بسته شده و معامله در آینده انجام می‌شود؛ مثلا برای خرید واحد مسکونی با قرارداد آتی، خریدار و فروشنده با هم قرار می‌گذارند که خانه را در یک تاریخ مشخص و با یک قیمت مشخص با هم معامله نمایند. در نتیجه در زمان انعقاد قرارداد، نه پول بین طرفین جابجا می‌شود و نه واحد مسکونی و این موضوع در تاریخ سررسید قرارداد انجام خواهد شد. 

این مقام مسئول افزود: با توجه به اینکه قیمت معامله در آینده، هم اکنون بین طرفین توافق می‌شود، خریدار اطمینان دارد که بدون توجه به نوسانات قیمت، می‌تواند در آینده واحد مسکونی را با قیمت معلوم دریافت نماید و فروشنده نیز اطمینان دارد که خانه خود را در آینده با قیمت معلوم خواهد فروخت. بنابراین در این حالت، ریسک نوسان قیمت برای خریدار و فروشنده از بین رفته و هر دو می‌توانند برنامه‌ریزی مالی لازم را برای آینده انجام دهند. این موضوع یعنی پوشش ریسک نوسانات قیمت، هدف و مزیت اصلی قراردادهای آتی است.

او بیان کرد: از طرفی با توجه به اینکه امکان انعقاد قرارداد آتی هم به عنوان خریدار و هم به عنوان فروشنده برای افراد فراهم است، در واقع این بازار دو طرفه بوده که هم امکان خرید و هم امکان فروش در آن وجود دارد. همچنین برای اینکه اطمینان از انجام قراردادها توسط اشخاص در سررسید وجود داشته باشد، قرارداد آتی توسط بورس استانداردسازی شده و بخشی از ارزش قرارداد نیز توسط اتاق پایاپای به عنوان وجه تضمین ایفای تعهدات از خریدار و فروشنده دریافت می‌شود.

او می گوید: در بازار اوراق بهادار (سهام، صندوق‌ها، اوراق بدهی و ...) نیز در حالت عادی معاملات به شکل نقد انجام می‌شود. به این معنی که خریدار، وجه مورد نیاز برای خرید سهام یا واحد صندوق را پرداخت نموده و مالک ورقه بهادار می‌شود. اما وقتی قرارداد آتی روی اوراق بهادار تعریف می‌شود مشابه مثال قبل، خریدار و فروشنده با هم قرارداد می‌بندند که سهام یا واحد صندوق را به یک قیمت مشخص در تاریخ تعیین شده (تاریخ سررسید) با هم معامله کنند. در این حالت نیز پوشش ریسک تغییرات قیمت اوراق بهادار انجام می‌شود.

به گفته مطهری نیا، امکان انجام قراردادهای آتی در خرداد ماه امسال روی سهام و اوراق بدهی فراهم شده بود. روز چهارشنبه ۲۱ تیر، انجام معاملات قرارداد آتی صندوق‌های قابل معامله (ETF) نیز روی نماد صندوق اهرم امکان‌پذیر شد.

او گفت: نماد این قرارداد آتی «جهرم0207» است و اشخاصی که در این نماد با هم معامله می‌کنند در واقع قراردادی منعقد می‌نمایند که واحدهای صندوق اهرم را در تاریخ 22 مهر امسال با هم معامله نمایند. قیمت و حجم قرارداد با توجه به قیمت و حجم معاملات در نماد فوق، توسط خریداران و فروشندگان تعیین می‌گردد. نماد جهرم0207 اولین نماد از قراردادهای آتی صندوق‌های ETF بوده که به تناسب استقبال بازار سرمایه، این قراردادها روی سایر صندوق‌ها و سایر سرررسیدها نیز معرفی خواهد شد.

او بیان کرد: دسترسی به بازار آتی صندوق‌های ETF از طریق نرم‌افزارهای معاملاتی در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دارد. افرادی که تمایل دارند از این ابزار استفاده کنند باید درخواست دسترسی به بازار را به کارگزار خود ارائه نمایند. همچنین بازارهای مشتقه از جمله آتی و اختیارمعامله، بازارهایی تخصصی هستند و توصیه می‌گردد پیش از کسب دانش کافی از فرآیندها و ریسک‌های موجود، از این ابزارها استفاده نشود.