لجن اسیدی، عمده‌ترین مواد زائد حاصل از بازیابی روغن در کارخانه‌های تصفیه روغن است که در مرحله شستشو اسید تولید می‌شود و تخلیه آن در طبیعت می‌تواند با آلودگی آب و خاک، بیماری زا باشد.

این ماده سیاه و بدبو معمولا در طبیعت تخلیه می‌شود. معمولا لجن‌های اسیدی از حدود ۴۰ سال گذشته تاکنون که بازیافت روغن‌های کار کرده در ایران آغاز شد که در مناطق مختلف به شکل ابتدایی در محیط زیست تخلیه شده است.

تیر خلاص بر پیکره محیط زیست با آزادسازی لجن اسیدی

از جمله پسماند‌های صنعتی که این روز‌ها در برخی از نقاط کشور توسط شرکت‌های نفتی و صنعتی تولید می‌شود، پسماند ناشی از تصفیه روغن است که به دلیل استفاده از اسیدسولفوریک برای تصفیه آن به لجن تبدیل شده و در طبیعت موجب اسیدی شدن خاک خواهد شد و کیفیت خاک را از بین خواهد برد.

این لجن اسیدی جزو مواد زاید خطرناک دسته بندی شده است و دفع صحیح آن نیز با مشکلاتی روبروست.

این مواد درصورت عدم مدیریت پسماند تولیدی ناشی از فعالیت این صنایع وتخیله کنترل نشده در طبیعت، تهدیدی جدی برای طبیعت خواهد بود و بعنوان ناسازگار با محیط زیست تلقی می شود هرچند طبیعی است که هرچقدر شدت بارش‌ها بیشتر باشد با ترکیبی که با این مواد بعمل می‌آید سریع‌تر به خاک نفوذ کرده و پروسه آلایندگی تسریع می یابد.

علاوه بر آلودگی محیط با بروز صدمات در اکوسیستم، آب و خاک و هوا را آلوده خواهد کرد. بخشی از این لجن اسیدی به مرور زمان سفت شده و به حوضچه‌های سفت تبدیل شده و بخش دیگری نیز به صورت روان بر روی زمین باقی مانده که به مرور زمان سفت خواهد شد.

 وجود صنایع عظیم در این شهر آنرا به قطع صنعتی تبدیل کرده است، پسماندهای صنعتی اصلی‌ترین عوامل مخرب محیط زیست به‌ویژه آب و خاک هستند که اگر مدیریت نشوند در درازمدت سلامت مردم را تهدید خواهند کرد.

یک فعال صنعتی ابراز کرد: اگر فعالیت صنایع نفتی در حوزه تصفیه روغن نباشد عملا روغن کارکرده بر روی زمین باقی مانده و خطرات آن به مراتب بیشتر از رهاسازی پسماند لجن است، به عبارت دیگر تصفیه روغن سوخته موجب جلوگیری از آلایندگی ناشی از روغن سوخته خواهد شد.

رهاسازی یک لیتر روغن سوخته در طبیعت یا به اصطلاح کار کرده توان آلایندگی تقریبا یک میلیون لیتر آب آب سالم را غیرسالم و غیرشرب را خواهد داشت اما محیط زیست رسیدگی به این مهم را جزو اولویت‌های اصلی خود بداند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان گفت: شناسایی واحد‌های آلاینده در استان سمنان و معرفی آن‌ها به دستگاه قضایی به جدیت در دستور کار سازمان محیط زیست قرار دارد.

ظاهری افزود: در سال ۹۸ با استفاده از تمام ظرفیت‌های قانونی اعم از ماده ۳۸ قانون مالیات بر ارزش‌افزوده (اخذ عوارض آلایندگی به میزان یک درصد از میزان فروش) هر ۳۵ واحد در فهرست واحد‌های آلاینده به سازمان امور مالیاتی معرفی و مطابق آن به دستگاه قضایی ارجاع شدند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان تصریح کرد: عمده این لجن اسیدی ناشی از فعالیت واحد‌های تولیدکننده روغن تصفیه دوم بوده که عمدتا در غرب استان و خصوصا در شهرستان گرمسار مستقر بودند و روغن‌های سوخته توسط واحد‌های تصفیه دوم روغن که ۳۵ واحد از آن‌ها در استان سمنان استقرار دارند ،تصفیه می‌شود.

وی افزود: لجن‌های اسیدی طی فرایندی از تصفیه روغن تولید می‌شوند و با توجه به اینکه در استان سمنان روشی برای مدیریت این لجن‌ها که پسماند ویژه محسوب می‌شوند، وجود نداشت.

ظاهری بیان کرد: با توجه به اقدامات سختگیرانه و تدوین ضوابط محیط زیستی قاطع واحد‌های آلاینده استان در این زمینه به فکر یافتن راه‌حلی برای رفع آلایندگی افتادند و سرانجام روشی ابداع شد که این لجن در قالب یک فرآیند شیمیایی تبدیل به قیر و به منظور صادرات مورد استفاده قرار گیرد و اینگونه بود که معضل ۲۵ ساله لجن‌های اسیدی حاصل از فرآیند تصفیه روغن سوخته موتور در استان سمنان رفع شدو از ابتدای سال ۹۹ تاکنون حتی یک قطره لجن اسیدی بر روی خاک رها نشده است.

همه واحد‌های آلاینده را براساس قانون موظف به پرداخت مالیات یک درصد از فروش، کردیم و همین سبب شده که واحد‌ها برای رفع آلایندگی همکاری بسیار خوبی با سازمان داشته باشند.

مدیرعامل این واحد تولیدی به استفاده از تکنولوژی بومی در این سال‌ها اشاره کرد و گفت: در این تحقیق علمی توانستیم با فرایندی که خودمان به صورت بومی ایجاد کردیم لجن اسیدی را در شرایط خاصی خنثی کرده و به قیر نرم تبدیل کنیم که قیر نرم تولید شده متاثر از لجن اسیدی در صنعت ایزوگام کاربرد خواهد داشت.

طی فرآیندی می‌توان از آن‌ها قیر پلیمری تولید کرد؛ که با نگاه اقتصادی و استحصال پسماند اسیدی آغشته به خاک در این منطقه می‌تواند منجر به درآمدزایی شود.

راه اندازی خط بازیافت لجن اسیدی علاوه بر برطرف کردن تبعات زیست محیطی ناشی از رهاسازی این ماده در طبیعت و ممانعت از نفوذ آن به منابع آب‌های زیرزمینی و همچنین آلودگی خاک زمینه‌ای برای تولید ارزش افزوده و ایجاد فرصت اشتغال است، مسائلی که باید با جدیت پیگیری شده و راهکار عملیاتی برای آن تدوین و اجرایی شود تا هم هزینه‌ها و تبعات ناشی از آلودگی محیط زیست را شاهد نباشیم و هم به سودآوری از محل بازیافت دست پیدا کنیم. امید است از خروجی واحد تولیدی خود درآمدزایی داشته و شرایط برای کمک به رفع دغدغه‌های آن‌ها فراهم شود و این اتفاق و رویکرد مثبت در بین همه واحد‌های تولیدی مشاهده شود اگرنه به تعویق انداختن این اقدامات هزینه‌های بسیار سنگینی را به محیط زیست استان تحمیل خواهد کرد.

بر این اساس، انتظار می‌رود با استفاده از امکانات قانونی و صنایع بازیافتی احداث شده در کشور که در حال گسترش است، جلوی این آلودگی‌ها به طور جدی گرفته شود.

گزارش از سیده نسترن حسن آبادی