رؤسای جمهور تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان در اجلاسی بی‌سابقه در عشق‌آباد پایتخت ترکمنستان گرد هم آمدند تا در مورد استفاده از با ارزش‌ترین منبع منطقه یعنی آب گفتگو کنند.

این سه کشور توسط آمودریا، رودخانه‌ای که بیشتر مرز آسیای مرکزی با همسایه جنوبی افغانستان را نیز مشخص می‌کند، به هم متصل می‌شوند. ده‌ها سال است که آسیای مرکزی از آب آمودریا برای مقاصد کشاورزی بهره می‌برد، اما برای اولین بار، افغانستان نیز قصد دارد همین کار را انجام دهد.

در بیانیه پایانی این نشست، که چند روز پس از برگزاری آن رسانه‌ای شد، آمده است که نگرانی هر سه کشور از وضع آب در آینده نزدیک عمده‌ترین موضوع بحث بوده است. هرچند در این بیانیه به‌طور مشخص از افغانستان نام برده نشده است، محتوای بیانیه منعکس‌کننده نگرانی عمیق هر سه کشور از احداث کانال قوش‌تپه و کاهش آب آمودریا است.

منظور از فشار بر منابع آبی آمو دریا آب‌گیری کانال قوش‌تپه است که قرار است بخش عمده‌ای از آب آمو دریا را به مسیر دیگری منتقل کند.

پیش از این، در دوم اوت (۱۱ مرداد)، یعنی درست دو روز پیش از برگزاری نشست عشق‌آباد، تحلیلگران آسیای میانه از نگرانی‌های جدی دولت‌های این کشور‌ها درباره کمبود آب و تاییدتاثیر کانال قوش‌تپه بر کاهش آب خبر داده بودند.

طالبان پروژه احداث کانال قوش تپه را در اوایل بهار ۲۰۲۲ اعلام کرد و ساخت آن چند هفته بعد در ماه می‌آغاز شد. این کانال قرار است به طول ۲۸۵ کیلومتر در شمال افغانستان ایجاد شود و می‌تواند ۵۵۰ هزار هکتار زمین کشاورزی را آبیاری کند.

به گزارش intellinews، افغانستان و کشور‌های آسیای مرکزی هیچ توافقنامه‌ای در مورد استفاده از آب ندارند و بر اساس قوانین بین‌المللی، افغانستان به اندازه سه کشور آسیای مرکزی محق استفاده از آب آمودریا است.

بر اساس برخی برآوردها، پس از تکمیل و بهره‌برداری از کانال قوش تپه، جوامع پایین دستی در ازبکستان و ترکمنستان ممکن است ۱۵ درصد از آب آمودریا را که در حال حاضر به این دو کشور می‌ریزد، از دست بدهند.