امام سجاد (ع) بنا به روایتی در روز ۲۵ محرم سال ۹۵ هجری قمری به وسیله زهری که هشام بن عبدالملک برادر ولید بن عبدالملک، خلیفه وقت دستور آن را داده بود به شهادت رسیدند. (بحارالانوار، جلد ۴۶، صفحه ۱۵۲ تا ۱۵۴)

البته در سال دقیق شهادت امام سجاد (ع) روایت‌های مختلفی وجود دارد که بین سال‌های ۹۲ تا ۱۰۰ هجری قمری اختلاف است. هرچند مشهورترین روایت حکایت از آن دارد که شهادت امام زین العابدین (ع) در سال ۹۴ (طبق نظر اربلی) یا ۹۵ (طبق نظر شیخ مفید و شیخ کلینی) رخ داده است. همچنین بعضی از مورخین معتقدند که روز شهادت ایشان ۱۲، ۱۸، ۱۹ یا ۲۲ محرم بوده است.

بر اساس روایتی از امام صادق (ع): علی بن الحسین (ع) در سن ۵۷ سالگی در سال ۹۵ هجری قمری وفات یافت و بعد از امام حسین (ع) ۳۵ سال زندگی کرد. (اصول کافی، جلد ۲، صفحه ۳۷۲)

چگونگی شهادت امام زین العابدین (ع)

درباره شب شهادت امام سجاد (ع) در کتاب بحارالانوار، جلد ۴۶، صفحه ۱۴۸، حدیث ۴ آمده است: امام صادق (ع) فرمود: حضرت امام سجاد (ع) در شب شهادتش به فرزندش، امام محمد باقر (ع)، فرمود: «پسرم، برایم آب بیاور تا وضو بگیرم.» امام محمد باقر (ع) برخاست و ظرفی آب آورد. امام سجاد (ع) فرمودند: «این آب برای وضو شایسته نیست، چرا که در آن حیوان مرده‌ای افتاده است.» امام باقر (ع) چراغی آورد و دید موشی مرده در آن افتاده بوده است. به همین خاطر ظرف آب دیگری برای پدر برد. امام سجاد (ع) فرمود: «پسرم! این همان شبی است که به من وعده داده‌اند.» سپس سفارش کرد به شترش که ۲۲ بار با آن به حج مشرف شده بود، خوب رسیدگی کنند و غذا بدهند. این شتر بعد از شهادت امام سجاد (ع) یکسره بر سر قبر ایشان می‌رفت و بعد از سه روز از دنیا رفت.

روایت است که امام سجاد (ع) بعد از این که به او سم خورانده شد لحظه‌ای از هوش رفت و دوباره به هوش آمد و سوره‌های واقعه و زمر را خواند و فرمود: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی صَدَقَنَا وَعْدَهُ وَأَوْرَثَنَا الْأَرْضَ نَتَبَوَّأُ مِنَ الْجَنَّةِ حَیْثُ نَشَاءُ ۖ. فَنِعْمَ أَجْرُ الْعَامِلِینَ»؛ «حمد و ستایش مخصوص خداوندی است که به وعده خویش درباره ما وفا کرد و زمین (بهشت) را میراث ما قرار داد که هر جا را بخواهیم منزلگاه خود قرار دهیم؛ چه نیکوست پاداش عمل کنندگان.» (آیه ۷۴ سوره زمر) و سپس از دنیا رفت.

سعید بن مسیب نقل می‌کند: «وقتی امام زین العابدین (ع) به شهادت رسید، همه مردم، از نیکوکار گرفته تا بدکار، برای تشییع جنازه ایشان حاضر شدند. همه زبان به ستایش او گشوده بودند و گریه می‌کردند. در تشییع جنازه امام (ع) همه مردم شرکت کرده بودند و حتی یک نفر در مسجد پیامبر (ص) باقی نمانده بود.» (بحارالانوار، جلد ۴۶، صفحه ۱۴۷ و ۱۴۸ و اصول کافی، جلد ۱، صفحه ۴۶۷)
 
علت شهادت امام سجاد (ع)

به نظر می‌رسد که مهم‌ترین انگیزه‌های خلیفه وقت برای شهادت امام سجاد (ع) وسعت نفوذ امام (ع) در بین مردم که باعث می‌شد ایشان از طریق دعا‌های خود و ترویج معارف اسلامی بر آگاهی مردم اضافه کنند. حسادت و کینه‌توزی خلیفه وقت و برادر و پدر او نسبت به امام سجاد (ع)، افشاگری امام زین العابدین (ع) نسبت به ظلم و فساد حکومت بنی امیه،  ترس خلیفه از قیام ایشان علیه حکومت بوده باشد.

حضرت علی بن الحسین علیه السلام در زمان خلافت ولید بن عبدالملک به شهادت رسید. بنا به گفته عمر بن عبدالعزیز، ولید که حاکم جبّار و ظالمی بود، زمین را از جور و ستم لبریز کرده بود. در دوره‌ی حکومت او، رفتار مروانیان و کارگزاران آن‌ها با دودمان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم، بنی هاشم و به خصوص امام سجاد علیه السلام بسیار ظالمانه و بی‌رحمانه بود. والی مدینه - هشام بن اسماعیل - گر چه از زمان عبدالملک بن مروان مسئول اداره شهر مدینه بود، ولی در دوران ولید رفتار ظالمانه‌ای با حضرت زین العابدین علیه السلام در پیش گرفت و هنگامی که به دلیل بدرفتاری زیاد با مردم مدینه از منصب خود عزل شد، او را در کنار منزل مروان نگه داشتند تا مردم از او تقاص بگیرند. او خود معترف بود که از کسی جز علی بن الحسین علیه السلام بیم ندارد، اما هنگامی که امام با جمعی از اصحاب خود از کنار او عبور کردند، هیچ یک به او متعرض نشدند و از او شکایتی نکردند. این جا بود که هشام فریاد زد: «الله اعلم حیث یجعل رسالته» (خدا می‌داند رسالت خود را در کدام خاندان قرار دهد.) و در روایت دیگری، امام برای او پیغام داد که اگر از نظر مادی در تنگنا هستی، ما تأمینت می‌کنیم.

محل دفن امام زین العابدین (ع)

محل دفن امام سجاد (ع) در شهر مدینه و در قبرستان بقیع است. قبر ایشان در کنار قبر عموی بزرگوارش امام حسن مجتبی (ع)، عباس عموی پیامبر (ص) قرار دارد و بعد از ایشان امام محمد باقر (ع) و امام جعفر صادق (ع) هم در همین قسمت از قبرستان بقیع دفن شدند.