روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری وصنایع‌دستی سیستان و بلوچستان؛ آبادی و آبادانی محدود به مرز و منطقه نیست، این رسالت خیلی از سازمان‌های مردم نهاد است نهاد‌های مردمی که از دل مردم روییده و در تلاش هستند آنچه از مردم می‌گیرند را به دست مردم برسانند.

در این راستا زیر آسمان این شهر زنانی هستند که بدون هیچ چشم داشتی، مردانه برای امرار معاش و ایجاد اشتغال زنان و دختران ایستادگی کرده و با تمام توان آستین همت بالا زده تا با آموزش هنر‌های صنایع دستی گامی در تامین معیشت هم نوعان خود بردارند.

زنانی که رشته زندگیشان به تارو پود هنر‌های صنایع دستی گره خورده و برای اینکه بتوانند چرخ زندگیشان را بچرخانند کمر همت بسته‌اند، این افراد «زنان سرپرست خانوار» هستند که علیرغم مشکلات زیاد و با دست‌های خالی، برای هزاران نفر از زنان بی‌بضاعت حاشیه‌نشین و سرپرست خانوار شغل ایجاد کرده‌اند.

زنانی که خود مهارت‌های آموزشی را از دامن مادران و مادربزرگان یاد گرفته و برای اینکه غبار فراموشی از این میراث گران بها بزدایند، با فراگیری اصولی این مهارت‌ها تحت حمایت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هم اینک هر آنچه یاد گرفته اند را به دیگران آموخته تا هم در معرفی این آثار سهیم باشند و هم کمکی به معیشت و اقتصاد خانوار‌ها کنند.

از آنجایی که کسب و کار‌های خانگی بیشتر از طریق بانوان انجام می‌شود، شاید برخی فکر کنند همه زندگی کارآفرینان پُر از موفقیت و پیروزی است درحالی‌که وقتی پای صحبت‌شان بنشینید، می‌بینید در صفحه زندگی‌شان حتی روز‌هایی بوده که شاید اگر برخی جای آن‌ها بودند، قید تولید و کار را می‌زدند، اما کارآفرینان اینگونه نیستند، آنان موفقیت‌ها را با تمام سختی‌هایش پذیرفتند و وارد این مسیر شدند.

عضو هئیت مدیره خانه مردم نهاد هدی زاهدان با بیان اینکه «خانه امید زنان حاشیه نشین» در مرکز استان سیستان و بلوچستان در چهار محله حاشیه نشین این شهرستان از جمله شیرآباد، همت آباد، دایی آباد و باقری مشغول به فعالیت است، گفت: هدف از راه اندازی این کسب و کار توانمندسازی و ایجاد اشتغال بانوان بدسرپرست و بی سرپرست و آسیب دیده است.

زهرا حسن زهی بیان کرد: خانه هدی با حمایت مردم و خیرین و همچنین خیریه‌ها و سازمان‌های مردمی نهادی که حمایتمان می‌کنند، از بدو تاسیس، سعی کرده تا با برگزاری کلاس‌های آموزشی، زنان و کودکان منطقه را در زمینه تحصیل، کارآفرینی و آموزش توانمند کند که در تحقق این هدف از ظرفیت موجود در سیستان و بلوچستان مبنی بر سوزن دوزی بهره‌مند شده ایم.

او با بیان اینکه در حال حاضر قریب به ۱۹ سال است که همراه اعضای خانواده ام در این مسیر فعالیت می‌کنیم، افزود: بیاد دارم آغازین روز‌های فعالیتم را از یک سوله در خیابان مجدیه زاهدان به عنوان سرگروه شروع کردم که در این راستا به بانوان و دختران هنر‌های دستی مانند سوزن دوزی، حصیربافی، چرم، نمد، البسه محلی و آستر کشی را آموزش داده و برای آنان کلاس‌های مهارت‌های زندگی، کسب و کار، فرزندپروری، کاهش آسیب‌های اجتماعی و ... را با حضور مربیان و مشاوران مربوطه برگزار کرده چنان که هنوز هم این سیر تداوم دارد.

این بانوی کارآفرین زاهدانی ادامه داد: در این بین علاوه بر برپایی کلاس‌های آموزشی و مهارتی اقدام به برگزاری جلسات ماهیانه کرده و با ایجاد صندوق‌های پس انداز از بانوانی که در این مسیر گام نهاده حمایت می‌کنیم، به گونه‌ای که هم اکنون، ۱۵ سرگروه هریک دارای ۵۰ تا ۶۰ نیرو بوده که این مهارت‌ها را ارائه داده و حمایت‌ها نیز به صورت فراگیر از آن‌ها انجام می‌شود.

او تصریح کرد: در این راستا بانوانی که آموزش فراگرفته و پس از دوره‌های مربوطه که با حمایت میراث فرهنگی و فنی و حرفه‌ای برگزار می‌شود مدرک معتبر دریافت می‌کنند علاوه بر بهره مندی از تسهیلات کم بهره، بازار فروش آنان را برای کمک به معیشت و اقتصاد افراد بر عهده گرفته ایم به طوری که این محصولات تولید شده بانوان علاوه بر عرضه در نمایشگاه‌های داخلی برای فروش راهی کشور‌های خارجی مانند پرتقال می‌شود.

حسن زهی اذعان کرد: هم اکنون ۶۰۰ نفر از بانوان مناطق حاشیه نشین شهر زاهدان آموزش و مهارت‌های تخصصی را فراگرفته اند، علاوه بر آن برای دخترانی که در این نقاط زندگی کرده کلاس‌های اوقات فراغت تابستانه دایر کرده ایم و به آن‌ها در کنار آموزش هنر‌های صنایع دستی، آشنایی با کامپیوتر، زبان خارجه، داستان نویسی، کتابخوانی و قصه خوانی، نقاشی. کاردستی را آموزش می‌دهیم.

او اظهار کرد: توان بانوان و ذوق آنان در این عرصه باعث شده تا با شرکت ایران خودرو و برخی دیگر از شرکت ها قرارداد منعقد کرده تا محصولاتمان از این طریق معرفی و به فروش برسانیم از این حیث سفارشات را پذیرفته و امرار معاش می کنیم.

این بانوی کارآفرین خاطرنشان کرد: سوزن دوزی هویت زنان این منطقه است و آن را از مادران خود به ارث برده اند، از طرفی سوزن دوزی از صنایع دستی این استان به حساب می آید و بسیار نفیس و زیبا بوده به همین دلیل خیلی از شرکت ها در مناسبت ها برای هدیه دادن  به کارمندان خود سفارش کارهای سوزن دوزی مثل کیف، شال و غیره می دهند و هزینه آن صرف خانه هدی و دستمزد خانم ها می شود.

عضو هئیت مدیره خانه مردم نهاد هدی از متولیان امر خواستار برپایی نمایشگاه در راستای حمایت از صنعتگران در رشته های صنایع دستی شد و گفت: این امر علاوه بر شناساندن صنایع دستی و هنر دست زنان این خطه، به رونق بازار فروش آنها نیز کمک کرده و انگیزه کار را در افراد دوچندان می کند. 

بیش از ۱۰۰۰نفر هنرمند سیستان و بلوچستانی به صندوق بیمه معرفی شدند‎

معاون صنایع‌دستی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی سیستان و بلوچستان افزود: ‏صنایع‌دستی در اقتصاد هر جامعه‌ای می‌تواند نقش تأثیرگذاری داشته باشد، زیرا این بخش به طور مستقیم و غیرمستقیم برای ‏هزاران نفر اشتغال ایجاد کند.‎

علیرضا شه‌بخش با اشاره به شرایط بیمه‌شدن هنرمندان صنایع‌دستی، گفت: این افراد باید مجوز از ‏میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و فنی و حرفه‌ای داشته باشند‎.

او ادامه داد: بیمه سالیانه باید هنرمند را توانمند ‏سازد تا بتواند خود کارگاهی را اداره کند و چندین هنرمند دیگر تحت حمایت و پوشش قرار دهد‎.

به گفته معاون صنایع‌دستی اداره ‏کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان؛ بیش از هزار نفر هنرمند در سطح استان به بیمه معرفی شده‌اند که ۵۰۰ نفر ‏آن‌ها در سال گذشته و ۵۰۰ نفر در سال جاری بوده‌ است‎. 

او ادامه داد: هم اینک در عرصه صنایع دستی ۱۳ گروه شغلی در ۲۴ رشته مشغول به فعالیت است که بالاترین حجم را رشته رودوزی‌ها با زیرمجموعه (سکه دوزی، خامه دوزی، سوزن دوزی، پته دوزی، سیاه دوزی و... ) به خود اختصاص داده است.

 شه‌بخش افزود: علاقمندان و فعالان در این حوزه ها پس از آموزش دوره‌های رایگان آموزشی که سالانه سه بار برگزار می‌شود مهارت‌های لازم را کسب کرده و پس از شرکت در آزمون موفق به اخذ گواهینامه‌های معتبر در عرصه کارگاه‌های انفرادی، گروهی، کارت صنعتگری، جواز تأسیس و... می‌شوند. 

کسب و کارهای خرد صنایع دستی راهگشای توسعه پایدار

مدیرکل میراث‌فرهنگی استان با بیان اینکه سیستان و بلوچستان قطب و یکی از امیدهای کشور در صنایع دستی است، اظهارکرد: در این‌ ارتباط چهار شهر و روستا در این استان ثبت ملی شده‌اند که نیمروز به‌عنوان ‏شهر ملی خامه‌دوزی، ایرانشهر شهر ملی سوزن‌دوزی، سراوان روستای جهانی سفال کلپورگان و تنگ ‏سرحه ‏روستای ملی حصیربافی هستند.

علیرضا جلالزایی افزود: یکی از هنرهای بسیار زیبای مردم این سرزمین اسطوره‌ای سوزن‌دوزی است که از اصیل‌ترین و زیباترین صنایع دستی کشور به شمار می‌آید و به مدد دستان توانا و فکر خلاق زنان هنرمند بلوچ و سیستانی بر عرصه پارچه جاودان می‌شود به طوریکه مردم دنیا این خطه از کشور را به هنر سوزن‌دوزی می‌شناسند.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سیستان و بلوچستان با اشاره به اینکه هنر سوزن دوزی و خامه دوزی به ویژه سوزن دوزی زبانزد خاص و عام در دنیا است، ادامه داد: سوزن دوزی بلوچ به عنوان یکی از سوزن دوزی‌های زیبا و شکیل حرف‌ها برای گفتن دارد، به دنبال آن هستیم تا با برگزاری جشنواره و نمایشگاه‌های داخلی و خارجی و حضور صنعتگران در این نمایشگاه‌ها علاوه‌بر کمک به درآمدزایی و معیشت مالی آنان این هنرهای فاخر راه به همگان معرفی کنیم.

او گفت: یکی از این ظرفیت‌ها که نقش بسیار کلیدی را می‌تواند در توسعه پایدار سیستان و بلوچستان ایفا کند، نگاه به فعالیت‌های خرد از جمله فعالیت‌های صنایع دستی در استان است، فعالیت‌هایی که می‌توانند با پس زمینه‌های بسیار خوب و مطلوب، پشتیبان‌هایی را فراهم کند که هر کدام از این پشتیبان‌ها عده‌ای را همراهی و به دنبال آن ظرفیت‌سازی برای کارهای تولیدی را رقم بزنند.

جلالزایی با اشاره به کارهای تولیدی بر اساس شعارسال توسط رهبر معظم انقلاب تحت عنوان «مهار تورم، رشد تولید» می‌تواند باعث همان نگاهی که مدنظر است یعنی توسعه پایدار سیستان و بلوچستان، تصریح کرد: برندسازی یکی از ضروریات و الزاماتی است که باید در خصوص همه صنایع ‏دستی اجرا شود.

این مقام مسوول خاطرنشان کرد: اخیرا سفیر کشور مکزیک از استاندار سیستان و بلوچستان درخواست کرده تا چندین صنعتگر از استان برای حضور در نمایشگاهی حضور یافته و مشارکت کنند، این حضور علاوه بر معرفی صنایع دستی مانند سوزن دوزی، خامه دوزی و سکه دوزی منجر به رونق بازار فروش و کمک به اقتصاد می‌شود.

او با بیان اینکه سایر کشورها مانند هندوستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس و خاور دور نیز تقاضای حضور صنعتگران سیستان و بلوچستان در نمایشگاه هایی که برگزار می کنند، هستند، افزود: به دنبال آن هستیم با برخی از این سازمان های مردم نهاد و سمن هایی مانند یونیدو بتوانیم ظرفیتی فراهم کنیم که صنعتگران پس از آموزش و ارتقای سطح آگاهی و بینش طرح های جدید و خلاقانه تری ایجاد کنند تا این هنر ارزشمند برای کسانی که می خواهند از آن ها استفاده کنند به یادگار بماند.

جلالزایی با بیان اینکه بازار هدف هنرهای صنایع دستی مانند سکه دورزی، خامه دوزی و سوزن دوزی اقصی نقاط دنیا بوده و مشتریان خاص خود را دارد، ادامه داد: سلایق و علایق در بحث بازاریابی تأثیرگذار است از این حیث برگزاری نمایشگاه های داخلی و خارجی به رونق اشتغال هنرمندان کمک کرده و برای هنرمندان نشاط آور و در توسعه اقتصادی و اشتغال آنها مؤثر است.

او تصریح کرد: هر اندازه برای نمایشگاه‌های صنایع دستی تبلیغ شود باز هم کم است و امیدواریم تعاملات بین دستگاهی در این زمینه گسترش پیدا کند چرا که حوزه صنایع دستی از بخش‌های مختلف و تنوع خاصی برخوردار است و به طور قطع برگزاری نمایشگاه‌ها را ادامه خواهیم داد و معتقد هستیم هرچه صنعتگران در این زمینه قوی تر و غنی تر حرکت کنند و طرح ها و ایده های جدیدتر خلق و وارد بازار کنند علاوه‌بر مزایایی که برای آنها دارد منجر به ایجاد رونق در تولید محصولات صنایع دستی استان می شود.