عصمت مومنی معاون کتابخانه ملّی ایران که به عنوان نماینده سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران در هشتاد و هشتمین نشست جهانی فدراسیون بین المللی انجمن‌ها و موسسات کتابداری «ایفلا»؛ حضور دارد؛ با بیان این مطلب، درباره محوراصلی گفتگو‌های این نشست جهانی گفت: عنوان نشست «آینده فهرست نویسی و ایجاد تعادل بین مزایا و خطرات فناوری هوش مصنوعی» از جمله گفتگو‌های مهم از سلسله نشست‌های «ایفلا» بود. در این نشست مزایای استفاده از هوش مصنوعی در بهبود کارایی و دقت فهرست نویسی، افزایش حفاظت از میراث فرهنگی، تشخیص چند زبانه و چند اسکریپتی، نمایه سازی موضوعی، استانداردسازی پیشینه‌های کتابشناختی، تحقیق و کشف بیان شد و در عین حال آسیب‌های استفاده از هوش مصنوعی نیز مورد بررسی قرار گرفت. از آنجایی که هوش مصنوعی مولد و یکی از مرتبط‌ترین موضوعات در هر محیط اطلاعاتی است؛ گروه ویژه هوش مصنوعی «ایفلا» یک راهنما برای متخصصان کتابداری و اطلاعات تهیه کرده بود.

تغییر رویکرد حافظه جهانی یونسکو در مجموعه کتابخانه‌ها

نماینده سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران در نشست جهانی «ایفلا» با اشاره به یکی از سخنرانی‌های مهم از این نشست جهانی که با عنوان «برنامه حافظه جهانی یونسکو» ایراد شد؛ اظهار داشت: در این سخنرانی به کارکرد حافظه جهانی یونسکو در مجموعه کتابخانه‌ها اشاره شد. به این معنا که حافظه جهانی یونسکو فراتر از حفاظت از آثار می‌تواند مجموعه کتابخانه‌ها را با در نظرگرفتن ظرفیت افزایش آموزش، جرقه گفتگو، ترویج صلح، چندفرهنگی و فراگیری را نیز در نظر بگیرد. همچنین در ادامه این نشست ایده‌هایی در پاسخ به این سوال که چگونه مجموعه‌های کتابخانه‌ها می‌توانند جوامع فراگیر، عادلانه و صلح‌آمیز را ترویج کنند؟ نیز ارائه شد.

گردش کار کتابخانه‌ها و داده‌ها در چارچوب اخلاقی

مومنی ادامه داد: یکی دیگر از سخنرانی‌ها در حوزه «مسئولیت مدیریت داده در توصیف و متعادل کردن کار فکری انسان با قدرت الگوریتم ها» بود. در این سخنرانی عنوان شد که کتابخانه‌ها از طریق تخصص حرفه‌ای خود با بهره‌گیری از تخصص محتوا، استاندارد‌های تخصصی داده، گردش کار کتابخانه‌ها و داده‌ها و ابزار‌های فناوری در چارچوب اخلاقی می‌توانند کاربران را متمرکز کنند و اطلاعات قابل کشف و در دسترس قرار دهند. اما، این شیوه‌های حرفه‌ای ثابت باقی نمانده‌اند و به سرعت در حال تکامل هستند. بخش فناوری اطلاعات، بخش تجزیه و تحلیل موضوع و دسترسی، و بخش فهرست نویسی برای بررسی چالش‌ها و فرصت‌های این تحول و برجسته کردن مسائل اخلاقی، رویکرد‌های عملی و راه حل‌های فناوری که در کتابخانه‌های سراسر جهان در حال استفاده هستند؛ طراحی شده است.

توسعه کتابخانه‌های بومی برای شناسایی مسائل بومی

وی یکی دیگر از مباحث مطرح شده در مجموع این نشست‌ها را «خدمات کتابخانه‌های بومی» عنوان کرد و یادآور شد: «ایفلا» برای حمایت و شناسایی مسائل بومی و کتابداری بومی در نظر دارد دستورالعمل این نشست جهانی را برای خدمت رسانی بهینه به مردم بومی توسعه دهد. این نشست بر نقش کتابخانه‌ها برای فهم عمیق و نیاز به ایجاد زیر ساخت و به اشتراک گذاشتن دانش جوامع محلی و بومی و توانمندسازی رهبران کتابخانه‌ای با تغییرات متنوع جهانی تاکید داشت.

پیروی از الگوی واحد در مدیریت داده‌های پژوهش

عصمت مومنی با اشاره به این مطلب که موضوع مدیریت داده‌های پژوهش در دولت از دیگر مباحث مطرح شده در نشست جهانی «ایفلا» بود؛ خاطرنشان کرد: این نشست در پاسخ به سئوالاتی از این دست که چگونه می‌توان داده‌های رسمی را با استفاده از اصول مدیریت داده‌های تحقیقاتی تنظیم کرد؟ مدیریت داده‌های پژوهشی تا چه اندازه به سیاست گذاری و خدمات اطلاعاتی در داخل دولت کمک می‌کند؟ پیامد‌های اخلاقی و قانونی آن چیست؟ برگزار شد و پیشنهاد شد هر سازمان مادر دولتی بخشی برای مدیریت داده‌های پژوهشی اختصاص دهد و از یک الگوی واحد پیروی کند. زیرا طراحی و نظارت بر اعمال اصول مدیریت داده‌های پژوهشی در مخازن داده‌های دولتی حائز اهمیت است و موجب اشتراک گذاری و دسترس پذیری داده‌های پژوهشی خواهد شد.