اجرای طرح مونوریل قم از سال ۱۳۸۹ در بستر رودخانه قمرود شهر قم آغاز شد که مرحله نخست این طرح از پارک‌سوار شمالی تا مصلای قدس است. در طول مسیر ۶.۸ کیلومتری مرحله نخست طرح مونوریل قم، هشت ایستگاه از جمله ایستگاه پایانه، فرهنگیان، امام موسی صدر، پل رضوی، پل شهید رجایی، شهید مطهری، حرم مطهر و مصلا در نظر گرفته‌شده که البته تاکنون جز ستون‌های به هم پیوسته بتنی آن در بستر رودخانه قم، چیزی نصیب مردم قم نشده و به خاطر روند فرسایشی عملیات اجرایی آن، به سوهان روح عابران و رهگذاران نیز تبدیل شده است.

مونوریل قم از جمله آن دسته طرح‌های نیمه‌کاره‌ای بود که در دولت قبل، از دستور کار پروژه‌های عمرانی خارج شد و به لیست پروژه‌هایی اضافه شد که قرار بود سالیان سال خاک بخورد، ولی با روی کار آمدن دولت سیزدهم، رییس جمهور در سفر نخست استانی به قم، به تعیین تکلیف این طرح نیمه‌کاره در کنار فرودگاه و مترو قم تاکید کرد.

همزمان استاندار سابق قم از ابتدای آغاز کار خود، پیگیری‌های مجدانه‌ای در خصوص تعیین تکلیف آن انجام داد تا این طرح نیمه‌کاره با بررسی‌های کارشناسی و در نظر داشتن مزیت‌های گردشگری و حمل و نقلی، طبق فاز‌های پیش بینی شده، تکمیل شود. بعد از انتخاب سیدمحمدتقی شاهچراغی به عنوان معاون سیاسی وزارت کشور، حالا باید منتظر بمانیم تا مدیریت جدید استان چه تصمیمی در خصوص سرنوشت مونوریل می‌گیرد. ورود شجاعانه به مساله مونوریل و تکمیل آن و یا احتیاط و به حاشیه راندن این طرح نیمه‌کاره، ۲ راهی مهمی بوده که در انتظار مونوریل قم است.

در خصوص چگونگی ادامه عملیات اجرایی این طرح حمل و نقلی همچنان در بین مدیران استانی و شهری اختلاف نظر‌هایی وجود دارد، ولی آنچه مردم و مسوولان در آن اتفاق نظر دارند؛ ضرورت تعیین تکلیف آن است.

آنچه از برآیند تصمیمات و نظر مسوولان استانی تا قبل از تغییر استاندار قم وجود داشت، تکمیل مونوریل قم در مرحله نخست آن به طول ۶.۸ کیلومتر بود و مقدمات تامین مالی آن نیز از طریق منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان انجام گرفته بود و به نحوی کار در ریل طبیعی خود قرار داشت.

با همه تفاسیر و تغییرات مدیریتی در سطح استان قم، موضع‌گیری و جدیت مسوولان در خصوص تصمیم‌گیری در مورد این طرح نیمه‌کاره این روز‌ها جدی‌تر از گذشته به گوش می‌رسد و به نظر می‌رسد در آینده نه چندان دور تصمیم عملیاتی در خصوص ادامه اجرا و یا حتی کنار گذاشته شدن این طرح در سطح استانی و ملی گرفته شود.

وزیر راه و شهرسازی در سفر هفته گذشته خود به استان قم و در خلال جلسه شورای اداری این استان گریزی نیز به وضعیت مونوریل زد و نسبت به تعیین تکلیف آن از نظر کارشناسی تاکید کرد.

مهرداد بذرپاش با مورد توجه قرار دادن طرح مونوریل گفت که از ابتدا این طرح بر عهده شهرداری قم بوده و هر جمع‌بندی که مجموعه استان انجام دهند، ما نیز در دولت موافقت می‌کنیم.

بذرپاش با بیان اینکه الآن سازه‌های طرح ساخته‌شده، اگر می‌خواهیم آن را تکمیل کنیم، قرارداد را با شرکای چینی نهایی خواهیم کرد ادامه که این طرح برای شهرداری قم است، وزارت راه برای آن وقت خاصی را هم صرف نکرده، هر تصمیمی که شورای برنامه‌ریزی استان بگیرد، دولت هم موافق است.

وزیر راه و شهرسازی این را هم اضافه کرد که اگر برای سازه‌های احداث‌شده، نیازمند واگن هستیم، با پیمانکار مذاکره کنیم، در غیر این صورت، جمع‌بندی نهایی توسط استان انجام شود.

بذرپاش همچنین با تاکید بر همراهی آستان مقدس مقدس حضرت معصومه (س) در نحوه عبور مونوریل از جوار حرم مطهر بانوی کرامت بیان کرد: با توجه به اینکه تولیت حرم حضرت معصومه (س) با بخشی از طرح منوریل که در مجاورت حرم است، مخالفتی ندارد، باید موانع فنی و مسائلی که در خصوص تامین ناوگان و واگن است، را پیگیری کنیم.

او با اعلام آمادگی وزارت راه در خصوص به سرانجام رسانده شدن این طرح گفت که استانداری و مجموعه دستگاه‌های مرتبط استان دو سه ماه به طور جدی وقت بگذارند، طرح را تعیین تکلیف کنند، تا به تدریج مشکل‌های طرح را مرتفع کنیم. بررسی‌های کارشناسانه را انجام دهید، و اگر مشکلی وجود دارد، به شکل صریح و صادقانه مردم را در جریان بگذارید.

استاندار جدید قم نیز در اولین واکنش رسمی خود به مونوریل، موضع محتاطانه‌ای در باره آن اتخاذ کرد و بدون اشاره به اقدامات و بررسی‌های انجام‌شده طی دو سال گذشته در مورد این طرح، تاکید کرد که باید از ابتدا پایش‌های کارشناسی جدید پیرامون آن صورت بگیرد.

سید محمد آقامیری، شرایط کنونی مونوریل را بیش از اینکه یک طرح نیمه‌کاره عمرانی بداند یک چالش اجتماعی نام می‌برد و تاکید می‌کند که وضعیت نامشخص این پروژه تاثیر منفی بر بهداشت روانی مردم دارد.

او معتقد است بلاتکلیفی طرح منوریل قم بر بهداشت روانی جامعه تاثیر مستقیم دارد و تاکید می‌کند که طرح منوریل قم باید از نظر کارشناسی مورد بررسی قرارگرفته و تعیین تکلیف شود.

آقامیری با تاکید بر این نکته که طرح منوریل قم از طرح‌های مهم است چراکه با اعصاب و روان مردم بازی می‌کند ادامه می‌دهد که ما با منوریل نه به عنوان یک طرح شهری، بلکه به عنوان یک موضوعی که تاثیر نامطلوب بر بهداشت روانی جامعه می‌گذارد برخورد می‌کنیم.

همانطور که وزیر راه و شهرسازی در جلسه شورای اداری استان قم به آن اشاره داشت، مونوریل از طرح‌هایی است که جزو تکالیف و طرح‌های عمرانی شهرداری قم، تعریف‌شده و این نهاد بیش‌ترین مسؤولیت و رسالت اجتماعی را در به سرانجام رساندن این پروژه نیمه‌کاره دارد. آن طور که برخی از اعضای شورای اسلامی شهر قم بیان می‌کنند طی ماه‌های گذشته قدم‌های مثبتی توسط مجموعه مدیریت شهری قم برای تعیین تکلیف این طرح برداشته‌شده که «تهیه شرح خدمات مونوریل» را می‌توان جزو ریشه‌ای‌ترین اقدامات از این بین یاد کرد که البته هنوز مباحث کارشناسی پیرامون آن مطرح است.

یکی از نکات برجسته در تهیه شرح خدمات مونوریل قم، پیشنهاد کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای اسلامی شهر قم در ادامه مونوریل تا شهر پردیسان است؛ شورای شهر قم بر این باور است که به خاطر جمعیت بالای شهر پردیسان و اجرای طرح‌های نهضت ملی مسکن در آن و چند نقطه جمعیتی جدید در اراضی پیرامونی این شهرک، میزان تقاضای سفر در این محور در آینده می‌تواند توجیهات اقتصادی لازم را در تکمیل و توسعه مونوریل به وجود بیاورد.

از نظر کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای اسلامی شهر قم براساس مطالعات طرح جامع و آن چه در سطح جامعه دیده می‌شود، پردیسان به حداقل، یک خط انبوه با ظرفیت بالا نیازمند است و در بین سه شیوه موجود برای پاسخگویی به این نیاز (خط بی آر تی، مترو و مونوریل)؛ مونوریل گزینه بهتری است چرا که اولا هزینۀ احداث آن بسیار پایین‌تر نسبت به مترو است و از طرفی آمادگی دولت برای کمک به تکمیل آن به صورت ویژه وجود دارد و بخشی از عملیات اجرایی آن نیز احداث شده است و مهم‌تر اینکه شروع کردن یک پروژه جدید ریلی کاری بسیار دشوار و هزینه بر است.

البته کمیسیون حمل‌ونقل شورای اسلامی شهر قم در تهیه شرح خدمات مونوریل به این نکته نیز اشاره کرده که هزینه تامین ناوگان مونوریل در کنار مسیر غیر بهینه و عملکرد به صورت شاتلی از معایب آن است.

شورای اسلامی شهر قم در نهایت در مورد مونوریل بر این باور است که مونوریل در سناریو‌های ۴.۷ و ۶.۸ کیلومتری، جذابیت بسیار اندکی دارد و راه‌اندازی آن در این صورت، بی‌معنی خواهد بود، اما با این وجود، امکان ادامۀ مسیر به سمت پردیسان وجود دارد و با انجام بازنگری‌ها و اقدامات لازم، می‌توان تقاضا برای استفاده از آن را بالا برد و هزینه‌های احداث آن را کاهش داد.

رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای اسلامی شهر قم به تهیه شرح خدمات مطالعات امکان‌سنجی توسعه مونوریل قم برای تکمیل و اجرای ادامه مونوریل اشاره و تاکید می‌کند که شرح خدمات مختلف مونوریل توسط شورای اسلامی شهر قم تهیه و ابعاد مختلف حمل‌ونقلی در آن لحاظ شده است.

سید محمدحسین دهناد با بیان اینکه محور تقاضای سفر و جذب مسافر مونوریل قم در درجه نخست شهروندان ساکن منطقه پردیسان خواهند بود، تاکید دارد که باتوجه‌به جمعیت کنونی منطقه پردیسان و تکمیل سایت ۵۶۰ هکتاری این منطقه و اجرای طرح نهضت ملی مسکن در منطقه طایقان و پرنیان، زمینه برای جذب مسافر مونوریل قم تا پردیسان مناسب‌تر از سایر مسیر‌های احتمالی است که نیاز است در این مطالعه به آن پرداخته شود.

سایت طایقان در فاصله هفت کیلومتری شهر پردیسان قم و نزدیکی روستای طایقان قرار گرفته است. روستای طایقان در بخش سلفچگان قرار دارد؛ ۱۸ کیلومتر با قم فاصله دارد و در جنوب غربی استان قرار گرفته است.

شهرک پردیسان در منطقه هشتم شهرداری قم و در جنوب غربی این شهر قم واقع شده است، این منطقه در سال ۱۳۷۷ توسط وزارت مسکن و شهرسازی وقت تاسیس و در سال ۱۳۹۰ به یکی از مناطق شهرداری قم تبدیل شد.

رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای اسلامی شهر قم بیان کرده که در خصوص پروژه نیمه‌کاره مونوریل شورای اسلامی شهر قم در چند گام اساسی و کلان در پی به نتیجه رساندن آن در یک‌روال منطقی است؛ بررسی کارکرد‌های حمل‌ونقلی آن در قالب طرح جامع حمل‌ونقل و ترافیک شهر قم نخستین قدمی است که دراین‌باره برداشته‌شده است.

به گفته رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای اسلامی شهر قم، بررسی نحوه تهیه ناوگان، هزینه احداث هر کیلومتر از مسیر مونوریل با وجود سناریو‌های مختلف، بیشینه ظرفیت جابه‌جایی مسافر، بررسی چگونگی عبور مونوریل از نقاط مختلف طول مسیر، بررسی آخرین وضعیت پیمانکار، سناریو‌های مسیر مونوریل تا پردیسان، امکان‌یابی اجرای مسیر مونوریل در ارتفاعات مختلف، ارزیابی بعد فرهنگی اجتماعی و حقوقی مرتبط با ادامه مسیر تا پردیسان، تقاضای سفر در سناریو‌های مختلف، معارضات تاسیساتی و تملک پلاک و تعیین موقعیت کلی ایستگاه‌ها گام‌های مهمی است که شورای اسلامی شهر قم در خصوص ادامه اجرای مونوریل به آن‌ها با نگاه کارشناسی پرداخته است.

ناگفته نماند که از ابتدای دولت سیزدهم و تاکید بر تعیین تکلیف طرح‌های نیمه‌کاره، یکی از مشکلات مهم این طرح عمرانی و نحوه عبور آن از مقابل حرم مطهر با حفظ سیما و منظر نورانی حرم کریمه اهل‌بیت (س) برطرف شده است و یک گام اساسی در خصوص تعیین تکلیف آن برداشته‌شده و زمینه لازم برای تکمیل فاز نخست آن به طول ۶.۸ کیلومتر تا مصلی قدس را فراهم کرده است.

موضع احتیاط یا اجرا بدون اینکه دلایل یا زمینه‌های هر کدام از آن‌ها به خوبی برای مردم تبیین شود رویکردی است که شهروندان قمی از آن روی‌گردان بوده و منتظر یک تصمیم منطقی و کارشناسی در خصوص آیینه دق طرح‌های نیمه‌کاره شهر قم هستند.

منبع: ایرنا