رسول اکرم (ص) در سفارش‌های خود به جناب ابو‏ذر غفاری به اهمیت و جایگاه والای مؤمن در جهان اشاره کرده و فرموده است: «یا اباذر! ان الارض لتبکی علی المؤمن اذا مات اربعین صباحا؛ (مکارم الاخلاق، ص ۴۶۵)‌ای ابوذر! هنگامی که مؤمنی از دنیا می‏رود، زمین تا چهل روز برای فقدان او گریان و عزادار است»

این روایت را منشاء گرفتن چهلم برای متوفی در دین اسلام دانسته‌اند و از این روز یکی از مراسم‌های مهم چهلم برای ما، چهل روز بعد از شهادت امام حسین (ع) و روز اربعین است. اربعین نیز مانند دیگر مراسماتن عزاداری در هر کجای دنیا به نحوی انجام می‌شود. اما شاید شما هم بخواهید بدانید، عراقی‌ها به عنوان کسانی که بیشترین نزدیکی را از نظر فیزیکی به بارگاه امام حسین (ع) دارند، مراسم اربعین حسینی (ع) را چه طور برگزار می‌کنند.

عزاداری سالانه اهالی شهر طویریج، از شهر خود تا حرم امام حسین (ع) در روز عاشورا یکی از بزرگترین و مشهورترین عزاداری‌های روز اربعین در عراق است. این مراسم به‌صورت هَرْوَله انجام می‌گیرد. هروله، نوعی از حرکت بین راه رفتن و دویدن است.

طویریج

عزاداران طویریج دریک مسیر ۲۰ کیلومتری خود را تا کربلا می‌رسانند و با اذکاری مثل «واحسینا»، «لَبَّیکَ یا حسین» و «وا ویل علی العباس» از یک درب حرم امام حسین (ع) یا حضرت عباس (س) وارد می‍شوند و هروله‌کنان از یکی از درب‌های دیگر بیرون می‌روند.

برخی نخستین برگزار‌کننده مراسم عزای طویریج به صورت هروله را سید صالح قزوینی (درگذشت: ۱۳۰۴ق) دانسته‌اند؛ اما عده‌ای دیگر ریشه هروله در عزاداری طویریج را به بیش از ۳۰۰ سال قبل بر می‌گردانند و آن را نماد حرکت هروله‌کنان مردان بنی‌اسد از شهر طویریج در سال ۶۱ق برای تدفین امام حسین (ع) ذکر کرده‌اند.

 در سال ۱۳۷۰ش حزب بعث عراق برپایی عزاداری طویریج را ممنوع کرد، اما مردم برای برگزاری این مراسم پافشاری کردند و این امر موجب بازداشت و اعدام شرکت‌کنندگان شد. برپایی این مراسم بعد از سقوط حکومت صدام در سال ۱۳۸۲ش از سر گرفته شد

عزاداری طُوَیریج بزرگترین مراسم عزای حسینی روز عاشورا در جهان خوانده شده است که جمعیتی چند صدهزار نفری از عراق و خارج آن که بخش قابل توجهی ایرانی هستند، در آن شرکت می‌کنند.

هوسه

«هوسه» قصاید ویژه قبایل جنوب عراق و فرات است که درباره ارزش‌هایی مثل قهرمانی و شجاعت سروده می‌شود. سبک عزاداری با این اشعار را «هوسات» می‌نامند و اینگونه است که در یک طرف جاده، ده‌ها تن دایره وار می‌ایستند و در میان این جمع، یکی اشعار را می‌خواند.

در جایی از مراسم جماعت اطراف شاعر دم می‌گیرند و یک بیت از آن قصیده را همراه با حرکات موزون و حرکت دایره وار سینه‌زنی تکرار می‌کنند. شرکت‌کنندگان در هوسات، اغلب جوانان هستند.

پیاده‌روی اربعین

این مراسم سالهاست که برای اکثر ایرانیان مراسمی آشناست. مسیر اصلی این پیاده‌روی از نجف تا کربلاست. برخی پیاده‌روی را از کنار حرم امام علی (ع) شروع می‌کنند و با گذشتن از کنار قبرستان متبرک وادی‌السلام و زیارت اهل قبور وارد «مشایه» یا همان مسیر نجف به کربلا می‌شوند.

البته راه دیگری هم برای پیاده‌روی اربعین هست که به آن مسیر «شط» یا «طریق‌العلما» می‌گویند و برخی آن مسیر را برای پیاده‌روی تا کربلا انتخاب می‌کنند.

یکی از پدیده‌های جالب و در عین حال پرمعنا و مفهوم، وجود گروه‌های مختلف خدمت رسانی است که در طول راه، به پیادگان خدمات گوناگون ارائه می‌دهند. یکی از این خدمات، دعوت زائران به توقف و استراحت و در اختیارگذاردن اتاق و خانه برای بیتوته آنهاست.

عزاداری در بین‌الحرمین

آیین عزاداری روز اربعین در شهر کربلا، از پنج روز مانده به بیستم ماه صفر آغاز می‌شود. کاروان‌ها و دسته‌های بزرگ سوگواری اباعبدالله (ع) از جا‌های مختلف خود را به این شهر می‌رسانند.

 نخستین کاروان ماتم، کاروان شبیه خوانان و تعزیه گردانان است که وارد کربلا می‌شود. پس از آن‌ها دسته‌های سینه زنی و زنجیرزنی از شهر‌های عراق به سوی کربلا روانه می‌شوند و از ۱۷ صفر تا روز اربعین، از صبحگاه تا پاسی از شب به سینه زنی و زنجیرزنی و عزاداری می‌پردازند.

مراسم اصلی روز اربعین، دو ساعت گذشته از ظهر آغاز می‌شود. زائران به صورت دسته‌های منظم عزادار، نزدیک در ورودی مرقد امام حسین (ع) می‌ایستند و در حالی که بر سینه‌های خود می‌کوبند، یکی از مرثیه‌های حسینی را می‌خوانند و تکرار می‌کنند، و در پایان سینه زنی، دست‌ها را به نشانه سلام و تحیت به امام حسین (ع)، به سوی ضریح بالا می‌برند.

بعد از آن زائران وارد زیارتگاه می‌شوند و گرداگرد ضریح می‌گردند و نماز زیارت به جای می‌آورند و دعا‌های مخصوص زیارت اربعین را می‌خوانند.

منبع: فارس