سریال «مدیرکل» با نام اصلی خاطرات مدیر کل (یومیات مدیر عام) یک مجموعه تلویزیونی کمدی محصول سال ۱۹۹۵ سوریه بود. ایمن زیدان، خالد تاجا، ملیکا امینی، اندریه سکاف و امیه ملص از جمله بازیگران این سریال مشهور عربی بودند.

حالا بعد از ۲۸ سال محمد بهرامی‌نژاد در مقام تهیه‌کننده و کارگردان در مستندی به نام «مدیرکل و ما» به سراغ عوامل تولیدِ سریال رفت و با آنان درباره سریال و آثار جنگ بر سینمای سوریه گفت‌وگو کرد.

 بهرامی‌نژاد در پاسخ به این سوال که قبل از تماشای مستند، پرداخت به سریال «مدیرکل» که مرتبط با هفته دفاع مقدس روانه شبکه افق شد، کمی عجیب به نظر می‌رسید، ولی ادامه گفتگو با هنرمندان این سریال پرده از آثار جنگ خانمان‌سوز سوریه داشت، گفت: سریال «مدیرکل» برای هم‌نسل‌هایم سریال خاطره‌سازی بود و سال‌ها از تلویزیون پخش می‌شد. 

از مخاطبین «مدیرکل» بودم

این تهیه‌کننده ادامه داد: من هم از مخاطبین سریال بودم. اگرچه چند مستند جنگی در سوریه و عراق تولید کردم، ولی همیشه این سریال دغدغه ذهنی‌ام بود. بعد از جنگ که فضای کشور آرام‌تر شد، به دنبال راویان جدید برای تعریف جنگ بودم. چون ما همیشه جنگ سوریه را از دیدگاه افراد نظامی توصیف کردیم، که من می‌خواستم از زوایای دیگری به جنگ نگاه کنم. 

روایت جنگ سوریه از زبان بازیگران «مدیرکل»

کارگردان مستند «مدیرکل و ما» با بیان اینکه تصمیم گرفتم به دنبال بازیگران سریال «مدیرکل» باشم و ببینم الان در چه حالی هستند، افزود: از طرفی، تاثیر جنگ را بر زندگی آن‌ها ببینم و جنگ را از زبان بازیگران و عوامل این سریال نشان دهم. به نوعی خاطره‌بازی با «مدیرکل» بود و دغدغه شخصی‌ام را دنبال می‌کرد.

خاطره‌بازی با بازیگران سوری بعد از ۲۸ سال

وی در پاسخ به این سوال که بازیگران سریال متعجب نشدند چرا بعد از ۲۸ سال به سراغ آن‌ها رفتید، توضیح داد: بله، متعجب شدند. از زمان ساخت سریالِ «مدیرکل» تا الان شبکه‌های مختلف تلویزیون بیش از ۲۰ بار آن را پخش کردند.

اگر جنگ در کره جنوبی بود، به سراغ بازیگران «جومونگ» می‌رفتم

بهرامی‌نژاد در پاسخ به این سوال که «مدیرکل» مانند برخی از سریال‌های کره‌ای جزو تولیداتی است، که مردم دوستش دارند، بیان کرد: دقیقاً، مثلاً اگر این جنگ در کره جنوبی به وقوع می‌پیوست، من حتماً به سراغ عوامل «جومونگ» می‌رفتم. ما خاطره جمعی از «مدیرکل» داریم و پرداخت به این سریال برایمان جذاب است. من از طریق دوستم آقای ولید درویش که کارگردان بزرگ سوری است، به بازیگران سریال دسترسی پیدا کردم.

اکثر بازیگران «مدیرکل» مهاجرت کردند

این تهیه‌کننده با اشاره به اینکه اکثر بازیگران داخل سوریه نبودند و جذب پروژه‌های مختلف کشور‌های عربی از جمله مصر، عربستان سعودی و ... شدند، خاطرنشان کرد: عمده آن‌ها بخاطر وضعیت ناشی از جنگ مهاجرت کردند. تعداد دیگری از بازیگران هم در سوریه بودند، ولی آنطور که می‌خواستم نتوانستم با آقای ایمن زیدان، شخصیت مدیرکل صحبت کنم. چون در دوره‌ای بود که پسرشان فوت کرده بود و اصلاً وضعیت روحی مناسبی نداشت. ما صحبت کوتاهی با ایشان داشتیم.

دوست صمیمی مدیرکل جایگزین مدیرکل شد 

به گفته وی، اگرچه می‌خواستم محوریت مستند با آقای زیدان پیش برود، ولی مجبور شدم بیشتر گفتگو را با آقای زهیر عبدالکریم، دوست و کارگردان مدیرکل انجام دهم. ایشان از بازیگران خوب سوریه است و در فیلم‌های بزرگی بازی کرده و کارگردانی چندین فیلم را به عهده داشت. افرادی از این دست که ملی‌گرا هستند، سعی کردند از سوریه خارج نشوند؛ اما بخاطر تاثیرات ناشی از جنگ کار‌های کمتری را به آن‌ها داده شد.

هنرمندان سوری با سیستم هنری ایران آشنا نبودند

بهرامی‌نژاد با بیان اینکه یکی از نیت‌هایم برای تولید این مستند توجه کشورمان به هنرمندان سوری برای تولید پروژه‌های مشترک است، توضیح داد: همانطور که در مستند «مدیرکل و ما» گفته شد، هیچ کدام از هنرمندان سوری با سیستم هنری ایران آشنا نبودند. درحالی که الان که جای پای محکمی در سوریه داریم، می‌توانیم از ظرفیت بازیگران سوری به نفع خودمان استفاده کنیم.

جذب هنرمندان و صدور ویزای امارات برای سرمایه‌گذاری در عرصه هنر

کارگردان مستند «مدیرکل و ما» در پاسخ به این سوال که پس تعامل ما با سوریه از لحاظ حضور نظامیان ما در خاک این کشور بوده؟ تصریح کرد: ما با این مستند خواستیم راه جدیدی را به سیستم‌های تصمیم‌گیر پیشنهاد بدهیم. یکی از راه‌های نزدیک شدن به لایه‌های زیرین یک جامعه هنر است. عربستان سعودی و امارات متحده عربی استفاده از ظرفیت هنر را به خوبی درک می‌کنند. مثلاً امارات برای جذب هنرمندان ویزا گذاشته و سرمایه‌گذاری می‌کند.

سینمای سوریه ریشه‌دار است

وی افزود: درحالی که ما برای جذب سوری‌ها نیاز به سرمایه‌گذاری نداریم. آنقدر ما را دوست دارند، که وقتی پیش قدم شویم، به دنبال ما راه میفتند. از آنجایی که سینمای سوریه ریشه‌دار است، ظرفیت جدی در این عرصه وجود دارد.

بهرامی‌نژاد این نکته را یادآور شد که ما می‌خواستیم با مستند «مدیرکل و ما» نشان دهیم که حضور ایران در سوریه فقط بخاطر مسائل سیاسی و حفظ نظام سیاسی سوریه نبوده است؛ بلکه بخاطر حفظ هنر و فرهنگ آن کشور هم آنجا بودیم.