یکی از مؤثرترین اجزای فرآیند تولید کالاها، به ویژه محصولات کشاورزی آب است؛ کمبود منابع آب به طور فزاینده‌ای در بسیاری از مناطق وجود داشته و در ارتباط با اثرات تنوع آب و هوا و رشد جمعیت ارتباط تنگاتنگی دارد.

آب آبی (آب‌های سطحی و زیرزمینی) و آب سبز (آبی که توسط باران در خاک نفوذ می‌کند و توسط تبخیر و تعرق از گیاه خارج می‌شود) ۲ نوع آبی هستند که تولیدات محصول کشاورزی وابسته به آن‌هاست؛ در واقع بدون آب سبز و آب آبی کشاورزی معنایی ندارد.

بیشتر بخوانید

• کشت دانه روغنی کلزا در اراضی کشاورزی شهرکرد

هم اکنون با توجه به کاهش آب در سفره‌های زیرزمینی تغییر الگوی کشت در منطقه مطرح است.

در این راستا گیاهانی برای کشت در دیم زار‌ها مورد بررسی و معرفی شده اند که گیاه کلزا به عنوان یک دانه روغنی در این لیست قرار دارد و با توجه به ارزش افزوده مناسب می‌توان از این گیاه بیش از پیش در این مسیر بهره برد.

افزایش تولید محصولات با کشت حفاظتی در دیم‌زار‌ها

سیروس بیک‌بکان معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری با اشاره به برنامه‌های افزایش بهره‌وری در سطح در بخش کشاورزی گفت: عملکرد تولید در دیم‌زار‌های استان از ۹۵۰ به یک‌هزار و ۳۵۰ کیلوگرم در هکتار افزایش یافت.

وی تاکید کرد: با توجه به نزدیک شدن به سال‌زراعی ۱۴۰۳_۱۴۰۲ کشت گیاهان پاییزه مانند گندم، جو و کلزا آغاز شده است.

بیک‌بکان با اشاره به لزوم رعایت اصول فنی در کشت پاییزه و استفاده از دستگاه‌های کشت مکانیزه و حفاظتی افزود: سال‌های گذشته آسیب‌هایی که در زمینه فرسایش و از بین بُردن بافت و ساختمان خاک رخ داد، به‌علت استفاده از گاوآهن‌های برگردان‌دار بود.

وی با بیان توسعه کشت مکانیزه در برخی کشور‌های پیشرفته مانند برزیل، مکزیک، چین و پاکستان اضافه کرد: حداقل ۳۰ درصد کشت باید در خاک باقی بماند تا خاک خنک‌تر، مرطوب‌تر و سالم‌تر باشد.

بیک‌بکان، تنها راه تحول اساسی در بخش محصولات دیمی و آبی را حرکت به سمت‌وسوی کشت‌های حفاظتی دانست و ادامه داد: هر چهار هزار و ۵۰۰ کیلوگرم مواد آلی خاک در یک ماه پوسیده می‌شود و درصد کربن به ازُت خاک کاهش می‌یابد، اما در صورت استفاده از کشت‌های حفاظتی تنها ۸۰۰ کیلوگرم مواد آلی در یک ماه می‌پوسد که تاثیر بسزایی در افزایش مواد آلی خاک دارد.

وی اظهار کرد: در عرصه‌های کشت حفاظتی با دستگاه‌های مکانیزه می‌توان کود‌های فسفاته، پتاسه و ازته را همراه با کاشت استفاده کرد.

کلزا دانه روغنی پرسود

به نقل از روابط عمومی اداره کل جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری، کلزا یکی از گیاهان روغنی است که دانه آن حاوی مقادیر بالای روغن و کنجاله آن حاوی ۳۶ تا ۴۰ درصد پروتئین می‌باشد. 

روغن کلزا به دلیل ترکیب مناسب اسید‌های چرب غیر اشباع و کمترین میزان اسید‌های چرب اشباع با کیفیت‌ترین روغن گیاهی است. 

کنجاله کلزا نیز به عنوان غذای دام مورد استفاده قرار می‌گیرد. کلزا دارای دو تیپ رشد بهاره و زمستانه می‌باشدکه در اقلیم‌های مختلف کشت می‌شود. 

این محصول را می‌توان به خوبی در تناوب با گندم قرار داد و برای بهبود عملکرد گندم به ازای هر چهار سال یک سال باید کلزا کشت شود. 

مراحل کاشت داشت تا برداشت گیاه کلزا

به علت ریز بودن بذر کلزا ضروری است که بستر کشت آماده شده دارای خاک نرم و یکنواخت باشد. بدین منظور پس از جمع اوری بقایای محصول قبلی اقدام به آبیاری نموده و پس از رشد علف‌های هرز از شخم زمین استفاده می‌شود. 

جهت خرد شدن کلوخه‌ها زمین مورد نظر دیسک و ماله زده شده و سپس اقدام به پخش کود‌های پیش کاشت شامل ۱۵۰ کیلوگرم فسفات آمونیوم و ۱۵۰ کیلوگرم سولفات پتاسیم نمود (این مقدار برای همه کشت‌ها و زمین‌ها یکسان نیست و با توجه به شرایط آن طبق آزمایش خاک میتواند متفاوت باشد). 

عمق کاشت بر کلزا یک تا ۲ سانتی متری خاک و برای کشت باید از بذر کار مخصوص کلزا یا ردیف کار غلات دارای موزع کلزا و تثبیت کننده عمق استفاده نمود. 

زمان کشت مناسب در حصول عملکرد حداکثری در کلزا بسیار مهم است و به صورت کلی بهترین زمان کشت کلزا حدود سه هفته قبل از کاشت گندم در هر منطقه است.

فاصله ردیف‌های کشت در کلزای بهاره ۱۸ تا ۲۳ و در کلزای پاییزه ۳۵ تا ۴۰ می‌باشد. میزان بذر مورد نیاز ۵ تا ۷ کیلوگرم در هکتار برای کشت با ردیف کار و ۷.۵ تا ۹ کیلوگرم در هکتار برای کشت دست پاش است.

مهمترین مساله در مرحله داشت کلزا، کنترل علف‌های هرز است. کنترل به موقع علف‌های هرز در ۴ تا ۸ هفته اول پس از کاشت بهترین زمان برای مبارزه بوده و کمترین میزان کاهش عملکرد را داریم. با تغییر رنگ بذور کلزار از سب به سیاه محصول اماده برداشت می‌باشد. 

زود برداشت کردن کلزا موجب کاهش عملکرد و دیر برداشت کردن موجب رسیدگی بیش از حد و ریزش میوه‌ها می‌گردد. از جوانه زنی تا برداشت کلزا بین ۱۰۰ تا ۱۱۰ روز در کلزاری بهاره و ۹ ماه در کلزای پاییزه طول می‌کشد.

کارشناسان بخش کشاورزی افزایش درآمد خانوار‌های روستایی، ایجاد اشتغال در فصل بیکاری کشاورزان، نیاز اندک به آب، افزایش حاصلخیزی و جلوگیری از فرسایش خاک، از بین رفتن آفات و بیماری‌ها و در نتیجه کاهش مصرف کود و سموم، رونق صنعت روغن کشی و نیز تامین خوراک دام را از مهمترین مزایای کشت کلزا عنوان می‌کنند.

موفقیت ۱۰۰ درصدی کشت کلزا در چهارمحال و بختیاری

روح اله سعیدی مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری گفت: در سال زراعی ۱۴۰۱ /۱۴۰۲ بیش از ۱۵۰ هکتار از اراضی به کشت کلزا اختصاص یافت و با انتخاب رقم مناسب و تاریخ کاشت هم اکنون ۱۰۰ درصد اراضی مذکور از سطح سبز خوبی برخوردار است وعلی رغم سرمای شدید در سال گذشته دچار سرمازدگی نشده است.

سعیدی با اشاره به اینکه، در استان از اراقام نپتون وهیدرومل وهمچنین رقم نیما که تولید کشورمان می‌باشد استفاده شده است افزود: از مزایای ارقام مذکور مقاوم بودن به سرما وعملکرد بالا می‌باشد.

وی اظهارکرد: پیش بینی می‌شود بیش از ۴۰۰ تن دانه کلزا از این سطح برداشت شود که رعایت تاریخ کشت مناسب که در استان در مناطق سردسیر نهایتا تا ۲۵ شهریور ماه ودر مناطق معتدل تا ۱۰ مهرماه انجام شد وهچنین آبیاری مناسب وبه موقع شاهد محصول با عملکرد و کیفیت بالا خواهیم بود.

وی با بیان اینکه، این دانه گیاهی به دلیل کیفیت، کمیت و سازگاری به شرایط محیطی مختلف در استان قابلیت کشت دارد افزود: کلزا می‌تواند در تناوب با زراعت غلات قرار گرفته و از تراکم بیماری‌ها، آفات و علف‌های هرز بکاهد و باعث افزایش عملکرد دانه این محصولات شود.

همچنین، مدیر جهاد کشاورزی شهرستان بروجن گفت: بیش از ۷۰ درصد کشت کلزا در استان به شهرستان بروجن با بیش از ۱۰۰ هکتار اختصاص دارد که از این میزان ۶۲ هکتار در بخش بلداجی کشت شده است.

مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان گفت: توزیع بذور اصلاح شده، اختصاص کود‌های یارانه‌ای ومعرفی جهت دریافت تسهیلات خرید کارنده از حمایت‌هایی است که جهاد کشاورزی به کلزا کاران اختصاص داد.

پیش بینی برداشت ۱۷۰ تن کلزا از مزارع کشاورزی چهارمحال و بختیاری

مدیر زراعت جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری گفت: پیش‌بینی می‌شود امسال ۱۷۰ تن محصول کلزا از ۹۰ هکتار از اراضی استان برداشت شود.

روح‌الله سعیدی اظهار داشت: در راستای اجرای برنامه الگوی کشت در استان یکی از برنامه‌های این اداره‌کل کشت دانه‌های روغنی مثل دانه‌های روغنی، مثل کلزا، گل‌رنگ، سویا و کاملینا است.

وی افزود: پارسال در چهار شهرستان کشت کلزا انجام شد و در حال حاضر در مرحله برداشت قرار دارند و با وجود تمام تنش‌های دمایی فصل زمستان، اما با رعایت نکات فنی از سوی کشاورزان عملکرد مطلوبی داشتیم.

سعیدی اضافه کرد: در این مدت از هر یک هکتار هزار و ۱۰۰ کیلوگرم کلزا برداشت شد در صورتی که امسال این میزان به دو هزار و ۱۵۰ کیلوگرم افزایش یافته است.

وی گفت: محصول کلزای کشاورزان به صورت تضمینی و با قیمت کیلویی ۳۰ هزار تومان خریداری می‌شود.

سعیدی با اشاره به کشت کلزا از ارقام نیما و نپتون در استان که مقاوم به سرما هستند، ادامع داد: سال آینده سطح زیر کشت این محصول در استان افزایش می‌یابد.

آغاز بیمه پذیری محصول کلزا

مسئول دایره خدمات بیمه‌ای بانک کشاورزی چهارمحال و بختیاری، از آغاز بیمه پذیری محصول کلزا در استان خبر داد.

احمد کریم زاده افزود: جهت امنیت تولید کلزا کاران، بیمه پذیری این محصول آغاز شده است و کلزا کاران می‌توانند جهت بیمه محصول خود به شرکت‌های خدمات بیمه‌ای در شهرستان‌ها وشعب بانک کشاورزی مراجعه نمایند.

وی با اشاره به اینکه، جهت بیمه هر هکتار مزرعه کلزا ۴۰۰ هزار تومان سهم بیمه پذیر می‌باشد افزود: حداکثر تعهد بیمه تا سقف ۸ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان در هر هکتار می‌باشد. 

کریم زاده اظهار داشت: در راستای گسترش چتر حمایتی بیمه کشاورزی از کشاورزان و فعالان بخش کشاورزی، مدیریت‌های جهاد کشاورزی، منابع طبیعی، امور عشایر، شیلات، دامپزشکی، سازمان نظام مهندسی کشاورزی، سازمان نظام دامپزشکی، شعب بانک کشاورزی و شرکت خدمات بیمه‌ای همکاری نمایند.

قابل ذکر است: بیمه، مزارع کلزا را در برابر خطرات باران‌های سیل آسا، تگرگ، حمله پرندگان، خشکسالی، زلزله، سرما، یخبندان، سیل وطوفان تحت پوشش قرار می‌دهد وجهت بیمه آتش سوزی سهم بیمه پذیر ۱۰۷ هزار تومان در هر هکتار وسقف تعهد بیمه در هر هکتار ۸ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان می‌باشد.

گزارش از افسانه احمدی فارسانی