اولین دوشنبه اکتبر هر سال از سوی مجمع عمومی سازمان ملل متحد به عنوان روز جهانی زیستگاه نامیده شده و امسال مصادف با ۱۲ مهر است. این روز بـرای اولـین بـار در سال ۱۹۸۵ با موضوع «پناهگاه، حق من است» در نایروبی جشن گرفته شد. این مناسبت به جهان یادآوری می‌کند که همـه مـا قـدرت و مسـئولیت شکل دادن به آینده شهرهای‌مان و مسئولیت حفظ و نگهداری زیستگاه برای نسل‌های آینـده را برعهـده داریم و بهترین فرصت است که یادمان باشد زمین تنها و یگانه زیستگاه همه زیستمندان است و باید از آن محافظت کنیم. در ادامه به ۱۷ نکته درباره زیستگاه‌ها و عوامل تخریب‌ آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

*از زمانی که بشر پا به عرصه هستی گذاشت، همواره محیط زیست را مورد بهره‌برداری قرار داده و به عرصه‌ها و منابع طبیعی متکی بوده است.

*‍‍پس از وقوع انقلاب صنعتی، افزایش استفاده از سوخت‌های فسیلی توسط بشر موجب بالا رفتن سطح «دی‌اکسید کربن» شد.

*انتشار آلاینده «دی‌اکسید کربن» در شهرهایی همچون تهران ارتباط مستقیمی با مصرف انواع سوخت‌های فسیلی شامل گاز طبیعی، نفت بنزین و گازوئیل دارد.

*یکی از مواردی که براساس عملکرد نادرست انسان‌ها باعث به خطر افتادن زیستگاه می‌شود، آلودگی هوای ناشی از استفاده از سوخت‌های فسیلی است.

*بررسی میزان انتشار دی‌اکسید کربن ناشی از احتراق انواع سوخت در شهر تهران نشان می‌دهد که منابع خانگی بیشترین سهم را در انتشار این آلاینده دارند.

*مطالعات نشان می‌دهد که از بین تمام منابع آلاینده شهر تهران شامل منابع خانگی، نیروگاه‌ها، صنایع، فرودگاه و ... منابع خانگی حدود ۳۲ درصد، خودروهای در حال تردد ۲۸ درصد و نیروگاه‌ها و صنایع به‌عنوان منابع سوم و چهارم به‌ترتیب ۱۵ و ۱۲ درصد در تولید دی‌اکسید کربن سهم دارند.

*دی‌اکسید کربن یکی از مهم‌ترین گازهای گلخانه‌ای است که نقش زیادی در تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی دارد. طوفان، سیل، خشکسالی‌ و آتش‌سوزی‌های شدید در جنگل‌ها همه حاکی از ایجاد تغییراتی غیرمعمول و با سرعت بالا در جو زمین است.

*در چند سده اخیر با توجه به دستیابی بشر به فناوری‌ها، بهره‌برداری‌ها سرعت بیشتری یافته و موجب فروپاشی سامانه‌های زیستی و در معرض  خطرانقراض قرار گرفتن بسیاری از گونه‌های جانوری و گیاهی شده است.

*این سرعت تغییر در دهه‌های اخیر سازگاری موجودات زنده با محیط زیست را دچار مشکل کرده است.

*کشور ایران با توجه به تنوعی که در اقلیم و وضعیت توپوگرافی خود دارد، دارای تنوع زیستی غنی است، به‌طوری که در برخی از برآوردها جزو ۲۰ کشور برتر دنیا از نظر تنوع زیستی محسوب می‌شویم.

*بسیاری از زیستگاه‌های ما تحت تاثیر فعالیت‌های انسانی دچار اختلال در عملکرد اکوسیستمی شده‌اند تا آنجا که برخی از پروژه‌های زیرساختی به از هم گسیختگی زیستگاه‌ها منجر شده است.

*در هر زیستگاه یا ناحیه رویشی نوع چالش‌ها و تعارضات متفاوت است. به عنوان مثال در حوزه زاگرسی چرای مفرط دام بیش از ظرفیت مرتع از مهم‌ترین چالش‌ها است همچنین تغییرات اقلیمی، زادآوری جنگل‌های بلوط را با مشکل مواجه کرده است.

*در حوزه مرکزی ایران، توسعه راه‌ها باعث شده که ارتباط بین کریدورهای ما قطع شود.

*در شمال کشور نیز صرف نظر از تغییرات اقلیمی و توسعه راهسازی، تغییر کاربری اراضی از مشکلات اصلی در حفاظت از زیستگاه‌ها به شمار می‌آید.

*برای ارتقای کیفیت زیستگاه‌ها در وهله اول می‌بایست یک هماهنگی مطلوب بین دستگاه‌های اجرایی و حاکمیتی به وجود آید. 

*افزایش اعتبارات جهت پایش و مدیریت زیستگاه‌ها خیلی مهم است که البته در این زمینه با قدری کمبود مواجهیم.  

*روز جهانی زیستگاه‌ها به ما یادآوری می کند که همه انسان‌ها به‌نحوی در حفظ و نگهداری از محیط زیست مسئول هستند تا این امانت را به آیندگان تحویل دهند.

منبع ایسنا