خشکسالی پدیده‌ای خزنده و پیچیده است که ناشی از کمبود بارش و افزایش درجه حرارت بوده و برخلاف سایرحوادث، پیش بینی ابتدا، مدت و انتهای آن نیز دشوار است؛ خراسان جنوبی از سال ۱۳۷۷ تاکنون باخشکسالی مواجه بوده است.

سال‌هاست خشکسالی در این سرزمین جزء لاینفک اقلیم شده؛ به گونه‌ای که طروات محصولات کشاورزی را گرفته و کشاورزان را که سهم زیادی از جمعیت استان را دارند، زمین گیر کرده است؛ انگار با هر دانه‌ای که می‌روید زمین خشک تر می‌شود و تنها کشاورز ناامیدی برداشت می‌کند.

اکنون خشکسالی اغلب شهرستان‌های استان را در پنجه خود گرفته و سدهای خراسان جنوبی را تشنه تر از همیشه کرده، سدهایی که قرار بود ذخیره آبی برای مواقع بحرانی باشند خود به بحرانی تبدیل شده‌اند.

سارانی مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی در خصوص وضعیت ذخایر آبی استان با تأثیرپذیری از کاهش بارندگی و عدم وقوع رواناب، گفت:  ۸۸ درصد منابع آب زیرزمینی توسط بخش کشاورزی، ۹ درصد در بخش شرب و سه درصد در بخش صنعت مصرف می‌شود.

او با بیان اینکه هم اکنون برداشت از منابع آب زیرزمینی استان بیش از تغذیه این منابع بوده و نتیجه آن افت سطح آب زیرزمینی است، افزود:  آب تنها عنصری است که غیر قابل جایگزینی است و در سال‌های اخیر به خاطر خشکسالی و کمبود بارش حجم آب کاهش پیدا کرده است.

سارانی ادامه داد: در ۵۰ سال گذشته سرانه آب تجدیدپذیر در اختیار هر نفر ایرانی ۶ هزار و ۵۰۰ متر مکعب بوده است و با افزایش جمعیت، نیاز آبی، کاهش بارندگی، افزایش دما و تبخیر آب از حجم آن کاسته شده، به طوری که امروزه سرانه آب تجدیدپذیر در اختیار هر فرد هزار و ۵۰۰ متر مکعب است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی با بیان اینکه اکنون بیش از ۹۰ درصد ظرفیت سدهای استان خالی است، تصریح کرد: حجم کل ذخیره‌سازی ۸ سد مخزنی استان ۷۵.۷ میلیون مترمکعب است که اکنون تنها ۶.۲ میلیون مترمکعب آب ذخیره دارند.

او بیان کرد: اکنون سد کریت طبس، سد پارسا در سرایان و سدهای حاجی آباد زیرکوه، به لحاظ ذخیره آب در وضعیت مطلوبی قرار ندارند.

بیشتر بخوانید

• تداوم خشکسالی بلای جان سدها

سارانی با بیان اینکه سد نهرین شهرستان طبس در استان تأمین کننده بخشی از آب شرب شهر طبس بوده که با توجه به حجم پایین آب این سد، از آب موجود تنها برای مصارف کشاورزی استفاده می‌شود، ادامه داد: آب ذخیره‌سازی شده سدهای استان نسبت به مدت مشابه پارسال ۴۰ درصد کاهش داشته است. 

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی با بیان اینکه امیدواریم امسال شاهد افزایش بارندگی‌ها در پاییز و زمستان باشیم، گفت: با کاهش بارندگی در دو سال اخیر سدهای استان از نظر ذخیره آب وضعیت مطلوبی ندارند؛ با توجه به اقلیم گرم و خشک استان و درصد تبخیر بالا، بخشی از آب ذخیره شده در سدهای استان نیز به علت تبخیر از دسترس خارج می‌شود.

او با بیان اینکه میانگین بارش‌های استان در سال آبی زراعی گذشته ۸۲.۵ میلی‌متر است، تصریح کرد: این مقدار باران نسبت به میانگین بلندمدت ۲۵ درصد کاهش داشته‌ است.

سارانی با بیان اینکه با توجه به لزوم مدیریت منابع آب در استان و در جهت اجرای برنامه‌های سازگاری با کم آبی، با هرگونه بهره‌برداری غیر مجاز از منابع آب زیرزمینی برابر مقررات برخورد می‌شود، تصریح کرد: در شش ماه نخست امسال ۳۸ حلقه چاه غیرمجاز در سطح استان پُر و مسدود و از برداشت ۵۵ هزار مترمکعب آب غیرمجاز جلوگیری شد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی عنوان کرد: در شش ماه گذشته، ۴۶ کنتور هوشمند بر روی چاه‌های مجاز و پروانه‌دار کشاورزی، شرب و صنعت استان‌ نصب شده که راهی برای جلوگیری از برداشت بی‌رویه آب و در نتیجه صرفه جویی است.

پاییزی پرباران؟

نخعی رئیس اداره پیش بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوای هواشناسی خراسان جنوبی گفت: میانگین بارش‌های استان از اول سال آبی - زراعی ۷۹.۱ میلی متر بوده که نسبت به میانگین بلندمدت ۳۰ درصد و نسبت به پارسال ۱۷ درصد کاهش داشته‌ است.

او افزود: بارش‌های استان در سال آبی ۱۱۳.۴ میلی‌متر بوده که در سال آبی گذشته حدود ۷۰ درصد میانگین این بارندگی‌ها را شاهد بودیم.

نخعی با بیان اینکه بارندگی‌های استان در فصل پاییز نرمال خواهد بود و در برخی مناطق فراتر از نرمال پیش‌ بینی می‌شود، تصریح کرد: بارش‌های نرمال و بیش از نرمال از نیمه آبان تا نیمه بهمن امسال در استان قابل پیش‌ بینی است.

رئیس اداره پیش بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوای هواشناسی خراسان جنوبی بیان کرد: برای اواسط فصل پاییز تا اواسط زمستان بارش‌های نرمال و بیش از نرمال را برای بخش‌های مختلف استان پیش بینی می‌کنیم.

منبع: ایسنا